مهدی نظیفی- تحلیل‌گر اقتصادی 

رئیس جمهور در جلسه هیئت دولت گفت: «گامهای مثبتی در زمینه حرکت به سمت رشد اقتصادی و کاهش تورم برداشته شده امیدواریم این روند با سرعت بیشتر همراه بوده و برای مردم ملموس باشد. به دنبال آن هستیم که اقداماتمان تاثیرگذار و همراه با نتیجه روشن باشد». لارگانی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس گفت: «قیمت برخی از کالاهای اساسی به صورت بی‌رویه افزایش یافته: قیمت هرعدد تخم‌مرغ به حدود 2 هزار تومان، افزایش قیمت کره با حذف ارز دولتی واردات و افزایش قیمت لبنیات بواسطه ضعف عملکردی دستگاه‌های ذی‌ربط مانند گمرک در زمینه ترخیص نهاده‌های دامی وارداتی بوده. باید مسئولینی که باعث شدند خوراک دام و طیور در گمرکات کشور بماند و کپک بزند اما به دست مرغداران و دامداران نرسد را محاکمه کنند. دلیلی ندارد که در زمینه واردات نهاده‌های دامی و گندم شاهد بروز مافیاهایی باشیم و تنها یک نفر در کشور توان واردات آنها را داشته باشد.»

از سوی دیگر گزارش بانک‌ جهانی که آمار خود را با نرخ حقیقی دلار در ایران محاسبه کرده نشان می‌دهد اقتصاد ایران با GDP حقیقی ۱۹۲ میلیارد دلاری در حال حاضر رتبه ۵۱ جهان را دارد. یعنی نصف اقتصاد امارات و یک چهارم ترکیه و یک صدم آمریکا، یعنی تولید ناخالص داخلی ایران که در سال ۹۶ به قیمت جاری ۴۴۵ میلیارد دلار و رتبه 26 جهانی بود، ۵۷ درصد کاهش یافته که حاصل تورم افسارگسیخته، قطع جریان سرمایه سرمایه‌گذاران خارجی، افت جریان صادرات و واردات و محدود شدن شدید بازارهای هدف صادراتی ایران بوده است.

ولی اظهارنظرهای ضدونقیض مسئولان اقتصادی کشور نشان از سردرگمی کسانی دارد که برای بهره‌برداری حداکثری از نتیجه کارهای انجام شده در دولت قبلی، همچنین بزرگنمائی کارهای انجام نشده یا در شرف انجام که نتیجه‎ای بدست نیامده و یا اصلا کاری انجام نشده و در حد سخنرانی و وعده باقی مانده، با عجله در رسانه‌هایشان در بوق و کرنا می‌کنند و می‌نویسند «پس از روی کار آمدن دولت سیزدهم برخی تحولات در بخش‌های مختلف کشور از جمله واردات گسترده واکسن، بازدیدهای میدانی رئیس‌جمهور، سفرهای استانی و از همه مهم‌تر عضویت ایران در سازمان امنیتی اقتصادی شانگهای آنهم در کوتاه‌ترین زمان ممکن از زمان تشکیل دولت، روزنه‌هایی از اعتماد از دست رفته مردم به دولت گشوده شد. بسیاری از اقدامات اساسی که تا قبل از آغاز به کار دولت جدید ناهموار بود به‌طور ناگهانی هموار شد و اجرای آنها یکی پس از دیگری سرعت گرفت». آنها تلاش دارند این ادبیات کوچه‌بازاری و سخنان بی‌سند و مدرک را در مسائلی که ارتباط مستقیم با زندگی و معیشت مردم دارد، جانشین ادبیات تحلیلی و اخبار مستند بکنند. کسانی که این ادبیاتِ مذموم شایعه‌‌وار را با منابع رسانه‌ای متعدد خود و صداوسیما پروبال می‌دهند و پس از روشن شده نتیجه‌ی نهائی هم در سایه‌ی تایید و تکذیب‌های مکرر سعی در گم کردن واقعیت در متن واقعیت دارند یکی از دلایل سردرگمی در جامعه هستند. از سوی دیگر نتیجه ادامه بی‌توجهی دولت به فشارهای معیشتی باعث افزایش خودکشی در جامعه بوده است که نشان از اعتماد از دست رفته و ناامیدی مردم از حتی روزنه‌ای از گشایشهای وعده داده شده به‌رغم شعارها و تبلیغات پر سروصدا دارد. طبق جدیدترین تحقیقات پژوهشگران علوم اجتماعی، آمار خودکشی در ایران طی مدت چهارساله 94 تا 98 به‌میزان ۶۰ درصد افزایش نشان می‌دهد و هرسال ۱۵ درصد به آمار خودکشی در کشور افزوده شده، آمار خودکشی‌ها اکنون نسبت به سال ۱۳۹۸ افزایش ۲۳ درصدی دارد و می‌توان از کاهش سن خودکشی و افزایش تلفات خودکشی‌ها در کشور یاد کرد که دلیل اصلی آن، قرارداشتن ایران در جایگاه دوم جهانی در قعر جدول رتبه‌بندی و رتبه اول خاورمیانه در شاخص فلاکت است.

