فریده خدادادی-تالاب هامون که روزگاری سومین دریاچه بزرگ ایران وهفتمین تالاب بینالمللی جهان بوده است، این روزها از خشکی و بحران بیآبی رنج میبرد و اقدام جدید دولت افغانستان و افتتاح سد کمالخان درولایت نیمروز در نزدیکی مرز ایران و در مسیر رودخانه هیرمند، نگرانیهای کارشناسان و فعالان حوزه محیط زیست درباره وضعیت این تالاب را تشدید نموده است.
به گزارش جهان اقتصاد؛ با توجه به احداث سد کمالخان آبی به تالاب هامون جریان پیدا نمیکند و این مساله شرایط را برای ساکنین این منطقه درتامین آب برای شرب دچار مشکل کرده است و معیشت آنها رابه مخاطره انداخته است و در واقع موضوع اصلی متوجه تالاب هامون است وعمق فاجعه اینجاست.
در ارتباط با راهکارهای عبوراز بحران در شمال منطقه سیستانوبلوچستان با علیرضا سروری نژاد، رئیس اداره آبخیزداری و حفاظت خاک اداره کل منابع طبیعی وآبخیزداری استان سیستانوبلوچستان به گفتگو پرداختهایم که درادامه میخوانید.
رئیس اداره آبخیزداری و حفاظت خاک اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سیستانوبلوچستان اظهارکرد: منطقه سیستان با وسعتی بالغ بر 1.5میلیون هکتار دارای 5 شهرستان و بیش از 930 آبادی بوده که جمعا 390هزار نفر در آن ساکن هستند.
** خالی شدن روستاها از سکنه تهدیدی بزرگ در سیستان
سروری نژاد افزود: هرچند جمعیت قابل توجهای از پاسداران این خطه ژئواستراتژیک به دلیل نبود شغل پایدار و درآمد مکفی به جهت تخریب سرزمین، عدم حفظ تنوع زیستی، مدیریت نامطلوب منابع آبوخاک و نداشتن برنامههای راهبردی جامع در مواجهه با مصائب که بیش از دو دهه با آن روبرو هستند، درکنار شکننده بودن شرایط اقلیمی و ادافیکی (دمای بالا، تبخیر زیاد، بادهای 120 روزه توام با ریزگردها)، کمبود شدید آب، شوری و قلیایی بودن خاک و تالاب فاقد رطوبت و پوشش گیاهی، متاسفانه این مرزنشینان غیور در حال مهاجرت بوده و خالی شدن روستاها از سکنه، بیم تهدید مرزهای جنوب شرقی ایران و چالشهای امنیتی احتمالی آتی، سبب شده بسیاری از فرهیختگان دلسوز و دغدغهمند این بخش از سرزمین ایران عزیز، از ادامه روند فعلی کاملا نگران باشند.
وی ادامه داد: وانگهی اتخاذ سیاستهای نامتناسب مدیران ملی و استانی برای گرهزدن معیشت مردم به کشاورزی و دامداری در زمانی که منبع و سرچشمه آب این خطه، در فرای مرزهای جغرافیای سیاسی کشور یعنی در میان ارتفاعات هندوکش و بابایغما در افغانستان است و استراتژی درازمدت دولتمردان افغان و سایر شرکای سیاسی آنها در افزایش تعداد سازههای آبی با هدف کنترل کامل روانابهای گسیلی به سمت مرزهای ایران، بالاخص بر روی رودخانههای حوزه آبریز هلمند که دو رودخانه مهم و اصلی آن، هیرمند و فراه است، بنابراین ادامه سیاست گذاریهای نامطلوب داخلی به رویههای دو دهه گذشته، عملا خبط بزرگی است که در سالیان اخیر به کرات، باز تکرار شده است.
به گفته رئیس اداره آبخیزداری و حفاظت خاک اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سیستانوبلوچستان، بدونشک تبعات این تصمیمات نادرست، نهایتا قامت خم شده مردان این سرزمین که بیش از بیست سال به امید، در انتظار نشستهاند، با افتتاح سدکمال خان که آخرین تیر بر قامت بیجان این سرزمین کهن است، در تنگنا قرار خواهد گرفت که همزمانی این بحران با فشارهای اقتصادی و قیمتهای افسارگسیخته نهادههای کشاورزی و دامی در کنار افتتاح طرح موسوم به آبرسانی به اراضی 46 هزارهکتاری دشت سیستان که میتوانست تا حدودی امید بخش این مردم باشد، متاسفانه قامت سروهای خمیده را هر روز خمیدهتر میکند.
سروری نژاد عنوان کرد: بدیهی است، مجموعه حوادث اخیر تمامی سرمایهگذاریهای انجام شده در بخش زیرساختهای کشاورزی و سایر مشاغل وابسته به آب را با چالشهای اساسی مواجه نموده و خواهد کرد بنابراین در سیر رخدادهای مورد اشاره، چشمانداز ورود آب به تالاب هامون و بهتبع احیاء و سامان یافتن این پهنه بزرگ 380هزار هکتاری، که کارکردهای زیستمحیطی آن، به تنهایی میتوانست رهایی بخشد، مصائب مردمان این سامان در این قطعه از پازل ذخیرگاه زیست کره که ثبت جهانی هم شده است، آخرالعمر با رونمایی سد کمال خان، همه این عرصه وسیع به پهنه برداشت ریزگردها مبدل خواهد شد و سایر شالودههای حال و آتی، که احتمالا در برنامههای آینده بهکار میآمد هم با موانع سخت و جدی مواجه میشود که بر نگرانیها و بیثباتیهای گذشته (دو دهه اخیر) این سرزمین نیز میافزاید.
