مهدی نظیفی-تحلیلگر اقتصادی در شرایطی که بازارسازهای اصلی در محیط اقتصادی کشور تلاش بسیار دارند که حرکات مارپیچی خود را طوری برنامه ریزی نمایند تا ظاهر آن بر خلاف قوانین علم اقتصاد باشد و به اصطلاح، اقتصاددانان را آچمز نمایند گمانه‌زنی از آینده بازارها در ایران بسیار مشکل مینماید ولی گاهی حرکت بازارسازهای اصلی در محیط اقتصادی کشور آنقدر بی پرواست که میتواند بخشهایی از فضای مه آلود اقتصاد کشور را نمایان سازد.

تصمیمات اخیر مجریان دولتی در عدم تخصیص دلار ۴۲۰۰ تومانی به بخش بزرگی از صنایع مشمول این سیاست از جمله شرکتهای دارویی باعث تند شدن روند تقویت صعود شاخص کل بورس شد و سناریو هدایت سرسام آور سرمایه های سرگردان ناشی از افزایش نقدینگی را به سمت بورس کامل کرد و پس انداز های خرد مردم را هم جلب نمود و حتی کسانی را ترغیب نمود به هوای استفاده از سوددهی بالای بورس و ورود به بازار سرمایه در جند ماه اخیر اقدام به فروش سرمایه های با ثبات خود کنند.

اعلام بانک مرکزی در کاهش سود بانکی بدون ریسک برای سرمایه گذاران از دهه ۸۰ تا کنون ‌سابقه نداشت. اینکار در شرایط کسر بودجه و تراز بازرگانی منفی سال جاری ریسک بزرگی به نظر میرسد چون باعث خروج بیسابقه سپرده های بانکی و ورود آن به سایر بازارها بویژه سکه، ارز، بورس، خودرو، مسکن خواهد شد.

در بازار بورس جاماندگی صنایع کوچک و متوسط از روند شتابان بورس بویژه ناشی از تجدید ارزیابی های صورت گرفته سال قبل، از ابتدای امسال در حال جبران شدن است و دوباره بخشی از صنایع بزرگ مانند خودروسازها با اقدامات اصلاحی اخیر مقامات وزارت صمت، رشد سهام را شاهد هستند. اصلاحات پی در پی مثبت رشد شاخص کل بورس در مسابقه در دو ماه اخیر بازارها، گوی سبقت را برده است.

بعضی فضای امروز بازار را به اصطلاح در حباب بورس خلاصه می کنند. این سناریو که از ماه‌ها قبل از سوی شمار زیادی از تحلیلگران و اقتصاددانان مطرح شده مانعی روانی را در ذهن فعالین بورس‌ ایجاد کرد و ترس از اصلاح شدید شاخص کل را در ذهنها پرورد. نتیجه این است که با هر نوسان در بازار بورس بخش زیادی از سهامداران بویژه تازه واردین به بازار سرمایه به خیال ترکیدن حباب بورس صفهای طویل فروش سهام را تشکیل یا به فکر خروج از بازار بورس می افتند.

 ولی باید یادآور شد به دلایل متعددی همچون سیاست سرکوب بازارهای رقیب بورس توسط دولت و بانک مرکزی، کاهش نرخ سود بانکی و ارزان ‌شدن نسبی اخذ تسهیلات بانکی، بحران ناشی از شیوع کرونا، کاهش شدید بهای نفت و در نهایت کسر درصدی بودجه سال ۱۳۹۹، هدف گذاری بیش از دو برابر بودجه سال قبل برای فروش سهام شرکتهای دولتی....، حمایت از بازار سرمایه را برای سیاست‌گذاران دولتی به نیازی مبرم تبدیل کرده و با توجه به جمیع جهات احتمال وقوع جدی اصلاح منفی شاخصها را در بورس را بسیار نامحتمل کرده است.

همچنین تلاش شدید رسانه های دولتی و صدا و سیما برای ورود انبوه مردم به بازار بورس و همچنین برنامه ریزی دولت برای آزادسازی سهام عدالت و سایر اقدامات در این راستا بخوبی نشاندهنده اینست که همه عوامل اصلی تاثیر گذار در اقتصاد، همجهت با هم، اهداف افزایش شدید شاخصها در بورس را در راس برنامه های خود قرار داده اند.