خودکشی زاییده فقر و فقر حاصل تبعیض، بی‌عدالتی، بیکاری و نداشتن درآمد مناسب و مکفی برای هزینه معیشتی زندگی مردم است. اکنون پدیده فقر و تبعیض در کشور درحدی است که سرپرستان خانوار برای گذران زندگی با مشکلات روحی و روانی بسیاری مواجه هستند. علاوه بر مشکلات اقتصادی، اجبار فرهنگی-اجتماعی موجب رشد خشونت و بروز رفتارهای خشن و ناهنجار در درون خانواده و سپس انتقال آن به سطح جامعه می‌شود. افزایش خودکشی شکل دیگری از خشونت نهادینه شده و شکل‌گرفته در خانواده و جامعه است. خودکشی‌های سریالی اخیر در کشور را هم می‌توان نشانه‌ای از وقوع امواج جدیدی از خشونت فراگیر در جامعه دانست. این وضعیت فاجعه‌بار انسانی در نتیجه سوء‌مدیریتها و ضعف مفرط مدیریت در سازمانهای دولتی به‌ویژه در فعالیت زیان‌بار شرکتهای دولتی که به ناپایداری سپس فروپاشی تدریجی اقتصاد منجر شده و افزایش پیش‌رونده دامنه فساد سیستماتیک مالی در ساختار سازمانها و نهادهای دولتی از یکسو و افزایش طاقت‌فرسای چندبرابری قیمت کالاهای اساسی مورد نیاز مردم همچنین افزایش قیمت خرید و اجاره مسکن، افزایش گسلهای اجتماعی ناشی از افزایش شدید فاصله طبقاتی، از بین رفتن طبقه متوسط جامعه، تورم و گرانی‌های پی‌درپی، تشدید بیکاری، فقر و اخراج کارکنان درپی ورشکستگی صنایع و کارگاه‌های کوچک و متوسط و بزرگ یا ناتوانی و تاخیر در پرداخت حقوق شاغلان کشور،...تاب و تحمل اجتماعی را به‌طور محسوس و معناداری کاهش داده که نتیجه آن ناتوانی روحی-روانی مردم در حل مشکلات زندگی است که موجبات افسردگی و ناامیدی بخشهای بزرگی از مردم را نسبت به آینده فراهم کرده و نقش پررنگی در بروز خشونت و خودکشی در جامعه دارد.

آخرین داده‌های مرکز آمار ایران مربوط به قیمت موادغذایی و سرانه مصرف آنها نشان از بدتر شدن وضعیت تغذیه و کوچک شدن سفره مردم دارد. در مردادماه امسال قیمت هر کیلو گوشت گوسفند در بازه 100 تا 160 هزار تومان گزارش شده درحالی که در بهمن‌ماه سال گذشته این بازه 92 تا 131 هزار تومان اعلام شده بود. کنسرو ماهی تن که در زمستان سال 99 در بازه 20 تا 27 هزار تومان قرار داشت در مرداد به 24 تا 30 هزار تومان رسید. در دی ماه هر کیلو ماست تا 15هزار تومان قیمت‌گذاری شده بود که در مرداد به 20 هزار تومان رسید. قیمت پنیر در ماه جاری افزایش 38 درصدی و قیمت کره افزایش 50درصدی داشته است. اکنون 10 سال از روزهایی که قیمت هر کیلو برنج درجه یک ایرانی 3730 تومان، گوشت گوساله کیلویی 17500 تومان، مرغ کیلویی 4360 تومان، یک کیلو خیار1070 تومان.... قیمت داشت، می‌گذرد. سالی که سرانه مصرف گوشت قرمز برای هر نفر 13 کیلوگرم بود. طبق داده‌های رسمی سرانه مصرف گوشت قرمز در سال 99 به 7 کیلوگرم و در سال جاری به 6 کیلوگرم کاهش همچنین مصرف ماهانه گوشت و برنج در دهک اول کمتر از نیم کیلو شده و حقوق کارگران فقط ۱۰ روز از ماه را کفایت می‌کند. عضو هیات مدیره کانون سراسری انبوه‌سازان گفت: «آمارها حکایت از افزایش ۴۰ درصدی اجاره‌نشینی در یکسال گذشته دارد که ناشی از پایین آمدن قدرت خرید مسکن است». اینگونه است که ایران کشور شاغلان فقیر، بازنشستگان فقیرتر، بیکاران بی‌چیز شده است. واقعیات فوق شامل هشدارهای جدی برای آینده اقتصاد و تاکیدی بر ضرورت بازنگری اساسی در سیاستگذاری‌های کنونی است. هنگامی که مردم آگاه می‌شوند متوسط شاخص بهای مصرف‌کننده در عربستان بزرگترین اقتصاد جهان عرب تا پایان آگوست امسال به ۰.۳ درصد رسیده که نسبت به بازه مشابه منتهی به ماه قبل ۰.۱ درصد کاهش یافته و کمترین تورم ثبت شده ۲۰ماه اخیر در این کشور بوده است، در مقام مقایسه، ناامیدی مردم به‌مراتب نسبت به آینده افزایش می‌یابد و اگر مسئولان بجای رفع سریع مشکلات معیشتی مردم همچنان به تبلیغات پرسروصدا ادامه دهند بدیهی‌است که باید در انتظار منفجر شدن خشم فروخورده مردم باشیم که خود را در یکسو در افزایش خودکشی و برخوردهای خشونت‌بار خیابانی و از سوی دیگر در آینده نزدیک خود را در قالب بحرانهای اجتماعی شدیدتر از موارد قبلی آشکار خواهد کرد.

از شعر حافظ یاد می‌کنیم:  

شبی که ماه مراد، از افق شود طالع  /  بود که پرتو نوری، به بام ما افتد؟

به ناامیدی، از این در مرو، بزن فالی  /  بود که، قرعه دولت، به نام ما افتد