فریده خدادادی-درروزهای اخیر با وجود میزان بارش‏ها همچنان خطر بی‌آبی درکشور موج می‌زند و کاهش حجم ذخایرسدهای آبی و خشک شدن رودخانه‏ ها نمونه بارز خطر بی آبی است.

به گزارش جهان اقتصاد، درروزهای اخیر بارش‏های بهاری دراقصی نقاط کشور با سیلاب همراه بوده و خسارات بسیاری را نیز به دنبال داشته است. از سوی دیگر در بعضی از شهرها خطر بروز گردوغبار نیز وجود داشته که باعث کاهش کیفیت هوا و دید افقی دراین مناطق شده است، اگرچه به سبب وضعیت بارشی حادث شده درکشور تالاب‏ها و نقاطی مملو از آب شدند اما این روند تاثیری بررفع خشکسالی‏ها نداشته است چرا که همچنان مصرف آب شدت یافته است، بنابراین کشوربیش از گذشته درمعرض کمبود آب قراردارد.

اخیرا رییس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی با بیان اینکه منشا گرد و غبار در کشور توسط این سازمان تدوین شده، بیان کرد: ایران وارد یک دوره خشکسالی ۳۰ ساله شده که می‌شود گفت از حدود۲۰ سال پیش شروع شده و اکنون آثار این دوره خشکسالی را مشاهده می‌کنیم.

علیرضا شهیدی درمیزگرد بررسی عوامل مؤثر بر افزایش ریزگردها، گفت: پیش از این تا گرد و غباری بلندمی شد به طور کلی گفته می‌شد منشأ خارجی دارد، اما در گرد و غبار اخیر که اکثر استان‌ها را هم درگیر کرد مشاهده شد قسمت اعظم گردوغبار موجود در هوا منشأ داخلی داشت.

وی ادامه داد: بررسی‌های ما نشان داد ۳۰ درصد گرد و غبار منشأ خارجی داشت و ۷۰ درصد دیگر منشأ داخلی دارد.

شهیدی اضافه کرد: تغییرات مربوط به این چند سال اخیر نیست، شاید بهتر این است که گفته شود تغییرات کنونی یکی دو دهه است که آغاز شده است. ایران وارد یک دوره خشکسالی ۳۰ ساله شده که می‌شود گفت ازحدود ۲۰ سال پیش شروع شده و اکنون آثار این دوره خشکسالی را مشاهده می‌کنیم.

رئیس سازمان زمین‌شناسی گفت: درگذشته برخی‌ها تا مقداری بارندگی زیاد می‌شد می‌گفتند «نه ما دوره خشکسالی بلندمدت نداریم و ترسالی‌ها این نظریه را که ایران در دوره خشکسالی ۳۰ ساله است را نقض می‌کند»، در صورتی که می‌بینیم در برخی سال‌ها یک مقدار بارندگی‌ها بیشتر بوده اما این دلیل بر این نیست که دوره ترسالی آغاز شده باشد.

شهیدی ادامه داد: ما همچنان در سیکل خشکسالی قرار داریم و سال به سال هم اثرهای این خشکسالی بیشتر نمایان می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: از سال ۱۳۷۰ با توجه به افزایش بیشتر از حد مجاز استفاده از آبخوان‌ها در کنار این خشکسالی موجب شد تا یک فشاری به آبخوان‌ها وارد شود و تراز منفی آب آنها از ۱۳۷۰ آغاز شد، از آن زمان تا سال ۱۳۷۸ که جمعیت به ۶۰ میلیون نفر رسید تراز منفی آبخوان‌ها به منفی ۲۰ میلیارد متر مکعب رسید.

**ایران سال به سال در حال خشک‌تر شدن است

معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت گفت: در سال ۱۳۹۸ با جمعیت حدود ۸۰ میلیون نفری این تراز منفی به حدود ۱۳۴ میلیارد متر مکعب رسید و این در حالی است که مصرف سالیانه ۱۰۰ میلیارد مترمکعبی داریم و این نشان از آن دارد که ایران سال به سال درحال خشک‌تر شدن است.

