موضوع رعایت کپیرایت و خرید رایت کتابها برای ترجمه در ایران، بحث پرمناقشهای است که در چند سال اخیر بارها مورد چالش قرار گرفته است. پذیرش کنوانسیون برن از منظر حقوقدانها مزایای بسیاری دارد، اما ناشران نگران گرانی کتاب و کم شدن بیش از پیش مخاطبان هستند.
ایسنادر هفته کتاب میزبان نشست «کپیرایت و نقش آن در آینده صنعت نشر کشور» بود که توسط سازمان انتشارات جهاددانشگاهی برگزار شد.
در این نشست حاضران با اشاره به مسائل و مشکلاتی که پیوستن ایران به کنوانسیون برن و رعایت کپیرایت دارد، پیوستن به این معاهده را ضروی دانستند و آن را به عنوان راهی معرفی کردند که نشر ایران دیگر به عنوان نشری کپیکار در جهان مطرح نباشد.
الحاق به کنوانسیون برن منع فقهی ندارد
در این نشست شیما محمدپور - کارشناس ارشد حقوق خصوصی و مالکیت فکری - به ارائه توضیحی درباره مبانی فقهی مالکیت فکری پرداخت و گفت: در زمینه مالکیت فکری بحثی فقهی مطرح است که امام (ره) در فتوای اول خود حقوق مالکیت فکری را نپذیرفته، اما بعد در فتوای دیگر این حقوق را به رسمیت شناختهاند. استعلامی هم برای الحاق به کنوانسیون برن و رم از مقام معظم رهبری شده که ایشان اظهار نظر صریح نکردهاند و این بحث را به شورای انقلاب فرهنگی ارجاع دادهاند و در آنجا این موضوع در حال بررسی است، اما دیگر ممانعت فقهی وجود ندارد.
او افزود: از سوی دیگر برنامه پنجم توسعه به الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی تاکید کرده و یکی از شرطهای سازمان تجارت جهانی برای عضویت، پذیرفتن کنوانسیون برن است.
پورمحمدی کنوانسیون برن را یکی از مهمترین کنوانسیونها در زمینه حقوق مالکیت فکری خواند و تاکید کرد: ما از دنیا مجزا نیستیم و حتی نمایندگانی از ایران در معاهدههای بینالمللی حقوق مالیکت فکری داریم، به همین دلیل نمیتوانیم خودمان را جدا ببینیم و فقط به مسائل منفی توجه کنیم. پذیرش کنوانسیون برن برای ما پرستیژ بینالمللی دارد. از سوی دیگر ما بسیاری از مواد کنوانسیون برن و دیگر کنوانسیونهای از این دست را عملا اجرا میکنیم و در واقع پذیرش این کنوانسیونها حالت فرمی دارد. همچنین این موضوع مطرح است که قرار نیست ما همیشه مصرفکننده باشیم و زمانی پذیرش این کنوانسیون میتواند سبب حفظ حقوق نویسندگان و هنرمندان ما شود.
نشست «کپیرایت و نقش آن در نشر کشور»
ناگزیر از پذیرش کنوانسیون برن هستیم
در ادامه این نشست حامد معینی – کارشناس ارشد حقوق مالکیت فکری و مشاور صدا و سیما - با اشاره به نبود توجه کافی به استراتژی ملی مالکیت فکری گفت: برخی کشورها چون آمریکا بعد از ۱۰۰ سال عضو معاهدهای چون برن میشوند چون این معاهده به هر حال پیشنیاز ورود به خیلی از مجامع جهانی است. ما هم باید نوعی تغییر رویکرد داشته باشیم و به این نکته توجه کنیم که ۹۵ درصد از مراودات جهانی از طریق سازمان تجارت جهانی دنبال میشود و پیشفرض پیوستن ما به این سازمان نیازمند پذیرش کنوانسیون برن است.
