مهدی نظیفی-تحلیلگر اقتصادی-در پی ادامه سقوط 70روزه شاخص بورس، دولت و مجلس برنامه های متعددی برای حمایت ازبورس شامل: تخصیص یک درصد صندوق توسعه، الزام شرکتهای عمده بازار به خرید سهام و بازارگردانی و... را اعلام کردند که همگی بی اثر بودند. اخیرا صحرایی مدیرعامل سازمان بورس گفت: «بر اساس اهداف صندوق بازارگردانی برای نقدشوندگی بازار طبق مصوبات شورای عالی بورس از ۲۰ شهریور، ناشران و سهامداران عمده موظف هستند نقدشوندگی را از طریق ابزار بازارسازی و عملیات بازارگردانی انجام دهند و صف‌های فروش و خرید را جمع کنند ولی فقط ۷۶ شرکت، تاکنون تعهدات عملیات بازارگردانی انجام دادند که باعث نگرانی بسیاری از سهامداران حقیقی شدند.»

از سه ماه قبل تیم اقتصادی دولت، بانک مرکزی، سازمان بورس و عوامل دولتی فعال در بازار بورس، سیاست توقف شاخص بورس در محدوده رقمهایی که قبلا واعظی اعلام کرد، را اعمال می کنند و برای رسیدن به این هدف علاوه بر شایعات «ترامپ هراسی» برای ایجاد تلاطم و هراس افکنی، از هر گونه اعمال غیرقانونی مانند: عدم اجرای مقررات بورس، شاخص سازی، باطل اعلام نمودن معاملات، تهدید حقوقی های مستقل، ایجاد حباب منفی در قیمت سهام، اجرای قیمتهای دستوری بویژه در بورس کالا، شایعه افزایش سود سپرده های بانکی، تخصیص ارز ترجیحی به کالاها (بنام مصرف‌‌کننده و عمدتا به کام دلالها)، ادعای کسری نداشتن بودجه توسط رییس کمیسیون بودجه مجلس، لاف گزاف استیضاح و حتی اعدام رییس جمهور! ابایی ندارند. به این ترتیب است که تحلیلهای فنی کارشناسان بورس درصورتیکه از بازی دولتی ها اطلاع نداشته باشند، اشتباه از آب درمی آید. در عین حال تیم اقتصادی دولت، سایر بازارهای کشور از قبیل ارز، سکه ، طلا ، خودرو، مسکن و... را به حال خود رها کرده تا با استفاده حداکثری از تورم انتظاری، در وادی گرانی بتازند. اکنون چون سوخت صعود آن بازارها به پایان رسیده، عکس بازی قبلی را آغاز می کنند. بازار بورس را صعودی خواهند کرد و برای سایر بازارها، محدودیت هایی ایجاد خواهند کرد تا نقدینگی کشور دوباره به بازار بورس منتقل و شاخص بورس را به اوج خود برسانند تا دوباره در حاشیه این بازیها، سهام دولتی را به قیمت بسیار بالاتر از واقعی بفروشند. لذا قطعا در سه ماه آخر امسال شاهد شاخص بورس بالای2 میلیون واحدی خواهیم بود. ضمن این بازیها، به روال قبل، رانت خواران تا بتوانند از آشفتگی بازارها و رانتهای اطلاعاتی، به نفع خود استفاده و سودهای بادآورده هنگفتی را نصیب خود خواهند کرد.

رانت خواران وابسته، قبلا در اوج قیمتها، منابع ارز و سکه و سهام شرکتها را به بالاترین قیمتهای بازار فروختند و هنگام پایین آمدن قیمتها  دوباره از مردم همان را می خرند. کاری که تا همین چندی پیش رئیس بانک مرکزی بشدت تکذیب می کرد ولی در حال حاضر به صراحت تزریق روزانه به میزان50 میلیون ارز را به بازار اعلام می کند. کاری که در بازار سکه، دولت، بصورت اعلام نشده همیشه انجام داده است.

در این شرایط سهامداران خرد باید توجه داشته باشند افت شاخص بورس و کاهش قیمت سهام، لزوما نشان دهنده همه واقعیتهای موجود در بازار بورس نیست. اکنون قیمت سهام شرکتها به ویژه شرکتهای کامودیتی محور، صادراتی دارای ارز، با نرخ دلار حدود 15هزار تومان انطباق دارد. به عبارت دیگر کاهش نرخ ارز قبلا در بورس پیش خور شده است لذا قیمت سهام اینگونه شرکتها را باید بیش از دو برابر قیمتهای فعلی ارزیابی نمود. ضمنا بنا به سابقه دو ساله رییس بانک مرکزی علیرغم مصاحبه هایش، بنظر نمی رسد علاقه ای به کاهش قیمت ارزهای خارجی داشته باشد چون در واقع به سمت قیمت دلار 35 هزار تومانی تمایل بیشتری دارد.

از طرف دیگر با حذف دلار 4200 تومانی و تورم بی سابقه در کشور، به علاوه معافیتهای مالیاتی افزایش سرمایه از ارزیابی دارایی ها و ...، امسال سوددهی شرکتهای بورسی می تواند در بالاترین رکوردهای خود قرار داشته باشد. در حالیکه صبر و تحمل، یکی از ابزارهای لازم برای سهامداران بورس است، جوسازیها و تخلفات در اجرای مقررات و دستکاری شاخص در کنار حساسیت به نوسانهای قیمت ارز و انتخابات آمریکا، بسیاری از سهامداران کم تجربه بی اطلاع از این بازیها را چنان نگران و وحشتزده می کند که حاضر می شوند سهام باارزش خود را با تحمل زیان هنگفت به پایین ترین قیمت به حرفه ای های بازار بفروشند.

