خبرگزاری ایکنا نوشت: در روزها و ماه‌هایی که شرایط سخت اقتصادی و معیشتی بر زندگی اغلب مردم سایه انداخته، هستند اقشاری که در همین شرایط از بیم گرانی فزاینده در اینده یا قحطی اجناس! به خرید کلان کالاهای مختلف دست زده و آنها را در انبار خانه خود نگه می‌دارند؛ اقشاری که غالبا از طبقات بالای جامعه هستند و بعضا هم به لحاظ اجتماعی خود را جزو طبقات آگاه جامعه تلقی می‌کنند.

لذا ضروری است عوامل بروز چنین رفتار غیر انسانی، ضد اخلاقی و مخالف حقوق سایر شهروندان از سوی این دسته افراد در گفت‌وگو با کارشناسان مورد بررسی و واکاوی قرار بگیرد.

عوامل اصلی بروز رفتار ناهنجار حرص ورزیدن در خرید کالا

مجید ابهری، جامعه‌شناس و رفتارشناس اجتماعی، در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا درباره ریشه‌های بروز این رفتار حریصانه در شرایط بحران اقتصادی و نسبت آن با حقوق شهروندی گفت: طمع خرید و تهیه اقلام ضروری و نیمه‌ضروری یکی از رفتارهایی است که افراد در شرایط مختلف از خود بروز می‌دهند. احساس ناامنی نسبت به آینده و فضای غیر قابل اعتماد بازار اقتصادی و شایعات و التهابات روانی که از سوی فضای مجازی و برخی رسانه‌های معاند در جامعه انتشار می‌یابد، عوامل اصلی بروز این رفتار ناهنجار است.

وی ادامه داد: خرید به اندازه نیاز می‌تواند یک رفتار منطقی، معقول و قابل قبول باشد. اما هجوم برای خرید و انبارسازی اقلام ضروری یکی از رفتارهای نادرستی است که باعث ایجاد کمبود کاذب و مصنوعی در جامعه می‌گردد. از یک سو محتکران و زالوصفتان کالا و اقلام خود را مخفی و انبار می‌سازند و از طرف دیگر نیز بمباران تبلیغاتی از سوی دشمنان و کسانی که مایل نیستند جامعه از امنیت روانی برخوردار باشد باعث ایجاد این التهاب می‌گردد.

ابهری اظهار کرد: در این میان اقشار ضعیف، کم‌درآمد و بازنشسته نیستند که دست به این خریدهای کلان و انبارسازی کالا می‌زنند بلکه اقشار ثروتمند هستند که علاوه بر نیازهای خود باعث احتکار و انبارسازی کالا می‌گردند. رسانه‌ها به ویژه صدا و سیما باید با ایجاد جو امنیت روانی در جامعه بر این رفتار نامعقول غلبه کنند و اجازه داده نشود عده‌ای در فضای مجازی با ایجاد شایعه قحطی مردم را نسبت به تأمین کالاهای ضروری حریص نماید.

این جامعه‌شناس تأکید کرد: هر چقدر نسبت به انبارسازی کالا اقدام شود به همان میزان کالاهای ضروری از دسترس نیازمندان واقعی دورتر می‌شود. چه بسیار افرادی هستند که حتی نمی‌توانند نیازهای یک روز خود را تأمین کنند اما در مقابل افرادی هستند که منزل خود را به انبار بزرگ کالا تبدیل کرده و کالاهایی را که ممکن است در طول یکسال کمترین استفاده را داشته باشد انبار می‌کنند؛ از دستمال کاغذی گرفته تا شامپو، خمیر دندان و مواد شوینده و ...

خریدهای کلان و انبار کالا مخالف حقوق شهروندی و در راستای جنگ نرم دشمن است

ابهری علت اصلی این رفتار نابهنجار اجتماعی را جنگ نرم دشمنان علیه توانمندی اقتصادی کشور دانست و اظهار کرد: من در تحلیل خود اصلا نظام سیاسی را کنار می‌گذارم. بالغ بر ۸۰ درصد جامعه را طبقه متوسط و کم درآمد تشکیل می‌دهند و درصد قابل توجهی از این میزان زیر خط فقر مطلق به سر می‌برند. در این شرایط حرص زدن برای خرید کالا از سوی برخی افراد، ظلم به این اقشار و رفتاری مخالف حقوق شهروندی و حق هر شهروند بر شهروند دیگر است.

این رفتارشناس اجتماعی عنوان کرد: لذا نخبگان، کارشناسان و اصحاب رسانه باید وارد میدان شوند و نگذارند عده‌ای با شایعه‌سازی و احتکار فضای روانی جامعه ناامن شده و اقشار کم درآمد بیش از این دچار دلهره و اضطراب شوند. نهایتا فشار و بار اقتصادی این گونه رفتارهای نادرست و غیر منطقی بر دوش افرادی است که کمترین درامد را داشته و بیشترین زحمات نیز بر عهده آنها می‌باشد.

تبعات فضیلت اخلاقی شناخته شدن انبارسازی و احتکار کالا/ نخبگان و مدیران فرهنگی در جهت احیاء فضیلت ایثار در جامعه بکوشند

ابهری در خصوص مقایسه رفتار همدلانه مردم در دوران جنگ تحمیلی با این دوران و جابجایی ارزش‌ها و فضیلت‌ها گفت: کسانی مثل اینجانب که دوران دفاع مقدس و تحریم‌های پرفشار استکبار جهانی را به خاطر دارند درست به یاد می‌آورند که فشارها و کمبودها بسیار بیشتر از شرایط فعلی بود، اما با این وجود غالب مردم در تهران و شهرستان‌ها داشته‌های خود را با خویشاوندان، دوستان و همسایگان قسمت می‌کردند و اجازه احتکار به هر کسی نمی‌دادند.

وی با بیان اینکه در آن دوره ایثار به عنوان یک فضیلت اخلاقی در جامعه شناخته می‌شد، گفت: اما متأسفانه با هجوم شبکه‌های ماهواره‌ای و گسترش فضای مجازی امروزه خرید بیش از اندازه، هجوم به بازار، انبارسازی کالا و احتکار نوعی فضیلت اخلاقی و زرنگی محسوب می‌شود. تا زمانی که اجحاف در حق سایر شهروندان و هموطنان یک فضیلت اخلاقی و امتیاز اجتماعی به حساب بیاید هر روز وضع کشور از این بدتر خواهد شد.

ابهری تصریح کرد: مدیران و نخبگان فرهنگی جامعه باید دوباره شرایط را برای احیاء ایثار و سایر فضیلت‌های اخلاقی فراهم کنند و اجازه ندهند بلندگوهای تبلیغاتی دشمن، وحدت و انسجام جامعه را تضعیف کرده و بشکافد. هر چقدر سرمایه‌های اجتماعی، یعنی اعتماد مردم به مردم، مردم به دولت و دولت به مردم کمرنگ‌تر شود، بافت‌های فرهنگی و اجتماعی و همدلی مردم ضعیف‌تر و ضعیف‌تر خواهد شد و در چنین شرایطی هر شهروندی تنها به فکر خود خواهد بود و فرهنگ ایثار و از خودگذشتگی به مرور از بین خواهد رفت.

گفت‌وگو از مهدی مخبری