وی تاکید کرد: تمامی دستاندرکاران ، ذیمدخلان و ذینفعان و متولیان امور باید این نشانههای آشکار را بیش از پیش جدی گرفته و با برنامهریزیهای جامع و با مشارکت تمامی ذینفعان و هم فکری با آنها، راهکارهای کوتاه مدت، میانمدت و درازمدت را به صورت عاجل تدوین و پروژههای لازمه با اولویت رفع نیازهای معیشتی و ثبات بیشتر در عرصه اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی برای برون رفت از مصائب کنونی به اجرا درآورند تا این رهیافتها از آسیبهای جدی وارد شده بر مردم و عرصه زیست آنها، جلوگیری به عمل آورد.
** راهکارهای احتمالی برای عبور از بحران در سیستان
رئیس اداره آبخیزداری وحفاظت خاک ادارهکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سیستانوبلوچستان در ادامه به گزیدهای از راهکارهای احتمالی برای عبور بحران در سیستان که از مطالبات جدی مردم میتواند باشد، اشاره کرد و گفت: تاکید بر پروژههای تابآور منطبق با شرایط موجود منطقه همانند احداث انواع گلخانهها برای کشت محصولات لوکس و متوسط که دارای بازار تضمین شده هستند که با فناوریهای نوین سازگار با شرایط اقلیم منطقه از جمله مقاومت سازه در برابر تندبادها و همچنین استفاده از تکنولوژیهایی که احتیاج به سوختهای فسیلی نباشد تا با آسیبهای گلخانههای سنتی ادوار گذشته که تنها کارکرد آنها فروش سوخت بود، مواجه نشویم (ضمن اینکه گلخانهداران عزیز فاقد دانش و تجربه لازم جهت اقتصادی نمودن کشتهای خویش بودند)، صد البته این پیشنهادات با ورود و مشارکت سرمایه گذاران با مشارکت جوامع محلی و تضمین حداقل آب مورد نیاز50 میلیون مترمکعب برای همه بهرهبرداران طرح 46هزار هکتاری با فرض اختصاص تنها 500 مترمربع برای همه آنها که در مجموع 2500 هکتار گلخانه لازم است، از طرف متولیان امور در کنار استقرار صنایع تبدیلی و بستهبندی مورد وثوق و بازار باشد.
به گفته سروری نژاد، راهاندازی و بسترسازی اشتغالهای جایگزین غیروابسته به آب با عزم دولتمردان، ورود بخش خصوصی، نیمهخصوصی، جوامع محلی و سازمانهای مردمنهاد میتواند مهیا کننده اشتغالهای پایدار باشد.
وی افزود: احداث و راهاندازی منطقه آزاد مشترک تجاری بین ایران و افغانستان خود بستری برای انواع تعاملات در عرصه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و حتی زیست محیطی است.
رئیس اداره آبخیزداری و حفاظت خاک اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سیستان و بلوچستان گفت: ایجاد بستر مناسبتر جهت ترانزیت کالا و افزایش همکاریهای تجاری و بازرگانی با افغانستان به عنوان یکی از کریدورهای مهم جنوب شرق ایران زمین است.
سروری نژاد عنوان کرد: جدیت دستگاه دیپلماسی در رابطه با مباحث هیدروپلیتیک منطقه و بازتعریف حقآبه زیست محیطی برای تالاب هامون که به عنوان ذخیرهگاه زیست کره ثبت جهانی شده است و تلاش برای بهینه نمودن مفاد قرارداد 1351 تا در ظرف زمانی و مکانی مناسب و به موقع بتوان حقابه را دریافت نمود از جمله راهکارهای احتمالی عبور از بحران در منطقه سیستان است.
وی، جدی گرفتن بهره برداری از ظرفیتهای انرژیهای تجدیدپذیر به عنوان یکی از قطبهای مهم تولید انرژی، ایجاد زیرساختهای لازم جهت استفاده، انتقال و صادرات برق حاصل از انرژیهای پاک به اقصی نقاط کشور و خارج از ایران (افغانستان و پاکستان)، ایجاد و تقویت زیرساختهای صنعت گردشگری و میراثفرهنگی بهعنوان یکی از پتانسیلهای چهارگانه ارز آور و اشتغال زا،جلوگیری از ورود انواع دام سبک و سنگین جهت چرا و ممانعت از قطع درختان در دشت سیستان را از دیگر راهکارهای احتمالی عبور از بحران در منطقه سیستان برشمرد.
رئیس اداره آبخیزداری و حفاظت خاک اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سیستانوبلوچستان به بهرهگیری از ظرفیت روانابهای رودخانه فراه قبل از اتمام سد بخشآباد که در ولایت فراه درحال احدث است، اشاره کرد و افزود: پس از افتتاح آن اوضاع از این نیز (مشابه رویداد احداث سد کمالخان) وخیمتر خواهد شد.
به گفته سروری نژاد، تامین آب شرب شهرستان های پنج گانه سیستان از خطوط انتقال آب از محل چاه نیمهها که متاسفانه به شهر زاهدان منتقل میشود (حجم آب انتقالی در دو مرحله بیش از 60میلیون مترمکعب است) و بهرهگیری از نزولات آسمانی حوضههای آبریز غرب و جنوبغربی شهرستانهای نیمروز و هامون که مشرف بر دشت سیستان است، از دیگر راهکارهای احتمالی عبور از بحران در منطقه سیستان است که میتوان به آن اشاره کرد.
-
دیدگاهی برای این نوشته ثبت نشده است.
-
افزودن دیدگاه