خبرگزاری ایکنا نوشت: در روزهای اخیر شورای پول و اعتبار نرخ سودهای سپرده‌های سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت عادی را از روزشمار را به ماه‌شمار تغییر داد و این مصوبه را برای اجرا به نظام بانکی ابلاغ کرد. بدین ترتیب قرار است از این پس، به جای حداقل مانده روزانه، در محاسبه نرخ سود حداقل مانده ماهانه مبنا قرار گیرد. این مصوبه از ابتدای بهمن‌ماه جاری اجرا می‌شود. اکنون نیازمند بررسی تأثیر این موضوع بر آینده اقتصاد ایران و همچنین بانکداری اسلامی در کشور هستیم. برای بررسی بیشتر این موضوع با هادی غنیمی‌فر، فعال اقتصادی و رئیس اتحادیه سراسری تعاونی‌های تولیدی به گفت‌وگو نشستیم.

غنیمی‌فر در ابتدا به ایکنا گفت: با این اقدام جدید، بانک‌ها برای محاسبه نرخ سود تسهیلات، به صورت روزشمار سود مورد نظر را دریافت کرده و جریمه آن را هم محاسبه می‌کنند اما اگر سودهای سپرده‌ها به ماه‌شمار تبدیل شود، سر و ته آن را می‌زنند که هزینه کمتری برای آنها داشته باشد و سود کمتری به سپرده‌گذاران پرداخت کنند.

تبدیل سود سپرده‌ها به ماه‌شمار به نفع نظام بانکی است

وی ادامه داد: البته هرچه میزان سود سپرده کمتر باشد، مردم پول خود را به میزان بیشتری برای سرمایه‌گذاری در تولید صرف می‌کنند و این کار باید ادامه داشته باشد اما باید وضعیتی ایجاد شود که بانک‌ها هم در جنبه سپرده و هم تسهیلات، سود کمتری دریافت و پرداخت کنند تا تولید هم رونق بگیرد و به نزول‌خواری پایان داده شود.

رئیس اسبق خانه صنعت، معدن و تجارت اظهار کرد: الان سود تسهیلات حدود پنج درصد از سود سپرده‌ها بالاتر است. اکنون سود تسهیلات در حدود ۱۸ درصد و سود سپرده‌ها بعضاً ۱۰ درصد است. بنابراین عیبی ندارد که سود سپرده‌ها کاهش پیدا کند به شرطی‌که این سرمایه‌ها به سمت تولید هدایت شود، هرچند که معتقدم این اقدام اخیر شورای پول و اعتبار فقط یک منفعت‌طلبی بی‌مورد و به سود بانک‌هاست و تأثیر زیادی بر سرمایه‌گذاری در بخش تولید ندارد. با این اقدام فقط هزینه بانک‌ها کاهش پیدا می‌کند و در نهایت به نفع نظام بانکی تمام می‌شود.

نظام بانکی صرفاً جیب مردم را خالی می‌کند

وی درباره دلایل این اقدام بانک مرکزی گفت: کدام دفعه مشاهده کرده‌ایم که بانک مرکزی یا سیستم بانکی ایران، یک کار معقول، منطقی و حساب شده انجام دهند که به سود اقتصاد کشور تمام شود. همواره همین‌گونه بوده و اگر به برنامه‌های ارزی و سایر برنامه‌های اقتصادی توجه کنیم، متوجه خواهیم شد که به سود مردم تمام نشده بلکه صرفاً جیب آن‌ها را خالی‌تر کرده است. در بسیاری از موارد مشاهده می‌کنیم که مردم بدهکار نظام بانکی هستند و اصل و فرع تسهیلاتی که دریافت کرده‌اند به هدر رفته است و بازدهی برای اقتصاد کشور در پی نداشته است.

غنیمی‌فر بیان کرد: از سوی دیگر میزان معوقات بانکی به شدت افزایش پیدا کرده است بنابراین باید چنین مسائلی به شکل منطقی و اصولی حل شود. تبدیل سود روزشمار به ماه‌شمار هم اقدامی در راستای منافع مردم نیست. حرف بنده با نظام بانکی این است که یکبار هم به نفع مردم گام بردارید، در حالی که چنین اقداماتی صرفاً به سود نظام بانکی است.

