فرضعلی سالاری- کُنشگر برنامه ریزی و توسعه منطقهای– بی شک یکی از ضروریات بدیهی این مهم است که در مناطق صنعتی، سطحی از مساحت منطقه به زیرساخت های خدماتی و رفاهی عمومی اختصاص یابد تا تعادل ساختار فضایی و پایداری تثبیت گردد.
مناطق سکونتگاهی از مهمترین عناصر سازمان فضایی منطقه جنوب بوشهر است که در طول تاریخ و قبل از استقرار صنایع وجود داشته است. بنابراین مناطق مسکونی به عنوان هویت و اصالت تاریخ منطقه محسوب میشود و جامعه در شکلگیری صنعت همراهی و همکاری لازم داشته است. اما نگاه تک بُعدی و تک هستهای اقتصاد اصلی منطقه بر اساس یک فعالیت مشخص صورت میگیرد که بر عنصر صنعت محوریت، مرکزیت و متکی است. براین ساس که منجر به تغییرات آرایش عناصر فضایی اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی منطقه شده است و اقتضائات صنعت نقش مهمتری نسبت به عوامل اجتماعی پیدا کرده است. چنانچه عناصر صنعتی به مانند پالایشگاه و مسیرهای انتقال را واقعیت شکلگیری و یا زمینه اصلی توسعه کالبدی و فیزیکی بدانیم، شکلگیری مسکونی که در پیوند با زمینه طبیعی بوده و کمتر مبتنی بر مقتضیات صنعت هستند و پیشزمینه ساختار فضایی منطقه ساحلی جنوب بوشهر را شکل میدهد که از روند و فرآیند توسعه زیستی پایدار و کیفیت مطلوب زیستی برخوردار بوده اند، اما هر چقدر مدت زمان استقرار و فعالیتهای صنعتی توسعه می یابد (پتروشیمی، فازها و پالایشگاه) از ساختار زیستی و بومی و هویت اصلی منطقه فاصله گرفته و در پسازمینه صنعت شکل میگیرند و دچار بینظمی و آشفتگی در ابعاد مختلف ساختار فضایی منطقه شده است.
بر این اساس تعادل سطح سرانهها، مساحتها با جمعیت و نوع فعالیت و عملکردها برابری ندارد و عواملی مانند حریمها مسیرهای ارتباطی و خطوط انتقال و مکان های استقرار موجب محدودیت های خاص کالبدی و زیستی در منطقه شده و کیفیت زندگی چه به لحاظ کالبدی، فضایی، اجتماعی و زیستی کاسته شده است. بر این اساس وجه اجتماعی زیرساخت های عمومی صنعت در مناطق ساحلی جنوب ایران در فرآیند توسعه پایدار کمتر لحاظ شده است و زیرساختهای آبی و توسعه و سرمایه گذاری صنعتی حوزه نفت و گاز با میزان سرمایه گذاری و کارکرد اجتماعی مطابقت ندارد.
زیرساختهای آبی، دریایی و توسعه و رفاهی در مقابل نگاه تک بُعدی صنعتی و درآمدی و بهرهگیری از منابع در مناطق جنوبی محسوب می شود که بایستی کارکردهای اجتماعی و فرهنگی منطقه ای فعال و توسعه یابد.
رابطه تنگاتنگ توسعه جنوب بوشهر با دریا و ساحل با ساختار فضایی و اقتصاد ملی هم پیوند شده است و از اصلی ترین شاخصهای توسعه اقتصاد سرزمینی محسوب می گردد. به گونهای است که در نقش اصلی در تأمین گاز و ارز آوری و سرانه های ملی کشور دارد.
ساکنین مناطق صنعتی جنوب ایران، بوشهر از عدم تعادل بین زیرساختهای عمومی و برابری سرانههای خدماتی و عمومی نظیر فضای سبز و فرهنگی، آموزشی رنج میبرند. نبود زیرساخت مناسب، تراکم صنعتی بسیار شدید، تراکم جمعیتی بسیار بالا، ترافیکهای باری و حملونقل ماشین آلات سنگین و فاصله خطر دسترسی به امکانات و خدمات باعث عدم تعادل در فرآیند توسعه منطقه ای و دسترسی به امکانات و فرصتهای زیستی شده است. در واقع زیست پایدار منطقه با مشکل مواجه شده است.
با توجه به رخداد صورت گرفته زیست پایدار منطقه مهم میتواند از طریق بهبود سرانه های زیستی و رفاهی و بهرهمندی حداکثری از ظرفیت های ساحلی و دریایی و تنوع اشتغال در کنار صنعت و با رویکرد کارآمدی و فعال سازی منابع و فرصت های موجود صورت گیرد.