به این سهامداران یادآوری می شود صاحبان سهام شرکت، مالک بخشی از شرکت و اموال باارزش آن هستند که علاوه بر تخصیص سود برای صاحبان سهام، هر روز به ارزش آنها اضافه می شود. توصیه اکید برای سهامداران، نگهداری سهام حداقل تا چند ماه آینده است. برای کسانی که قصد نگهداری درازمدت سهام را ندارند یا به تازگی می خواهند سهام بخرند توصیه می شود اکیدا در سهام بنیادی که نقد شوندگی بالایی دارند سرمایه گذاری کنند و کمتر به فکر نوسان گیری باشند. بدانند بازار بورس تا پایان سال سودآوری بدون ریسک بالاتر از سایر بازارها خواهد داشت و همیشه سهام سودآوری برای عرضه پیدا خواهند کرد.

به دلیل رشد قابل توجه بازار بورس و اهمیت یافتن اثرات آن در اقتصاد کشور، قوانین و مقررات قبلی در بازار بورس کارائی لازم را ندارند. در کشور ما هم مانند سایر کشورهای پیشرفته توسعه یافته، باید51 درصد سهام شرکت سهامی عام متعلق به مردم باشد تا اشخاص حقیقی یا حقوقی نتوانند شخصا یا از طریق اشخاص وابسته ای که منافع مشترک با آنها دارند، به بیش از 51 درصد سهام دست یابند و شرکت سهامی عام را مانند شرکت شخصی اداره کنند. در ایران شرکت سهامی عامی که این شرایط را دارا باشد نداریم. بسیاری از شرکتهای بزرگ بورسی حدود 80 درصد سهم دولتی و شبه دولتی و درصد کمی عمومی است و در سایر شرکتها هم اکثریت سهام متعلق به شبه دولتی هاست. اینگونه بازارها با شرایط تعریف استاندارد بازار بورس متفاوتند. بهمین دلیل تحلیلهای فنی کارشناسان بورس در این بازار بطور کامل جوابگو نیست. در بازار بورسی که همان مقررات ناقص موجود را یکسان اجرا نمی کنند، بین شرکتها تبعیض قائل می شوند، عرضه و تقاضای بازار، تعیین قیمت نمی کند یا در شاخص ها دستکاری می کنند، بازار بورس نیست. به ناچار قانون تجارت باید در بخش بازار بورس مطابق با ضرورتهای جدید، در اسرع وقت اصلاح و استاندارد شود تا مردم بتوانند به دور از بازیهای ریاکارانه برخی سواستفاده کنندگان از رانتهای دولتی، در اقتصاد کشور مشارکت نمایند.

نتیجه انتخابات آمریکا در کوتاه مدت هیچ تاثیر سیاسی مهمی در بازار بورس نخواهد داشت. با تامل در سابقه انتخابات ۴ سال پیش آمریکا، کسانی که فکر می کنند پیروزی «بایدن» باعث نابودی بورس و پیروزی ترامپ باعث شکوفایی بورس است دراشتباهند. از طرف دیگر بخشی از سرمایه سنگین سهامداران در حساب کارگزاریها منتظر یک تحرک قوی از سمت بازار است تا به فوریت تبدیل به سهام شود و بورس را رونق دهد.

توصیه به دولت این است که ضمن رها کردن قیمتهای دستوری خودرو و فولاد و... که در شرکتهای سهامی عام، منافع مالکانه سهامداران را بصورت ناعادلانه و غیرقانونی به نفع دولت کاهش می دهد، از دست بردن در شاخص بورس هم دست بردارید. این کار منافع میلیونها سهامدار را برای عده قلیلی برخوردار از منافع رانتی، قربانی و بازارها را دچار رکود می کند. در هر حال بورس بدون نیاز به حمایتهای بی اثر دولتی ها و سایرین، یک درصد صندوق توسعه، بازارگردانها، راه تکنیکالی خود را بالاخره پیدا خواهد کرد و با خط روندی که آخر آن، شاخص در محدوده 1/4 میلیون است، به زودی صعود قطعی خود را آغاز خواهد کرد تا عقب ماندگی های چند ماهه خود را از سایر بازارهای کشور جبران کند. مهمترین دلایل هم رکود تورمی طاقت فرسا، کسری بودجه و کمبود منابع ارزی دولت می تواند باشد و اینکه شرکتهای بورسی تنها موتور حیات بخش اقتصاد ایران هستند، از تحریمها کمترین تاثیر را گرفته اند و دولت نهایتا چاره ای جز تقویت آن ندارد.

شگفت اینکه در جو ملتهب ابتدای هفته با شوک نوسانهای ارز، همه نماد ها در بازار بورس منفی شدند، فروش سهامداران حقیقی در اوج قرار گرفت، خروج سهامداران حقیقی از شرکتهای فلزی، بانکی، پالایشی، شیمیایی و چند رشته ای شدت گرفت در حالیکه این شرکتها شرایط بنیادی بسیار بهتر و شرایط صعود و سوددهی مساعدتری در بازار داشتند. پس مجددا توجه این سهامداران را به نکات بالا یادآوری می کنیم.

یاد شعر حافظ می افتیم:

در این بازار اگر سودیست با درویش خرسند است  /  خدایا منعمم گردان به درویشی و خرسندی