خبرنگارجهان اقتصاد نیز درباره این موضوع با محمدرضا محبوب فر، کارشناس محیط زیست و توسعه پایداربه گفتگو پرداخته است که درادامه می‏خوانید:

این کارشناس محیط زیست وتوسعه پایداراظهارکرد: درایران تاکنون چیزی تحت عنوان خشکسالی به معنای واقعی نداشتیم و در نقشه جغرافیای ایران مانند اروپا، خاورمیانه و... تنها یک نوسان آماری بارش وجود داشته است به طوری که بین 10 الی 30 درصد افزایش یا کاهش بارش وجود داشته است وهنگامی که نوسان به سمت کاهش بارش‏ها است که از آن تحت عنوان خشکسالی یاد می‏کنند درحالی که من از آن به عنوان خشکسالی یاد نمی‌کنم چراکه با سو مدیریت‏ها، توپ را به زمین طبیعت می‏اندازند و اینجاست که طبیعت مقصر جلوه داده می‏شود.

محبوب فرافزود: درکشورهای خاورمیانه مانند امارات وعربستان  با وجود یک سوم بودن میزان بارش نسبت به ایران و به دلیل قرار داشتن در شرایط آب و هوایی با مشکل کمبود آب مواجه نیستند.

وی بیان کرد: درکشورایران به دنبال افزایش جمعیت، روند نامتعادل توسعه در نتیجه مصرف آب افزایش یافته است حال این پرسش به وجود آمده است که چرا به دلیل بالا بودن مصرف، میزان بارندگی افزایش نیافته است درحالی که میزان بارندگی خبر نمی دهد که درچه سالی چه میزان ترسالی یا خشکسالی وجود دارد. بارندگی به ما اعلام می‏کند که براساس بارش‏های بلند مدت و نوسان‏های آماری بارش‏ها می‏توان توسعه را تنظیم کرد به شرطی که توسعه خارج از توان اکولوژیکی سرزمین نباشد.(منظور از توان اکولوژی منابع آب موجود است).

عضو انجمن آمایش سرزمین ایران گفت: وضعیت منابع آب سطحی و زیرزمینی در کشور به گونه ای است که متاسفانه مصرف آب در ایران از جایگزین شدن آن پیشی گرفته است درحالی که در تمام دنیا اعلام کردند براساس اصل توسعه پایدارباید توسعه به گونه ای تنظیم شود که مصرف آب متناسب با منابع آب موجود باشد.

محبوب فرافزود: توسعه به طرزبدقواره ای ازبیست سال پیش از انقلاب تاکنون افزایش پیدا کرده است به طوری که منابع طبیعی خارج از توان اکولوژیکی مصرف می‏شود وبا وجود نبود آب و معضل کم آبی همچنان از توسعه صحبت کشاورزی و صنعت صحبت می‏شود.

وی گفت: درحال حاضرسدهای کشور خالی از آب هستند و تا چند ماه آینده بحران آب فراگیر، قطع برق و خاموشی‏ها را شاهد خواهیم بود.

عضو انجمن مخاطرات محیطی و توسعه پایدار ایران در ادامه در ارتباط با صحبت اخیرشهیدی، رییس سازمان زمین شناسی مبنی بر ورود ایران به یک دوره خشکسالی ۳۰ ساله ، عنوان کرد: بارش‏ها در اردیبهشت ماه در سطح کشور نرمال و حتی فرا نرمال هم بوده است.هم اکنون مناطق مختلف کشور تحت تاثیر بارندگی‏های سیل آسا قراردارند. حال همواره این پرسش مطرح است که چرا این بارش‏ها هدایت و مدیریت نمی‏شود؟ چرا با وجود ابن حجم از بارش‏های سیل آسا رودخانه‏ها و سفره‏ های آب زیرزمینی خشک شده ‏است؟ متولیان امر توضیح دهند که چرا با وجود این بارش‏ها آبی نیست؟ آیا این آب به صورت روان آب خارج می‏شود؟یا مصرف می شود؟

محبوب فرافزود: بررسی آمار هواشناسی در یکصد سال اخیر حاکی از این است که کشور ایران یک نوسان آماری بارش  قرار داشته است که در همه جای دنیا این روند طبیعی است.

وی معتقد است که از سال 1401-1400 وارد دوره ترسالی در ایران شده ایم اما متاسفانه سو مدیریت‏ها، دوره ترسالی را به دوره خشکسالی تبدیل کرده است.

وی بیان کرد: در حال حاضر با جمعیت 85 میلیون نفری کشور، بر مساحت زمین‏های زیر کشت کشاورزی و زمین‏های تحت توسعه صنایع افزوده شده است. آیا متناسب با این افزایش جمعیت آینده پژوهشی درباره میزان منابع  و حتی به کارگیری منابع جایگزین انجام شده است؟ به طور قطع اگر نسبت به این موارد پیشبینی ‏های لازم صورت می‏گرفت، کشوردرمواجهه با بحران آب، آلودگی هوا، ریزگردها، خطرفرونشست و رانش زمین قرار نداشت.