گزاره تحلیلی مخالفان برجام مبنی بر اینکه تحریم ها دیگر کارایی لازم را ندارند با این موارد، زیر سوال میرود. چرا که به باور حضرات از یک سو دیگر تحریم جدیدی برای اعمال وجود ندارد و همچنین ایران از شیب تاثیر تحریم ها عبور کرده است.اما شاهد آن هستیم که روند روزبه روز سخت می‌شود. 

ابزارهای تحریم ایالات متحده آمریکا در قبال ایران متفاوت از دیگر کشورهای جهان است. یعنی اساساً تحریمی که برای ایران اعمال شده است در همه ابعاد متفاوت از تحریم چین، روسیه، سوریه، کره شمالی، ونزوئلا و ... است. ایران تنها کشوری در جهان است که تحت شدیدترین و بیشترین تحریم های ایالات متحده آمریکا در طول تاریخ قرار گرفته است. این تحریم‌ها در همه ابعاد نظامی، دفاعی، حقوق بشری، نفوذ منطقه‌ای و ... و در همه نهادها، افراد، شرکت ها، سازمان ها و ... خلاصه می‌شود. پس قطعاً تحریم در قبال ایران معنای خاص خود را دارد. از این رو ابزار تحریم در قبال ایران، به این روزدی ها، نه کارایی خود را از دست می‌دهد و نه به این زودی ها می توان پایانی بر اعمال تحریم ها در نظر گرفت. چون حتی اگر تمام تحریم های بعد از خروج دونالد ترامپ به خواست تهران در سایه مذاکرت وین لغو شود باز هم ساختار و ساختمان تحریم به قوت خود باقی است ،چرا که ما اساسا دچار مشکلات فرامتنی برجام و موضوعات ایدئولوژیکی با امریکا هستیم.

ضمن اینکه احتمالا بیشتر همین تحریم ها حتی در صورت توافق جدید و لغو آنها می توانند در چارچوب تحریم حقوق بشر، توان موشکی، نفوذ منطقه ای و ... دوباره اعمال شوند و رویابافی اتمام تمام تحریم ها در روند مذاکرات برجامی برباد است. قبل تر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در همه زیرمجموعه های خود (نیروی زمینی، نیروی هوافضا، نیروی دریایی و نیروی قدس) مورد تحریم قرار گرفتند. حتی دولت ترامپ، سپاه را در لیست نیروهای تروریستی آمریکا تعریف کرد و بیشتر فرماندهان آن نیز تحت تحریم و تعقیبند. به هر حال تحریم سپاه پاسداران، همه چهار نیرو و فرماندهان آن در چارچوب تحریم توان موشکی، پهپادی، نفوذ منطقه ای و تا اندازه ای پرونده فعالیت‌های هسته‌ای قابل ارزیابی بود. اکنون تحریم ها‌ به نیروی انتظامی و یگان ویژه کشیده شده است. پس می بینید که چهارچوب تحریم ها کماکان ادامه دارد و ابزار تحریم کارگر است. چون شاید در ظاهر امر، سپاه استقلال عملکرد داشته باشد و ارتباط بین المللی با نیروهای نظامی جهان نداشته باشد چرا که در قالب یک نیروی رسمی نظامی مانند ارتش تعریف نمی شود، اما زمانی که کار به تحریم پلیس ایران کشیده می شود وضعیت فرق می کند. چون بی شک می تواند بر ارتباط با پلیس ایران با کشورهای منطقه ای و فرامنطقه ای در حوزه اینترپل اثرات مخرب خود را داشته باشد. پیرو این نکته کافی است که ایالات متحده آمریکا دایره تحریم‌های خود علیه فرماندهان نیروی انتظامی و پلیس بیشتر و گسترده تر کند، آن زمان قطعا همکاری پلیس ایران و پلیس اینترپل و پلیس دیگر کشورها تحت الشعاع این تحریم ها قرار می گیرد. لذا تکرار می کنم، نه ابزار تحریم تاثیر و کارایی خود را از دست داده است و نه اینکه تحریم جدیدی برای اعمال وجود ندارد. این گول زدن خودمان ست. چرا که هم تحریم های جدیدی برای اعمال وجود دارد و هم اینکه کارایی آن کماکان به قوت خود باقی است. این را می توان از حال و روز اقتصاد کشور دریافت. مضافا کارکرد و تاثیر تحریم می‌تواند فراتر از حوزه اقتصادی و معیشتی باشد و دیگر ابعاد کشور را هم تحت تاثیر قرار دهد، چنانی که من به تاثیر تحریم بر رابطه پلیس ایران با اینترپل و پلیس دیگر کشورها اشاره نمودم.نام این اعلام نظر ابدا سیاه نمایی نیست و امیدوارم طرفین با عقلانیت برای نیتجه گرایی در روند مذاکرات اقدام نمایند و لجبازی های دیپلماتیک را تمام کنند.

مذاکره امری بسیار صحیح است و حتی پیغمبر اسلام (ص) هم با کفار و مشرکان مذاکره نمودند و منجر به صلح بین مسلمانان و کفار شد و در سایه آن کمتر از دوسال به قول ویلدورانت تاریخ نگار معروف:((اگر محمد هیچ معجزه ای نداشته باشد ،همین که بدون ریختن قطره ای خون مکه را فتح کرد،خود بزرگترین معجزه وی است)) همچنین در طول جنگ جهانی دوم همزمان با بمباران اهداف دشمن طرفین تیم مذاکره کننده داشتند و خلل جنگیدن،مذاکرات را کنار نگذاشتند،چرا که دنیای مذاکره دنیای ممکنات است و می‌توان با کمترین هزینه به بهترین اثر رسید فقط نیازمند تیم قوی هستیم.

امیدوارم تیم مذاکره کننده ما بتواند از فشارهای روانی حاکم بر روند مذاکرات پیروز بیرون بیاید ،چرا که معتقدم هنر مذاکره هنر عقلانیت است.

به امید ایرانی آباد و سربلند

دکتر سید علیرضا بهبهانی - متخصص مدرن دیپلماسی