علیرضا زرگوش- عضو هیئت مدیره شرکت ملی پست

از اواخر قرن بیستم دنیا با پدیده‌ای مواجه شد که به سرعت ابعاد مختلف جوامع را متحول ساخت و آن پارادایم دیجیتالی‌سازی بود. شاید بتوانیم ادعا کنیم که بیش از ابعادی همچون فرهنگ و سیاست، این اقتصاد بود که تحت تاثیر این پارادایم قرار گرفت و خود پیشران دیگر ابعاد شد.

طبق تعریف صندوق جهانی پول، دیجیتالی‌سازی اقتصاد به معنی بهره‌ بردن از فناوری‌های دیجیتال به منظور بازطراحی ابعاد مختلف اقتصاد از جمله فرایندهای تولیدی، دولت‌ها، خانوار و جریان‌های مالی است. در موج چهارم انقلاب صنعتی که شوآب، بنیان‌گذار مجمع جهانی اقتصاد آن را اقتصاد دیجیتال نامید. توسعه دسترسی به فناوری از یک حوزه‌‌ی جغرافیایی یا یک طبقه اجتماعی خاص فراتر رفته و به جزء جدایی‌ناپذیر زندگی تبدیل شده است.

دیجیتالی‌شدنی در اینجا نه تنها به معنی ظهور کالاها و خدمات جدید دیجیتالی است؛ بلکه غالب کالاها و خدمات سنتی که پیش از این غیردیجیتالی ارائه می‌شد نیز در این اقتصاد به مرور تحت تاثیر فناوری‌ها قرار خواهند گرفت.

شرکت ملی پست از جمله سازمان‌هایی است که امروز با آمدن فناوری‌ها، دچار تغییراتی اساسی شده است. ورود فناوری به عملیات پستی، شیوه نوین زندگی اجتماعی و کوچ بسیاری از امور از فضای فیزیکی به فضای مجازی باعث شد تا شبکه پستی به سرعت خود را تجهیز و سرآمد خدمات الکترونیکی گردد. به طوری که اکنون توسعه خدمات پستی الکترونیکی به یک اولویت در این شبکه تبدیل شده و تمرکز برنامه‌ها و سیاست‌های شرکت بر این است تا سهم عمده خدمات به صورت الکترونیکی به مردم ارائه شود.

این شرکت همگام با فناوری‌های جدید تغییر ماهیت داده و همچنان با خلق ایده‌های جدید به نقش‌آفرینی می‌پردازد. با گذری بر ویژگی‌های اقتصاد دیجیتال، متوجه می‌شویم شرکت ملی پست امروز رکن اصلی و پیشروان توسعه اقتصاد دیجیتال کشور است.

یکی از مهمترین ویژگی‌های اقتصاد دیجیتال تفکر اکوسیستمی است. تفکری که در سال‌های اخیر در شبکه پستی کشور نهادینه شده است. مفهوم رقابت امروز در این اقتصاد متفاوت از گذشته است که در آن سازمان‌ها یک تنه و در انزوا موفق نخواهند بود. در اقتصاد دیجیتال، کسب وکارهایی که تا دیروز رقیب محسوب می‌شدند شاید امروز همکار باشند. در این اقتصاد، شبکه‌ای از بازیگران با هم به منظور خلق بالاترین ارزش در کنار یکدیگر هم‌افزایی می‌نمایند و شرکت ملی پست اکنون خود به عنوان یکی از بازیگران کلیدی این عرصه است و همسو با دیگر بخش‌های همکار ایفای نقش می‌کند.

داده محوری، ویژگی دیگر اقتصاد دیجیتالی است. نقش کلیدی اطلاعات در این اقتصاد باعث شده برخی اقتصاد جدید را با اقتصاد اطلاعات معادل بدانند و از داده به عنوان سوخت عصر دیجیتال یاد کنند. شرکت ملی پست به عنوان متولی بزرگترین بانک اطلاعات مکانی داده محور، به نهادهای برنامه‌ریز و تصمیم‌گیرنده این امکان را می‌دهد تا تجزیه و تحلیل دقیق‌تری از وضعیت اجتماعی، اقتصادی و جمعیتی به انجام رسانند.

