تمامی مظاهر نوین ظهور کرده در سیمای اقتصاد و سیاست و اجتماع کشور ایران در لابه لای خود ردپایی از نفت دارد و شاید همین پول نفت باعث شده که بسیاری از جلوه‌های جدید زندگی اجتماعی در جوامع بشری، خیلی زود و بسیار پیش تر از سایر نقاط خاورمیانه در ایران رخ بنماید، سیاست در کشور ایران، پس از کشف نفت همواره تحت تاثیر طلای سیاه بوده است. اما ویژگی‌ها و چند و چون نفت خامی که در ایران تولید می‌شود، هرگز آنگونه که باید در محافل سیاسی و اجتماعی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار نگرفته است.

سعید ساویز، کارشناس حوزه انرژی، در گفتگو با خبرنگار جهان اقتصاد اظهار کرد: کمتر پیش آمده که این سوال مطرح شود که نفت ایران چگونه است؟ چه ویژگی و خواصی دارد و چه علل یا عواملی باعث می شود که مشتریان و متقاضیان نفت در عرصه بین المللی به دنبال خرید از ایران باشند، شاید امروز که بازار نفت از کثرت تولیدکننده اشباع شده است و رقابت چنان داغ است که حق انتخاب برای مصرف کننده به عاملی تعیین کننده تبدیل شده است بد نیست که با نگاهی فنی به جزییات تخصصی صنعت نفت پرداخت.

وی تصریح کرد: یکی از مهم‌ترین مشخصات نفت ایران، مثبت بودن رفتار آن در بازار از لحاظ امنیت عرضه انرژی بوده است به جز مقطعی در سالهای ۱۹۷۹ و اوایل دهه ۸۰ میلادی و البته تحریم های تحمیلی، ایران همواره به عنوان تولید کننده عمده در بازار حضور داشته است.

وی تصریح کرد: ایران هرگز آنچنان که کشورهای آفریقایی و عراق درگیر آشفتگی داخلی و کاهش و یا عدم تولید بوده اند، شیر نفت خود را به روی بازار نبسته است. این عامل بسیار حیاتی برای مشتریان نفت خام است زیرا پالایشگاهی که برای یک نفت خاص ساخته می شود، به سختی می تواند، شرایط و ویژگیهای فنی پالایش خود را تغییر دهد.

وی افزود: به همین خاطر است که صاحبان پالایشگاهها میل دارند تا در تمام زمان حیات کسب و کار خود از یک نوع نفت مشابه استفاده کنند؛ از این رو امنیت عرضه و اطمینان به صادرکننده اولین فاکتور مهم در تقاضا برای نفت خام است.

وی با بیان اینکه نفت کالایی است که نوسانات قیمتی قابل توجهی دارد و برای خریداران نفت خام اولویت تهیه‌ی آن از مبادی است که در مقابل نوسانات قیمتی همچنان بتوانند به عرضه‌ی مقرون به صرفه ادامه بدهند گفت: کم و بیش نفت ایران و عراق با فاکتور ترشی و وجود ترکیبات سولفوردار و همچنین ارزانی در تولید با مکانیزم بازیافت اولیه مشهور است و از این رو در نوسانات قیمتی نفت این منطقه در کنار نفت کویت و عربستان همواره برای تولید به صرفه بوده وهست.

ساویز بیان کرد: در کنار توجه به نحوه‌ی هزینه‌کرد درآمدهای نفتی، توجه ویژه به نوع روابط ایران با خریداران نفت خام خود نیز اهمیت دارد. عمده‌ی مشتریان نفت ایران تا پیش از تحریم ها، چین، هند، ژاپن و کره جنوبی بودند و به نظر می رسد صادرات نفت خام ایران به چین هرگز حتی در دوران تحریم‌های اخیر هم به طور کامل قطع نشد. هندی ها به دلیل مشابهت‌های خونی و تاریخی خانواده‌های پارسیان هند که بخش قابل توجهی از پالایشگاههای آن کشور را در اختیار دارند همچنان با آغوش باز پذیرای نفت سرزمین آبا و اجدادی خود هستند و این فاکتوری است که بیش از پیش باید مورد توجه سیاست‌گذاران نفتی ایرانی در تعیین اهداف تجاری و صادراتی قرار گیرد.

وی ادامه داد: چین نیز بازاری است که نباید از آن چشم پوشید، اما این نکته را فراموش نکنیم که اعتماد به این مشتری بزرگ نفتی باید خطوط قرمزی داشته باشد، چنانچه امتیازهای نفتی که به چین داده می شود در ازای امتیازاتی مشخص و حیاتی برای کشور ایران باشد، می تواند گره گشایی برای یک رابطه اقتصادی برد- برد بلند مدت باشد.

این کارشناس حوزه انرژی مطرح کرد: ژاپني ها اگر چه محتاط و محافظه كارند اما بازاری قابل توجه و مشتری قابل احترامی هستند و كره جنوبی نيز عليرغم جايگزين كردن نفت سبك آمريكا با ميعانات ايران، در پي تغييرات به وجود آمده و تحول سياست خارجي در آمريكا احتمالاً آمادگی لازم را براي از سرگيري روابط تجاري دو طرفه و بازگرداندن ميعانات ايران به عنوان خوراك دارد.

وی در پایان با اشاره به اینکه پيشتر ایران مشتریانی نفتی نیز براساس همکاری‌های صنعتی مشترک داشت گفت: برخی از كشورهاي اروپايي خصوصاً ايتاليا كه روابط مالی و صنعتي مشخصی با نفت ايران در پی طرح توسعه‌ای ميدان نفتي دارخوين داشتند، ازمشتريان نفت ايران بودند، در پي پايان تعهدات مالي پروژه مذكور و البته تحريم هاي ايالات متحده، اين بازار از دسترس خارج شد كه جا دارد با توجه به اهميت تنوع بخشيدن به سبد صادرات تمهيداتي كه به يك رويكرد برد- برد با اروپا ختم شود انديشيده شود و صادرات به كشورهاي اروپايي به ویژه با چنین ساز و کارهایی مجدداً از سر گرفته شود.