پنج شنبه 09 فروردین، 1403

کدخبر: 158972 18:11 1400/08/02
سرزمین سیستان روی خط تهدید!

سرزمین سیستان روی خط تهدید!

دسته‌بندی: بدون دسته‌بندی
سرزمین سیستان روی خط تهدید!

سرزمین سیستان روی خط تهدید!

دسته‌بندی: بدون دسته‌بندی

فریده خدادادی-تالاب هامون که روزگاری سومین دریاچه بزرگ ایران وهفتمین تالاب بین‌المللی جهان بوده است، این روزها از خشکی و بحران بی‌آبی رنج می‏برد و اقدام جدید دولت افغانستان و افتتاح سد کمال‌خان درولایت نیمروز در نزدیکی مرز ایران و در مسیر رودخانه هیرمند، نگرانی‌های کارشناسان و فعالان حوزه محیط زیست درباره وضعیت این تالاب‌ را تشدید نموده است.

به گزارش جهان اقتصاد؛ با توجه به احداث سد کمالخان آبی به تالاب هامون جریان پیدا نمی‏کند و این مساله شرایط را برای ساکنین این منطقه درتامین آب برای شرب دچار مشکل کرده است و معیشت آن‏ها رابه مخاطره انداخته است و در واقع موضوع اصلی متوجه تالاب هامون است وعمق فاجعه اینجاست.

در ارتباط با راهکارهای عبوراز بحران در شمال منطقه سیستان‌وبلوچستان با علیرضا سروری نژاد، رئیس اداره آبخیزداری و حفاظت خاک اداره کل منابع طبیعی وآبخیزداری استان سیستان‌وبلوچستان به گفتگو پرداخته‌ایم که درادامه می‏خوانید.

رئیس اداره آبخیزداری و حفاظت خاک اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سیستان‌وبلوچستان اظهارکرد: منطقه سیستان با وسعتی بالغ بر 1.5میلیون هکتار دارای 5 شهرستان و بیش از 930 آبادی بوده که جمعا 390هزار نفر در آن ساکن هستند.

** خالی شدن روستاها از سکنه تهدیدی بزرگ در سیستان

سروری نژاد افزود: هرچند جمعیت قابل توجه‌ای از پاسداران این خطه ژئواستراتژیک به دلیل نبود شغل پایدار و درآمد مکفی به جهت تخریب سرزمین، عدم حفظ تنوع زیستی، مدیریت نامطلوب منابع آب‌وخاک و نداشتن برنامه‏های راهبردی جامع در مواجهه با مصائب که بیش از دو دهه با آن روبرو هستند، درکنار شکننده بودن شرایط اقلیمی و ادافیکی (دمای بالا، تبخیر زیاد، بادهای 120 روزه توام با ریزگردها)، کمبود شدید آب، شوری و قلیایی بودن خاک و تالاب فاقد رطوبت و پوشش گیاهی، متاسفانه این مرزنشینان غیور در حال مهاجرت بوده و خالی شدن روستاها از سکنه، بیم تهدید مرزهای جنوب شرقی ایران و چالش‏های امنیتی احتمالی آتی، سبب شده بسیاری از فرهیختگان دلسوز و دغدغه‌مند این بخش از سرزمین ایران عزیز، از ادامه روند فعلی کاملا نگران باشند.

وی ادامه داد: وانگهی اتخاذ سیاست‏های نامتناسب مدیران ملی و استانی برای گره‌زدن معیشت مردم به کشاورزی و دامداری در زمانی که منبع و سرچشمه آب این خطه، در فرای مرزهای جغرافیای سیاسی کشور یعنی در میان ارتفاعات هندوکش و بابایغما در افغانستان است و استراتژی درازمدت دولتمردان افغان و سایر شرکای سیاسی آنها در افزایش تعداد سازه‌های آبی با هدف کنترل کامل رواناب‌های گسیلی به سمت مرزهای ایران، بالاخص بر روی رودخانه‌های حوزه آبریز هلمند که دو رودخانه مهم و اصلی آن، هیرمند و فراه است، بنابراین ادامه سیاست گذاری‏های نامطلوب داخلی به رویه‏های دو دهه گذشته، عملا خبط بزرگی است که در سالیان اخیر به کرات، باز تکرار شده است.