فساد در بازار ارز

این فعال اقتصادی گفت: مسئولان اقتصادی، دلار ۳۵۰۰ تومانی را تا ۱۸ هزار تومان بالا بردند اما توضیح ندادند که ما به التفاوت آن را کجا بردند و در چه مواردی هزینه کردند؟ دلارهایی که با قیمت بالا به مردم فروخته شد، درآمد بسیاری برای دولت داشت اما اکنون در مورد مکان ذخیره آن توضیحی به مردم داده نمی‌شود.

رئیس اتحادیه سراسری تعاونی‌های تولیدی با بیان اینکه خود بنده از طرفداران کاهش نرخ سود بانکی هستم یادآور شد: اگر می‌خواهند اوضاع کسب و کار کشور درست شود باید منابع را به سمت تولید هدایت کنند و اعلام کنند که همین ‌کار دارای منفعت است و نزول‌خواری، نفعی به حال اقتصاد کشور ندارد. اگر خاک آهن را تبدیل به میل‌گرد کنیم، سود و بازدهی بسیاری در پی دارد. این همان سود حاصل از تولید است و ثروت برای مملکت ایجاد می‌کند.

نزول‌خواری بازدهی برای اقتصاد در پی ندارد

وی افزود: اینکه ده هزار تومان به کسی قرض دهید و پانزده هزار تومان از وی بگیرید، دارایی یا ثروتی ایجاد نخواهد کرد. با رویه‌ای هم که بانک‌ها در پیش گرفته‌اند، آن نقشی که وام‌های اعطایی بانکی باید در تسهیل وضعیت زندگی مردم داشته باشد را هم ندارد.

غنیمی‌فر در پاسخ به این پرسش که اگر نرخ سود بانکی کاهش پیدا کند، چه تضمینی وجود دارد که سرمایه‌ها به سمت تولید هدایت شود، تأکید کرد: اگر واقعا شرایط تولید فراهم شود و هدایت سرمایه‌ها به این سمت دارای منفعت باشد پس قرار است سرمایه‌ها به کجا برود؟ اما همانگونه که عرض کردم باید شرایط تولید هم فراهم باشد. اگر یک چوب درخت را به صورت خام بفروشیم ممکن است مثلا چهل هزار تومان منفعت داشته باشد اما اگر همان چوب را تبدیل به تخته یا میز و صندلی کنیم منفعت آن به هشتاد هزار تومان خواهد رسید؛ چراکه قیمت کاری هم بر روی آن صورت گرفته، به مبلغ آن اضافه خواهد شد بنابراین منطقی این است که به جای فروش چوب خام، با آن مبل و صندلی یا چیزهای دیگری تولید کنیم تا ارزش افزوده داشته باشد؛ چراکه اگر قیمت چوب پنج هزار تومان باشد، قیمت صندلی به پنجاه هزار تومان می‌رسد.

رکود اقتصادی چگونه ایجاد می‌شود؟

غنیمی‌فر گفت: تولید باعث ایجاد ارزش افزوده می‌شود و در این شرایط می‌توانیم همه مخارج از جمله دستمزد کارگر، پول آب، برق، گاز و تلفن را پرداخت کرده و سودی را هم نصیب خودمان و اقتصاد کشور کنیم اما اگر این ارزش افزوده به وجود نیاید، دیگر امکان فروش محصولات را نداریم و در این شرایط اقتصاد کشور فلج می‌شود و تمام خدمات مختلفی که دولت ارائه می‌دهد، دیگر مشتری نخواهد داشت.

وی ادامه داد: وقتی مردم ثروت نداشته باشند چگونه می‌توانند به سمت خرید کالا یا خدمات بروند. وقتی مردم ماشین نداشته باشند چگونه هزینه‌های راهنمایی و رانندگی را بپردازند؟ بنابراین باید در نظر داشته باشیم هر کدام از خدمات به خاطر تولیدی است که صورت گرفته است وگرنه در صورت عدم تولید، خدماتی هم وجود نخواهد داشت و رونق اقتصادی و ثرو‌ت‌آفرینی هم ایجاد نخواهد شد و در نهایت رکود اقتصادی به وجود خواهد آمد و مردم حتی توان پرداخت کرایه منزل خود را هم نخواهند داشت.