او همچنین درباره قانون مالکیت فکری و ادبی در کشور گفت: قانون مالکیت فکری و ادبی از سال ۴۸ ایجاد شده، در سال ۷۹ هم قانون حمایت از تولیدکنندگان نرمافزارهای رایانهیی به آن اضافه شده، در سال ۸۲ قانون تجارت الکترونیک و حمایت از تولیدکنندگان در فضای مجازی تصویب شده و اکنون لایحهای ایجاد شده که قوانین قبلی در آن تجمیع شده و قرار است ما قانون جامع مالکیت فکری داشته باشیم که در دو کتاب مجزا میآید. اما این مشارکت مصرفکنندگان این قانون را میطلبد، چون قانوندانها آن را نوشتهاند و با حمایت کارشناسان نیاز به اصلاح دارد و ما اگر استراتژی فکری داشته باشیم میتوانیم قوانین دقیقتری داشته باشیم.
معینی همچنین درباره تبعات الحاق ایران به کنوانسیون برن گفت: از نظر من آثار سوء نسبی است. این قانون اثر سوئی ندارد، اگر اثر سوئی داشت ۱۸۰ کشور عضو آن نبودند. اما میتواند اثرات سوء نسبی داشته باشد. در واقع ما نظام جامع تقویم نداریم که کارشناسانمان در صورت به وجود آمدن تخلف آن را مبنای عمل خود قرار بدهند.
او همچنین ادامه داد: ما در نهایت ناگزیریم به این قانون بپیوندیم. ناشران میگویند اگر ما مجبور باشیم حق رایت بخریم قیمت کتاب سه برابر میشود. اما بالا رفتن قیمت کتاب دلیل نمیشود که ما به این قانون نپیوندیم. از سوی دیگر ما از همین امروز که هنوز به این قانون نپیوستهایم باید رویهسازی کنیم و با خرید حق رایت کتابها وجهه خودمان را حفظ کنیم.
این کارشناس درباره مشکلات ناشران در مباحث حقوقی هم گفت: بسیاری از ناشران ما امروز قراردادهای حرفهیی ندارند. هنوز در قراردادهایشان این عبارت را میآورند که همه حقوق مادی و معنوی به ناشر واگذار میشود، در حالیکه حقوق معنوی به هیچکس قابل انتقال نیست. آنها حقوق و وظایف خود را نمیشناسند. در این زمینه نهادهای صنفی میتوانند موثر باشند و اطلاعرسانی و آموزش جزو وظایف این نهادهاست.
ناشران نگران پیوستن به کنوانسیون برن هستند
در این نشست هادی خرسندی - دانشجوی حقوق بینالملل و مدیرمسئول انتشارات خرسندی - هم درباره بایدها و نبایدهای پیوستن به معاهده برن گفت: تمام فقها براساس قاعدههای مختلف نظر به رعایت حقوق مولف دادند، قانون داخلی و اسناد بالادستی در این زمینه الزام دارند، حتی اعلامیه حقوق بشر هم به این موضوع اشاره دارد و پیوستن به معاهده برن موضوعی است که در چند سال آینده باید اتفاق بیفتد. اما ناشران کمتر مایل هستند ما به این معاهده ملحق شویم. یکی از دلایل این موضوع این است که حرفه نشر در ایران توجیه اقتصادی ندارد. براساس آمار وزارت ارشاد ما حدود ۱۱ هزار ناشر داریم، اما حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ ناشر فعال هستند که این تعداد در سالهای اخیر به دلیل مشکلات متعدد کمتر هم شده است. از سوی دیگر در موضوعاتی چون پزشکی، فنی و مهندسی و غیره ما تنها واردکننده هستیم و باید فقط هزینه خرید رایت بدهیم و حق رایتی از خارج به داخل وارد نمیشود. از سوی دیگر بعضی از دوستان ناشر هم جهل به قوانین دارند و به صورت بلندمدت به این مساله نگاه نمیکنند. از سوی دیگر تمام سیاستهای فرهنگی ما با آمدن مدیران فرهنگی تغییر میکند و این سبب میشود نتوان به این موضوع دقیق نگاه کرد.
-
دیدگاهی برای این نوشته ثبت نشده است.
-
افزودن دیدگاه