به گفته رئیس اداره آبخیزداری و حفاظت خاک اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سیستان‌وبلوچستان، بدون‌شک تبعات این تصمیمات نادرست، نهایتا قامت خم شده مردان این سرزمین که بیش از بیست سال به امید، در انتظار نشسته‌اند، با افتتاح سدکمال خان که آخرین تیر بر قامت بی‌جان این سرزمین کهن است، در تنگنا قرار خواهد گرفت که همزمانی این بحران با فشارهای اقتصادی و قیمت‌های افسارگسیخته نهاده‏های کشاورزی و دامی در کنار افتتاح طرح موسوم به آبرسانی به اراضی 46 هزارهکتاری دشت سیستان که می‏توانست تا حدودی امید بخش این مردم باشد، متاسفانه قامت سروهای خمیده را هر روز خمیده‌تر می‏کند.

سروری نژاد عنوان کرد: بدیهی است، مجموعه حوادث اخیر تمامی سرمایه‌گذاری‏های انجام شده در بخش زیرساخت‏های کشاورزی و سایر مشاغل وابسته به آب را با چالش‏های اساسی مواجه نموده و خواهد کرد بنابراین در سیر رخدادهای مورد اشاره، چشم‌انداز ورود آب به تالاب هامون و به‌تبع احیاء و سامان یافتن این پهنه بزرگ 380هزار هکتاری، که کارکردهای زیست‌محیطی آن، به تنهایی می‏توانست رهایی بخشد، مصائب مردمان این سامان در این قطعه از پازل ذخیرگاه زیست کره که ثبت جهانی هم شده است، آخرالعمر با رونمایی سد کمال خان، همه این عرصه وسیع به پهنه برداشت ریزگردها مبدل خواهد شد و سایر شالوده‌های حال و آتی، که احتمالا در برنامه‌های آینده به‌کار می‌آمد هم با موانع سخت و جدی مواجه می‏شود که بر نگرانی‏ها و بی‌ثباتی‏های گذشته (دو دهه اخیر) این سرزمین نیز می‏افزاید.

وی تاکید کرد:  تمامی دست‎اندرکاران ، ذی‌مدخلان و ذی‌نفعان و متولیان امور باید این نشانه‏های آشکار را بیش از پیش جدی گرفته و با برنامه‌ریزی‏های جامع و با مشارکت تمامی ذینفعان و هم فکری با آنها، راهکارهای کوتاه مدت، میان‌مدت و درازمدت را به صورت عاجل تدوین و پروژه‏های لازمه با اولویت رفع نیازهای معیشتی و ثبات بیشتر در عرصه اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی برای برون رفت از مصائب کنونی به اجرا درآورند تا این رهیافت‌ها از آسیب‏های جدی وارد شده بر مردم و عرصه زیست آن‏ها، جلوگیری به عمل آورد.

** راهکارهای احتمالی برای عبور از بحران در سیستان 

رئیس اداره آبخیزداری وحفاظت خاک اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سیستان‌وبلوچستان در ادامه به گزیده‌ای از راهکارهای احتمالی برای عبور بحران در سیستان که از مطالبات جدی مردم می‏تواند باشد، اشاره کرد و گفت: تاکید بر پروژه‌های تاب‌آور منطبق با شرایط موجود منطقه همانند احداث انواع گلخانه‌ها برای کشت محصولات لوکس و متوسط که دارای بازار تضمین شده هستند که با فناوری‏های نوین سازگار با شرایط اقلیم منطقه از جمله مقاومت سازه در برابر تندبادها و همچنین استفاده از تکنولوژی‏هایی که احتیاج به سوخت‏های فسیلی نباشد تا با آسیب‎های گلخانه‏های سنتی ادوار گذشته که تنها کارکرد آنها فروش سوخت بود، مواجه نشویم (ضمن اینکه گلخانه‌داران عزیز فاقد دانش و تجربه لازم جهت اقتصادی نمودن کشت‏های خویش بودند)، صد البته این پیشنهادات با ورود و مشارکت سرمایه گذاران با مشارکت جوامع محلی و تضمین حداقل آب مورد نیاز50 میلیون مترمکعب برای همه بهره‌برداران طرح 46هزار هکتاری با فرض اختصاص تنها 500 مترمربع برای همه آنها که در مجموع 2500 هکتار گلخانه لازم است، از طرف متولیان امور در کنار استقرار صنایع تبدیلی و بسته‌بندی مورد وثوق و بازار باشد.

