جمعه 10 فروردین، 1403

کدخبر: 135960 15:14 1399/12/16
پایان زمستان و روسیاهی زغال سنگ!

پایان زمستان و روسیاهی زغال سنگ!

دسته‌بندی: بدون دسته‌بندی
پایان زمستان و روسیاهی زغال سنگ!

پایان زمستان و روسیاهی زغال سنگ!

دسته‌بندی: بدون دسته‌بندی

دکتر هاشم اورعی، استاد دانشگاه صنعتی شریف

در تابستان سال 2020 میلادی، درحالیکه بیماری کووید 19 همه چیز را بهم ریخته بود و مردم بریتانیا در آرزوی این بودند که زندگی به حالت عادی بازگردد، شرایطی کاملاً غیرطبیعی در شبکه برق این کشور حاکم بود. برای مدت دو ماه پیاپی از زغال سنگ برای تولید برق استفاده نشده بود، اتفاقی که برای اولین بار از سال 1882 میلادی رخ می داد! چهار نیروگاه برق زغال سنگی باقیمانده در انگلستان روزهای آخر عمر خود را سپری می کنند و قطعاً در یکی دو سال آینده به طور کامل تعطیل شده و بریتانیا دیگر برای تولید برق از زغال سنگ استفاده نخواهد کرد.

با حذف تدریجی نیروگاه های زغال سنگی، بریتانیا موفق شده است از سال 1990 میلادی رتبه اول را در کاهش آلایندگی به خود اختصاص داده و میزان آلایندگی را 44% کاهش دهد، این درحالیست که در آلمان میزان کاهش در این دوره 29% بوده و هنوز 24% برق این کشور با سوزاندن زغال سنگ تولید می شود. از سال 1990 میلادی به طور متوسط میزان کاهش آلایندگی در بریتانیا 8/1 برابر جامعه اروپا بوده است در حالی که میزان انتشار گازهای آلاینده به هوا در این دوره در آمریکا، ژاپن و استرالیا تقریباً ثابت مانده است.

این موفقیت جایگاه ویژه ای در مقابله با تغییرات اقلیمی در سطح بین المللی به بریتانیا اختصاص داده و در سال جاری میلادی بزرگترین و مهم ترین کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل در گلاسکو برگزار خواهد شد. نکته جالب توجه این که بوریس جانسون در تلاش برای تحکیم جایگاه جهانی بریتانیا پس از خروج از جامعه اروپا به دنبال تدوین برنامه «دیپلماسی اقلیمی» است. در نوامبر سال گذشته وی از برنامه ای 10 ماده ای تحت عنوان انقلاب صنعتی سبز با بودجه ای 17 میلیارد دلاری رونمایی کرد.

مارگارت تاچر اولین سیاستمداری بود که در دهه 80 میلادی خطرات ناشی از گرم شدن کره زمین را مطرح کرد. ولی توجه به برنامه کربن زدایی از اهداف سیاسی وی نشات می گرفت، یعنی مبارزه ای تمام عیار با اتحادیه کارگران معادن زغال سنگ. در نهایت روحیه جنگندگی بانوی آهنین، خصوصی سازی بازار انرژی کشور و هم چنین پیدایش نفت و گاز در دریای شمال، صنعت زغال سنگ را به شدت تضعیف کرد.

اما در قرن جاری، سیاست های اتخاذ شده واقعاً در راستای هدف کربن زدایی تدریجی از اقتصاد بوده است. بریتانیا اولین کشور جهان بود که در سال 2008 میلادی قانون مقابله با تغییرات اقلیمی را تصویب کرد. در آن زمان دولت کارگر بر سر کار بود ولی توافق خارق العاده ای بین احزاب سیاسی شکل گرفت و تنها سه نماینده در مجلس عوام به آن رای مخالف دادند. در سال 2013 میلادی، دولت اعتلافی محافظه کار- لیبرال دموکرات مالیات کربنی را به بخش انرژی الکتریکی اعمال کرد و باعث شد زغال سنگ توان رقابت اقتصادی با سایر سوخت های فسیلی به ویژه گاز طبیعی را از دست بدهد. در سال 2015 میلادی، تقریباً یک چهارم برق بریتانیا با استفاده از زغال سنگ تولید می شد، در حالیکه امروز این میزان به 2% کاهش یافته است.

