بررسی لزوم تاسیس بانک انرژی برای تامین مالی پروژه‌های نفتی در گفت‌وگوی جهان اقتصاد با رضا پاکدامن
یکی از ارکان اصلی برای تحقق اهداف پروژه‌های انرژی، تامین مالی است. در اینگونه پروژه‌ها، محرز شدن منابع مالی مطمئن و قابل اعتماد برای تزریق مالی به موقع و مستمر پروژه برای چندین سال، قبل از شروع کار، حائز اهمیت است و قاعده کلی و شناخته شده جهانی در این رابطه عبارتند از واگذاری پروژه به شرکتهای نفتی دارای توان مالی کافی و تامین مالی پروژه توسط بانک‌ها و موسسات مالی است.
رضا پاکدامن، کارشناس حقوق انرژی و معاملات بین المللی، در گفت‌وگو با خبرنگار جهان اقتصاد، ضمن بیان مطلب فوق اظهار داشت: در کشور ما بعضا این قواعد به درستی اجراء نمی گردد که حاصل آن «طرحهای متروکه» بوده است در توافقات اخیر وزارت ابهام‌هایی در این رابطه مطرح است.
وی تصریح کرد: در پروژه احداث پترو پالایشگاه شهید سلیمانی که قرار است با ظرفیت تولید ۳۰۰ هزار بشکه در روز بزرگترین پتروپالایشگاه کشور شود، با مشارکت شرکتهای صنایع پتروشیمی خلیج فارس، شرکت سرمایه‌گذاری اهداف و شرکت ملی پالایش و پخش، بانک‌های ملی، تجارت و رفاه کارگران متعهد به تامین مالی ۱۱.۱میلیارد دلار گردیده‌اند.
وی در ادامه گفت: در توافقی دیگر همزمان، پروژه احداث پالایشگاه نفت مروارید مکران، با مشارکت گروه اقتصادی مفید، بانک‌های ملت، تجارت، پارسیان به تامین مالی ۶.۷ میلیارد متعهد شده‌اند، در این دو پروژه، این چند بانک برای تامین حدود ۱۸ میلیارد دلار اعلام آمادگی کرده اند.
وی با بیان اینکه کارنامه مالی این بانک‌ها که توسط بانک مرکزی انتشار یافته، عملکرد بسیار ضعیف و حتی نگران‌کننده مشاهده می‌شود گفت: هنوز تکلیف ابربدهکاران این بانک‌ها روشن نشده است و در اینچنین شرایطی، تعهد جدید به تامین این حجم از منابع مالی «۱۸میلیارد دلار» آیا براساس محاسبات اقتصادی مستقل این بانک‌ها بوده و یا «شرایط دستوری» برای مدیران دولتی این بانک‌ها نقش داشته است؟
پاکدامن بیان داشت: مضافا اینکه اغلب بانک‌های مزبور، ماهیتا بانک‌های تجاری هستند و سابقه مشارکت اغلب آنها از جمله بانک ملی و بانک ملت در پروژه‌های نفتی و حتی صنعتی بسیار اندک بوده و حضور ناگهانی این بانک‌ها در پروژه‌های بزرگ صنعت نفت بدون شناخت و تجربه، جریان پروژه را با ممکن است با اخلال مواجه کند.
وی در ادامه افزود: این پروژه‌ها بعد از چند سال و همزمان با کند شدن جریان مالی تزریق شده، به انبوهی از طرحهای نیمه تمام کشور، اضافه خواهند شد.
پاکدامن خاطرنشان کرد: بسیاری از پروژه‌های نفت وپتروشیمی از نظر فنی و اجرایی توسط شرکتهای ایرانی قابل اجرا هستند، اما برای اجرا و در برخی موارد بجز تامین دانش فنی، منابع مالی قابل توجهی مورد نیاز است و از سوی دیگر وجود نقدینگی وحشتناک در جامعه، خطر بزرگی را بوجود آورده که نظام بانکی میتواند و باید به عنوان کانال انتقال و هدایت نقدینگی به سمت طرحهای مولد و زیربنائی خصوصاً در بخش انرژی عمل کند.
وی عنوان کرد: در حال حاضر در کشور ۳۰ بانک و موسسه اعتباری فعال هستند که با توجه به حوزه فعالیت آنها، ۲ بانک قرض‌الحسنه، ۲۸ موسسه اعتباری و بانک تجاری و فقط ۵ بانک تخصصی و توسعه‌ای «توسعه تعاون، توسعه صادرات، صنعت و معدن، مسکن و کشاورزی» وجود دارند، که بخش انرژی هیچ سهمی در داشتن یک بانک تخصصی تاکنون نداشته است.
وی با اشاره به اینکه این شرایط برای کشور با قدمت زیاد در صنعت نفت، جای شگفتی دارد گفت: اگرچه برخی از بانک‌ها با تاسیس شرکت‌هایی در زیرمجموعه خود، در برخی از پروژه‌های نفتی به عنوان سرمایه گذار و حتی پیمانکار وارد این صنعت شده‌اند ولی نه در نقش اصلی‌شان به عنوان بانک، تاسیس «بانک انرژی» در صورت برنامه ریزی صحیح، میتواند در راستای سیاست‌های اقتصادی کلان مبنی بر هدایت نقدینگی نجومی به سمت پروژه‌های مولد با ارزش افزوده بالا در صنایع نفت و انرژی نقش تعیین کننده‌ای داشته باشد.
وی در ادامه گفت: اگر قرار است که پروژه‌های نفتی به جای شرکت نفتی، به شرکت پیمانکاری کوچک و متوسط واگذار گردد، باید در نظام اجرایی پروژه، جایگاه رکن تامین کننده مالی از رکن پیمانکار تفکیک شود.
پاکدامن بیان داشت: با توجه به جایگاه استراتژیک صنایع نفت و انرژی و لزوم تقویت آنها از طریق توانمندی‌های داخلی، خلا نهادهای قوی تامین منابع مالی داخلی در این زمینه محسوس است و در این رابطه ممکن است با تغییر حوزه فعالیت برخی از بانک‌های تجاری یا تخصصی فعلی، یک بانک تخصصی برای صنعت نفت، گاز، پتروشیمی و انرژی (برق و انرژی‌های نو) بنام «بانک انرژی» تاسیس کرد و بانک انرژی میتواند این خلاء فعلی در صنعت نفت را پر کرده و دهها شرکت با چندین هزار شاغل را پوشش دهد.