به گفته سروری نژاد، راه‌اندازی و بسترسازی اشتغال‏های جایگزین غیروابسته به آب با عزم دولت‌مردان، ورود بخش خصوصی، نیمه‌خصوصی، جوامع محلی و سازمان‏های مردم‌‌نهاد می‏تواند مهیا کننده اشتغال‏های پایدار باشد.

وی افزود: احداث و راه‌اندازی منطقه آزاد مشترک تجاری بین ایران و افغانستان خود بستری برای انواع تعاملات در عرصه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و حتی زیست محیطی است.

رئیس اداره آبخیزداری و حفاظت خاک اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سیستان و بلوچستان گفت: ایجاد بستر مناسب‌تر جهت ترانزیت کالا و افزایش همکاری‏های تجاری و بازرگانی با افغانستان به عنوان یکی از کریدورهای مهم جنوب شرق ایران زمین است.

سروری نژاد عنوان کرد: جدیت دستگاه دیپلماسی در رابطه با مباحث هیدروپلیتیک منطقه و بازتعریف حق‌آبه زیست محیطی برای تالاب هامون که به عنوان ذخیره‌گاه زیست‌ کره ثبت جهانی شده است و تلاش برای بهینه نمودن مفاد قرارداد 1351 تا در ظرف زمانی و مکانی مناسب و به موقع بتوان حقابه را دریافت نمود از جمله راهکارهای احتمالی عبور از بحران در منطقه سیستان است.

وی، جدی گرفتن بهره برداری از ظرفیت‏های انرژی‏های تجدیدپذیر به عنوان یکی از قطب‏های مهم تولید انرژی، ایجاد زیرساخت‏های لازم جهت استفاده، انتقال و صادرات برق حاصل از انرژی‏های پاک به اقصی نقاط کشور و خارج از ایران (افغانستان و پاکستان)، ایجاد و تقویت زیرساخت‌های صنعت گردشگری و میراث‌فرهنگی به‌عنوان یکی از پتانسیل‏های چهارگانه ارز آور و اشتغال زا،جلوگیری از ورود انواع دام سبک و سنگین جهت چرا و ممانعت از قطع درختان در دشت سیستان را از دیگر راهکارهای احتمالی عبور از بحران در منطقه سیستان برشمرد.

رئیس اداره آبخیزداری و حفاظت خاک اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سیستان‌وبلوچستان  به بهره‌گیری از ظرفیت رواناب‌های رودخانه فراه قبل از اتمام سد بخش‌آباد که در ولایت فراه درحال احدث است، اشاره کرد و افزود: پس از افتتاح آن اوضاع از این نیز (مشابه رویداد احداث سد کمال‌خان) وخیم‌تر خواهد شد.

به گفته سروری نژاد، تامین آب شرب شهرستان های پنج گانه سیستان از خطوط انتقال آب از محل چاه نیمه‌ها که متاسفانه به شهر زاهدان منتقل می‏شود (حجم آب انتقالی در دو مرحله بیش از 60میلیون مترمکعب است) و بهره‌گیری از نزولات آسمانی حوضه‏های آبریز غرب و جنوب‌غربی شهرستان‏های نیمروز و هامون که مشرف بر دشت سیستان است، از دیگر راهکارهای احتمالی عبور از بحران در منطقه سیستان است که می‏توان به آن اشاره کرد.



  • دیدگاهی برای این نوشته ثبت نشده است.
  • افزودن دیدگاه


JahanEghtesadNewsPaper

جستجو


  |