تبدیل سود‌ سپرده به ماه‌شمار، به نزول‌خواری پایان نمی‌دهد

رئیس اسبق خانه صنعت، معدن و تجارت اظهار کرد: به همین دلایل است که تأکید می‌کنیم به نزول‌خواری بانکی پایان دهید و پول‌ها را به سمت تولید هدایت کنید، چراکه نزول‌خواری هیچ بازدهی برای اقتصاد در پی ندارد. اگر صد تومان یک شخص، در طول یک روز به یکصد و بیست تومان تبدیل شود بازدهی و ارزش افزوده در اقتصاد ایجاد نشده است.

وی با بیان اینکه تبدیل سود سپرده‌ها از روزشمار به ماه‌شمار، به نزول‌خواری پایان نمی‌دهد، گفت: برعکس معتقدم نزول‌خواران بازار سیاه می‌گویند بانک، سود تسهیلات خود را پائین نیاورده است و این سود در سر جای خود است بنابراین به مردم می‌گویند اگر پول خود را در بانک بگذارید، سود کمتری به شما پرداخت خواهد کرد. البته اگر سود تسهیلات هم کاهش پیدا کند می‌توان به بهبود وضعیت امیدوار بود.

تأکید قرآن بر کسب سود حلال

غنیمی‌فر بیان کرد: کسب سود از راه مشروع و حلال هیچ ایرادی ندارد و قرآن هم بر آن تأکید کرده و فرموده است: «وَأَحَلَّ اللَّهُ الْبَیْعَ وَحَرَّمَ الرِّبَا؛ و حال آنکه خدا داد و ستد را حلال‏، و ربا را حرام گردانیده است‏» (البقره/ ۲۷۵). خداون متعال در این آیه فرموده است که رباخواری، حرام و داد و ستد و بازرگانی حلال است. اما اگر صرفأ اعلام کنیم مسلمان هستیم و از سوی دیگر رباخواری در کشور ما سر به فلک بکشد و تولید و زندگی مردم را به خاک سیاه بنشانیم، اقدامی اشتباه است.

این فعال اقتصادی در پاسخ به این پرسش که با توجه به رقابت شدید بانک‌ها برای جذب سپرده مردم، آیا نظام بانکی مصوبه جدید شورای پول و اعتبار را رعایت خواهند کرد؟ گفت: شورای پول و اعتبار باید در ابتدا جدی بودن خود را در چنین مسائلی ثابت کند. بانک مرکزی باید اعلام کند که ما پول را گران نمی‌خریم و اگر شما می‌خواهید سود بیشتری ببرید بنابراین سرمایه خود را به سمت تولید هدایت کنید وگرنه رقابت شدید برای جذب سپرده مردم در نهایت منجر به ایجاد مشکلاتی همانند مشکل مؤسسه کاسپین خواهد شد. این مؤسسات با اعلام اینکه سود بیشتری به شما پرداخت خواهیم کرد، سپرده‌های مردم را جذب و نهایتا بالا کشیدند.

ورشکستگی مؤسسات ناشی از نزول‌خواری است

رئیس اتحادیه سراسری تعاونی‌های تولیدی یادآور شد: این اقدام از سوی برخی بانک‌ها و مؤسسات، مملکت را به جایی کشاند که نزدیک بود برخی از مردم شورش کنند؛ چراکه آنها یا اعلام ورشکستگی کردند یا برخی از مسئولان آنها نیز از کشور فرار کردند و هنوز هم بسیاری از مالباختگان نتوانسته‌اند اموال خود را پس بگیرند و در نتیجه به در و دیوار این مؤسسات، سنگ‌پرانی می‌کنند.

وی افزود: همه این مشکلات ناشی از وجود نزول‌خواری در کشور است اما اگر کاری کنیم که به نزول‌خواری پایان داده شده و تولید رونق بگیرد، همه مردم سود خواهند برد اما اکنون هر آدم نابکاری از راه می‌رسد مانعی بر سر راه تولید ایجاد می‌کند و مثلا چند درصد مالیات بر تولید وضع می‌کنند بنابراین در مجموع، چشم بنده از این مصوبه جدید شورای پول و اعتبار آب نمی‌خورد.

گفت‌وگو از اکبر ابراهیمی