جمعه 10 فروردین، 1403

کدخبر: 131632 19:42 1399/11/13
بحران آب برآیند مدیریت انحصاری  منابع

بحران آب برآیند مدیریت انحصاری منابع

دسته‌بندی: بدون دسته‌بندی
بحران آب برآیند مدیریت انحصاری  منابع

بحران آب برآیند مدیریت انحصاری منابع

دسته‌بندی: بدون دسته‌بندی

نجات منابع آبی کشور در گرو تدوین برنامه جامع ملی است

فریده خدادادی- در سال های اخیرمشکل مدیریت منابع آب به معضل تبدیل شده است و کاهش میزان بارش ها بر این ماجرا صحه گذاشته و نگرانی ها را در این حوزه دوچندان ساخته است.

عواملی مانند کاهش بارشها در اغلب حوضه‌های آبریز، بالا رفتن دما و متعاقب آن افزایش تبخیر در ایران، توزیع ناهمگون مراکز جمعیتی و صنعتی و مصارف رو به رشد آنها، استفاده بی ضابطه ازمنابع آب در کشاورزی از جمله دلایل عدم مدیریت منابع آبی محسوب می شود.

از سوی دیگر افزایش آلودگی منابع آب سطحی و زیرزمینی، برداشت لجام‌گسیخته از منابع آب سطحی و زیرزمینی و در نتیجه تخریب آبخوان‌ها و خشک‌شدن اغلب چشمه‌ها، قنوات، رودخانه‌ها و تالاب‌ها تبعات اجتماعی، زیست‌محیطی و اقتصادی برای کشور به دنبال داشته است.

تمامی این موارد دست به دست هم داده است و وضعیت مدیرت منابع آبی را بحرانی کرده است که لازم است تا برای رفع مشکلات اشاره شده راهکارهای مناسبی را از نظر فنی و علمی توسط دست اندرکاران و کارشناسان ارایه کنند و مجموعه مدیریتی کشور نیز به وضع موجود رسیدگی کند.

برای بررسی بیشتر ضرورت توجه به مدیریت منابع آب، خبرنگار جهان اقتصاد با هژیر کیانی، بیر انجمن دوستداران طبیعت و محیط زیست خوزستان به گفت و گو پرداخته است:

دبیر انجمن دوستداران طبیعت و محیط زیست خوزستان اظهار کرد: مدیریت منابع آب با انحصارگری که سال ها وزارت نیرو نسبت به آن داشته است با بحران عجین شده است؛ این نوع مدیریت بیشتر حول تفکرسازه ای حاکم بر وزارت نیرو و نگاه انتفاعی نسبت به حوزه آب است و نگاهی نیست که به مدیریت جامع حوزه آب بپردازد.

هژیر کیانی افزود: تفکیک وظایفی که در سازمان ها وجود دارد، سبب شده تا وزارت نیرو به آسانی این مسئولیت گریزی را داشته باشد و به جای اینکه به فکر پایداری آبخیزها در محل تولید آب باشد، تمرکز خود را روی انتقال آب بین حوزه ای گذاشته که به کشور آسیب می زند وعملا نه تنها مدیریت برمنابع آب نیست بلکه حتی  مدیریت فروش نیز محسوب نمی شود.

وی ادامه داد: اگر چه مسایل مرتبط با آب بسیار پیچیده است، زمانی می توان از مدیریت منابع آب سخن گفت که از یک برنامه جامع برخوردار باشیم بدین معنا که در موقعیت و شرایطی قرار نگرفته ایم که در وهله کنونی بتوان تنها به مساله مدیریت فروش آب تکیه کرد.

این پژوهشگر حوزه محیط زیست گفت: مدیریت منابع آب و برنامه جامع، برنامه ای است که بتواند یک هماهنگی بین دستگاهی را به وجود آورد تا بتوان منابع تولید آب را حفظ و بخش هایی از آن را احیا کند. بطور مثال در حوزه آبخیزداری مشاهده می شود که در سد سازی ها، وزارت نیرو به حوزه آبخیزداری آسیب وارد کرده است. وسعت دریاچه 48 کیلومتر مربعی مانند کارون3 را فرض کنید که چه سطحی از منابع خاک و جنگلی را از بین می برد و هزاران نفر آواره می شوند و فشار مضاعفی را بر مراتع ، جنگل ها و حوزه های آبخیز وارد می سازند و حوزه ای که برای ما آب تولید می کند به دلیل فشار مضاعف و بی برنامگی ها و آن نگاه «سد برای سد» که سدسازان عنوان می کنند که وظیفه ما فقط سدسازی است و کاری به حوزه های آبخیز نداریم، باعث می شود مدیریت بر منابع آب مشاهده نشود و تنها همان نگاه انتفاعی که وزارت نیرو نسبت به آن دارد، خودنمایی می کند.

** تدوین برنامه جامع ملی برای مدیریت منابع آبی

کیانی بیان کرد: هنگامی که وزیر نیرو فعلی منصوب شد، برنامه های خود را ارایه کرد اما بنظر می رسد آن موارد، «برنامه» تلقی نمی شود و یک تعدادی شرح وظایف و اهداف سازمانی بود که برای وزارت نیرو تعریف شده بود. در حوزه مدیریتی وی انتقال آب بین حوزه ای را  به شکل بی سابقه شاهد بودیم که به اعتقاد ما این اقدامات مدیریت در منابع آب محسوب نمی شود و باید برنامه جامع ملی و برنامه نجات بخشی منابع آبی کشور از تالاب ها، حوزه های آبخیز و رودخانه  تدوین شود؛ البته دستیابی به این مهم یک عزم حاکمیتی را می طلبد.