تمرکززدایی، ویژگی بعدی اقتصاد دیجیتال است. با توسعه فناوری‌های دیجیتال و ارتباطات بی‌سیم، امکان رشد کسب وکارها در اقصی نقاط جهان فراهم شده است. در این اقتصاد ماهیت بازارها هم تغییر کرده و در آن فعالیت‌های اقتصادی متفاوت‌تر از گذشته با رویکرد پلتفرمی انجام می‌شود. شرکت ملی پست امروز به عنوان پیشرو در اقتصاد دیجیتال، با ارائه پلتفرم سکوی تجارت الکترونیکی پست، امکان تعامل آنلاین تعداد قابل توجهی تولیدکننده یا ارائه دهنده خدمات را با تعداد زیادی از مشتریان و مصرف‌کننده‌ها به ساده‌ترین شکل ممکن فراهم می‌کند و از محل ارزش افزوده ایجاد شده و تسهیل ارتباط بین آن‌ها به کسب درآمد می‌پردازد.

اقتصاد دیجیتال ذاتا اقتصادی دانش محور است، به طوری که در آن به میزان قابل توجهی از ارزش آفرینی، مرهون سرمایه‌های فکری و غیرفیزیکی است. شرکت ملی پست با بهره‌گیری از توان شرکتهای خصوصی و دانش بنیان از ایده‌های خلاقانه و نوآورانه استارت‌آپ‌ها برای بهبود بحث توزیع، کاهش زمان ارسال محموله‌ها و کمتر شدن مصرف انرژی و هر نوع ایده‌ای برای مدیریت شبکه حمل و نقل پست استقبال می‌کند. همانطور که از شواهد بر می‌آید در سال‌های اخیر ورود استارت‌آپ‌های خلاق و شرکت‌های دانش‌بنیان به حوزه خدمات پستی کیفیت سرویس‌ها را تا حد زیادی افزایش داده و با استفاده از فناوری‌های پیشرفته تغییرات بزرگی را در شبکه پستی کشور به وجود آورده‌اند.

بدون شک شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در حوزه پست یکی از مهم‌ترین ارکان توسعه اقتصاد دیجیتال در کشور هستند و عملکرد مطلوب این شرکت‌ها می‌تواند زمان و انرژی لازم برای حمل ونقل انواع کالا را کاهش دهد.

علاوه بر این خدمت شبکه پستی، اکنون بخش اعظمی از فرآیند تجارت الکترونیک برعهده این شبکه است و امکانات و ظرفیت‌های آن همواره موجب توسعه تجارت نوین شده است.

برنامه هوشمندسازی و تحول دیجیتال پستی کشور باهدف ارتقای مدیریت عملیات، هوشمندسازی شبکه پستی و ارائه خدمات نوین برای مردم امروز مورد تاکید است و بی‌شک، پست در این راستا، تغییری کلیدی همراه با تغییر چارچوب‌های پیشین را تجربه کرده است.

تجارت الکترونیکی یک زنجیره ارزش دارد که چندین بازیگر در این زنجیره دست به دست هم می‌دهند تا با ارائه خدمات بپردازند. اگر در این زنجیره به یک بازیگر فشار بیاید خروجی این اتفاق این است که تجارت الکترونیکی قوی در کشور شکل نمی‌گیرد. نباید از نظر دور باشد که پست در این خدمات باید کاملا رویکرد هزینه منفعت داشته باشد. اکنون پست یک وظیفه حاکمیتی است و البته باید هزینه توزیع خود را از مشتری دریافت کند؛ درحالی که باید همزمان بهره‌وری لازم برای کاهش هزینه‌ها را نیز داشته باشد.

این که این روزها نام پست را بیشتر را از یک دهه قبل می‌شنوید و این‌که دوباره سر و کار شما با پست و پستچی گره خورده است؛ جای تعجب ندارد. پست در این تغییر ماهیت می‌تواند بلندپروازانه فراتر از توزیع تبدیل به زیرساخت لجستیک شود.