با کاهش شدید هزینه ایجاد مزارع بادی، استفاده از گاز طبیعی برای تولید برق نیز تحت فشار قرار گرفته و کمیته مستقل تغییرات اقلیمی پیشنهاد داده است که تا سال 2035 میلادی همه نیروگاههای گازی این کشور تعطیل شوند. بدین ترتیب سرمایه گذاری و بازدهی اقتصادی نیروگاههای گازی نیز به چالش کشیده شده است.

علیرغم اینکه پروژه کربن زدایی کامل از شبکه برق بریتانیا هنوز حتی به نیمه راه نرسیده است لیکن کارشناسان براین نکته اتفاق نظر دارند که با ادامه کاهش هزینه تولید برق از منابع تجدیدپذیر این فرآیند اجتناب ناپذیر بوده و درحال حاضر با توجه به پارامترهای اقتصادی، انتخاب اول برای تولید برق نیروگاه بادی است. البته استفاده از انرژی خورشیدی نیز درحال توسعه است ولی جزیره ای کوچک، ابری و پرجمعیت بهترین مکان برای تولید انرژی خورشیدی نیست. در سال 2020 میلادی تنها 4% انرژی الکتریکی مصرفی بریتانیا از مزارع خورشیدی تامین شد، در حالی که سهم مزارع بادی به یک چهارم افزایش یافت.

نکته جالب توجه این است که مصرف کنندگان در عمل هیچ هزینه ای را بابت گذار به انرژی تجدیدپذیر نپرداخته اند، چون افزایش قیمت با بالا رفتن بازدهی مصرف برق جبران شده است. تولید برق بدون کربن خود هم یک هدف است و هم گام اول درکربن زدایی از سایر بخش های اقتصاد مثل گرمایش و حمل و نقل. در این مسیر ضروری است موتورهای الکتریکی جای موتورهای با احتراق داخلی و پمپ های حرارتی جای بویلرهای گازی را بگیرند. ولی حذف کربن در این بخش ها در مقایسه با شبکه برق تاکنون پیشرفت چندانی نداشته است. در سالهای 1990 تا 2019 میلادی، آلایندگی در بخش تولید انرژی الکتریکی 66% کاهش یافته است در حالیکه در بخش حمل و نقل که درحال حاضر بیشترین سهم را در آلایندگی به خود اختصاص داده، این میزان تنها 5% است، البته سیاست اتخاذ شده دولت بریتانیا مبنی بر توقف فروش خودروهای بنزینی و گازوئیلی از سال 2030 میلادی تاثیر قابل توجهی خواهد داشت.

دولت بریتانیا در برنامه مقابله با تغییرات اقلیمی خود با مقاومت ها و مخالفت هایی نیز مواجه است. برنامه افزایش مالیات سوخت های فسیلی جهت حرکت سریعتر به سمت خودروی برقی از سال 2010 میلادی کنار گذاشته شد و حال که وزیر خزانه داری قصد دارد آن را در بودجه سال آینده بگنجاند با مخالفت هایی از طرف هم حزبی های خود مواجه شده است. در ماه جاری وقتی روزنامه راست‌گرای دیلی میل طرح مالیات کربن را که از سوی دولت ارائه شده بود حمله مالیاتی به مردم اعلام کرد، وی بلافاصله آن را کنار گذاشت.

و کلام آخر اینکه بریتانیا و بسیاری کشورهای دیگر با گام نهادن به گذار انرژی ضمن توسعه چشمگیر انرژی تجدیدپذیر و مقابله با تغییرات اقلیمی هزینه های آن را با افزایش بازدهی و بهینه سازی مصرف انرژی تامین نموده اند. ولی  ما در توسعه انرژی تجدیدپذیر و بهینه سازی مصرف برق هیچ توفیقی نداشته ایم. سیاست گذاران صحنه انرژی الکتریکی در اوج بی خبری از تحولات انرژی جهان در خوابی عمیق فرو رفته و نمی خواهند از تجارب ارزشمند سایر کشورها درس بگیرند.



  • دیدگاهی برای این نوشته ثبت نشده است.
  • افزودن دیدگاه


JahanEghtesadNewsPaper

جستجو


  |