وی گفت: انتقال آب از خلیج فارس به نواحی مرکزی حتی اگر بتواند نیاز آبی صنایع که خودشان را به رودخانه ها و آب شرب تحمیل کردند را هم فراهم کند بازهم با توجه به اینکه درآمد ها و منابع ملی را هزینه کرده است باید بررسی کرد که آیا انجام این کار به نفع کشور است و مردم و صاحبان صنایع نیز از آن منتفع خواهند شد یا خیر؟

دبیر انجمن دوستداران طبیعت و محیط زیست خوزستان اظهار کرد: همانطور که طرح انتقال آب به اصفهان به نام مردم ثبت شده اما عملا به کام صنایع است. در اتفاقی دیگر از رودخانه خرسان، آب از سرشاخه های کارون به یزد منتقل می شود و بازهم به نام مردم و به کام صنایع است.

وی عنوان کرد: از 100 درصد آبی که سهم کشاورزی است، براساس آمار 65 درصد آن هدر می رود یعنی براساس آمار وزارت نیرو و جهاد کشاورزی، بالغ بر80 درصد منابع آبی در بحش کشاورزی مصرف می شود و از این 80 درصد عملا 65 درصد هدرروی است یعنی اگر30درصد ضایعات بخش کشاورزی را هم اضافه کنیم به آمار بسیار تکان دهنده ای می رسیم که نیازمند بازنگری در سیاست گذاری ها و مدیریت سنتی است که سال ها بر مدیریت وزارت جهاد کشاورزی حاکم است.

** نبود برنامه لازم بریا جلوگیری از هدر رفت آب در بخش کشاورزی

کیانی تاکید کرد: در برنامه مدیریت منابع آب باید به نکته ای توجه کرد مبنی براین که هیچ برنامه ای برای الزام وزارت جهاد کشاورزی وجود ندارد تا از هدررفت ویرانگر بخش کشاورزی جلوگیری کند، بنا بر آمار وزارت جهاد کشاورزی  نرخ بازدهی آبیاری به سختی به 35 درصد خواهد رسید یعنی علاوه بر آثار تفکر سازه ای حاکم بر وزارت نیرو باید به 65 درصد منابع آبی که هدر می رود هم باید توجه کنیم یعنی آبی که در این بخش هدر می رود، آب مخصوص کشاورزی نیست بلکه باید توجه کرد که منابع آبی محدود است به طوری که در بسیاری از استان ها منابع آب حوزه کشاورزی تفکیک نشده است. همانطور که برای آب شرب از آب بهداشتی در شهرها تفکیک قایل نشدیم و هنگامی که به این مسایل توجه شود می توان گفت که منابع آب مدیریت شده است.

وی افزود: اگر دراستان هایی که موضوع انتقال آب مطرح است، هدررفت آب حوزه کشاورزی کنترل شود، با اصلاح الگوی کشت و شیوه های آبیاری مرسوم، تمامی برآوردها و آمارها  نشان می دهد در هیچ استانی با مشکل آب شرب مواجه نخواهیم شد زیرا هنگامی که 65 درصد از منابع آبی بخش کشاورزی یک استان و شهر به شکل تبخیر و مخلوط شدن با آلاینده هایی مانند کود شیمیایی نابود می شود که حتی می تواند سفره های آب زیرزمینی را دربعضی از مناطق آلوده سازد، نمی توان موضوع هدرروی آب در حوزه کشاورزی را نادیده گرفت.

دبیر انجمن دوستداران طبیعت و محیط زیست خوزستان تاکید کرد: اگر کنترل نسبت به هدرروی آب در حوزه کشاورزی صورت گیرد نیازی به انتقال آب از خزر به سمنان یا از دریا به مناطق مرکزی از خلیج نیست.

وی با اشاره به مشکلات هدررفت آب در بخش خانگی عنوان کرد: بخش مهمی از آب شرب در بخش بهداشتی مصرف می شود که می توان با بازچرخانی آب و سامانه های تفکیک آب در منازل  منابع آب را مدیریت کرد، بنابراین اگر مدیریت منابع آب از محل آبخیزها و تولید آب تا بخش مصرف شکل گیرد می توان گفت، مدیریت منابع آب صورت گرفته است.

کیانی عنوان کرد: به طور قطع و یقین اگر آن چیزی که از آن آسیب می بینیم را همان انحصارگری وزارت نیرو ببینیم و سلطه بر منابع آب به تنهایی در اختیار یک وزارتخانه و شورای عالی آب که عملا منصوب دولتی ها هستند باشد، نمی توان آن را مدیریت منابع آب دانست؛ سو مدیریت، کشور را در این حوزه به شدت دچار مشکل کرده است یعنی می توان گفت وضعیت مدیریتی منابع آب جدای از بحث های اقلیمی که باید متخصصین نسبت به آن اظهار نظر کنند، محصول سو مدیریت درمنابع آب کشور است.



  • دیدگاهی برای این نوشته ثبت نشده است.
  • افزودن دیدگاه


JahanEghtesadNewsPaper

جستجو


  |