بازار تایر در ایران هم به مانند دیگر بازارها از گزند کالاهای بی کیفیت در امان نبوده است. کالاهایی که برخی شان از مبادی رسمی و با نظارت گمرک و سازمان استاندارد وارد شده و بخشی از آن ها از خطوط تولیدی کارخانه های تایرساز به بازار می آید. بخش سوم تایرهای رسیده به بازار ایران نیز به صورت قاچاق به دست مصرف کنندگان می رسد.
اما شواهد موجود نشان می دهد، تامین تایر مورد نیاز در کشور با اهرم تولید داخل و قدری واردات، جوابگوی نیاز بازار است و تنها ۱۰ تا ۱۵ درصد تایرهای موجود از طریق قاچاق به بازار تزریق می شود.
نگاهی به تایرهای وارداتی موجود در بازار نشان می دهد بیشترین حجم قاچاق تایر های خارجی را تایرهای اروپایی نظیر دانلوپ و میشلن و یوکوهاما تشکیل می دهند و مابقی تایرهای وارداتی از چین و کره از مبادی رسمی کشور وارد شده اند. بررسی عملکرد واردکنندگان تایرهم گویای این است که هر کانتینر تایر وارداتی از چین ۴۸ میلیون تومان هزینه های جانبی در بر دارد که این مبلغ از کشورهای کره و ژاپن به ترتیب ۶۵ و ۸۰ میلیون تومان برآورد می شود. درهمین حال ما به التفاوت کم سود واردات تایر از مبادی رسمی و قاچاق بازرگانان را مجاب به واردات غیر قانونی نمی کند.
ناگفته نماند که بر اساس آمار منتشر شده از سوی انجمن صنعت تایر ایران، نیاز ۳۰۰ هزار تنی بازار از طریق ۲۰۰ هزار تن ظرفیت تولید داخلی و ۱۰۰ هزار تن واردات از مبادی رسمی تامین می شود. فعالان بازار تایر بر این اعتقادند که قاچاق تایر صرفه اقتصادی بالایی ندارد و مخاطرات همراه آن از جمله توقیف کل بار و جریمه به میزان ارزش کل محموله، ریسک واردات غیر قانونی این محصول را بسیار بالا برده است.
در این میان اما نباید نقش سازمان هایی نظیر استاندارد و گمرک را در نظارت بر ورود کالاهای بی کیفیت به کشور فراموش کرد. چرا که حجم بالای واردات تایر به کشور و سهم کمتر قاچاق این محصول نشان می دهد، کاستی های در گمرک صورت گرفته است. همچنین این که استاندارد ایران نیز بر ورود انواع کالاها به کشور نظارت دارد و اگر قرار بر نظارت صحیح است باید این نظارت از زمان ورود یک کالا به کشور صورت گیرد. دیگر آن که به روز رسانی قیمت ها در سیستم ارزش گذاری گمرک می تواند نقش مهمی در کاهش تخلفات تجاری در کشورمان داشته باشد. به طور مثال در بحث تایر با توجه به کاهش قیمت جهانی این محصول هنوز به روز رسانی در سیستم ارزش گذاری این سازمان انجام نشده است و حقوق و عوارض گمرکی همچنان بر مبنای قیمت های سال ۹۰ و ۹۱ از واردکنندگان اخذ می شود. با این اوصاف تعرفه موثر تایر بین ۷/۱ تا ۲ برابر ارزش واقعی بر روی اجناس اعمال می شود که این خود موجب گرانی این محصول در بازار داخل خواهد شد.
تایرهای ۵/۲۲ R 80/315 از جمله پر مصرف ترین تایرهای اتوبوسی داخلی است که در مسیر قیمت گذاری گمرک ارزش ۲۲۵ یورویی را به خود اختصاص داده است، حال آن که قیمت جهانی هر حلقه این محصول اکنون ۱۲۵ یورو است که به دلیل عدم به روز رسانی قیمت ها در گمرک با قیمت بسیار بالاتری به کشورمان می رسد.
اما سوال اساسی اینجاست که چگونه با وجود حجم تولید مناسب تایر از سوی تولید کنندگان داخلی و تامین مابقی نیاز بازار از طریق واردات رسمی همچنان گلایه از وجود تایرهای بی کیفیت وارداتی از زبان مسئولان به گوش می رسد آن هم در شرایطی که تایرهای وارداتی موجود در بازار همگی از درگاه رسمی گمرک و با نظارت همه جانبه سازمان استاندارد به خیابان ها می آیند.