در روزهای اخیر پس از یک اصلاح کوچک، برگشت مثبت شاخص کل بورس سیگنال ادامه روند رشد را نشان داد. در بازار سرمایه در چند روز آینده بانکها و موسسات اعتباری،فلزات اساسی، فرآورده های نفتی، خودرو بیشترین تقاضا را خواهند داشت و بزودی در بورس دوباره شاهد صفهای طویل برای خرید سهم خواهیم بود.

ولی بازار به این قناعت نخواهد کرد. توجه به تمام جوانب، آشکارا از وقوع  التهابات جدید بورس در روزهای آینده خبر میدهند. همه اتفاقات و نقل و انتقالها در بازار حاکی از پیش درآمد التهابهای بزرگتر است که میتواند در چند هفته پیش رو اتفاق بیفتد. این التهاب میتواند ابتدا از بازار سکه شروع شود و رشد حداکثر در حدود بیست درصد قابل انتظار است ولی پایدار نبوده و اصلاح منفی قیمتی در حدود نصف ارزش مثبت خود را تجربه خواهد نمود. بلافاصله پس از آن فشار بر ارز شروع خواهد شد و رشد حداکثر در حدود پانزده درصد قابل انتظار است ولی پایدار نبوده و اصلاح منفی قیمتی در حدود بیشتر از نصف ارزش مثبت خود را تجربه خواهد نمود. در این مدت بورس آرام خواهد بود و پس از از آرام شدن نسبی التهاب سکه و ارز در نهایت بورس اصلاح مثبت متناسب با سکه و ارز را انجام خواهد داد و حتی بیشتر از آن دو یا سه حد مقاومت اصلی را خواهد شکست. این التهاب اگر چه ممکنست در آغاز توفانی شروع شود ولی به احتمال زیاد سطح التهاب در نهایت میتواند در حدود رشد بیشتر از بیست درصد متوقف بماند ولی اصلاحات منفی آن بیش از پنج درصد نخواهد بود.

پس از سپری شدن اتفاقات فوق، مشاهده اتفاقات جدید در طول سال میتواند جهت التهابات بعدی را آشکار کند ولی آنچه مسلم است میتوان گفت ماندگاری و نیز ادامه التهابهای جدیدتر، با پایداری دراز مدت تر همراه خواهد شد و چند ماهی را با هر یک از آنها سر خواهیم کرد. علیرغم اصلاحات منفی هر چند گاه در مقاطعی از سال جاری، در نهایت شاخص کل امکان رسیدن به ارقام بین یک و نیم تا دو برابر بالاترین شاخص کل اخیر یعنی حتی تا لمس کردن رقم نزدیک به دو میلیون واحد، پیش خواهد رفت و دور از انتظار نیست. رشد قیمتها در بازار سکه و ارز با رشد بسیار کمتر از رشد نجومی شاخص کل بورس در سالجاری، بازار سرمایه را تعقیب خواهد کرد.

در مجموع باید گفت با توجه به دلایل متعددی همچون سیاست سرکوب بازارهای رقیب بورس توسط دولت و بانک مرکزی، کاهش نرخ سود بانکی و ارزان‌شدن اخذ تسهیلات بانکی، ادامه بحران اقتصادی ناشی از شیوع کرونا، انتظارات تورمی، نبود امکانات خرید مسکن، عدم اصلاح جدی و مثبت بهای جهانی نفت و در نهایت کسری شدید بودجه سال ۱۳۹۹، ادامه کاهش قدرت خرید بخشهای زیادی از دهکهای پایین درآمدی و عدم توجه جدی مجریان دولتی به آن و بحرانهای اجتماعی اجتناب ناپذیر ناشی از آن، ادامه تنشهای محدود و گاه و بیگاه در حوزه های نظامی خاور میانه و خارج از خاور میانه ولی تاثیر گذار در منطقه و تاثیرگذار در پارامترهای اقتصادی داخل کشور، احتمال ادامه و تشدید تحریمهای امریکایی و اروپایی، بازارها تا پایان سال جاری هیجوقت خالی از التهاب نخواهد گذشت و روند شدیدا صعودی همه بازارها، نظاره گران بازارها را متعجب خواهد کرد.

در مورد بورس سوابق تاریخی اینگونه بوده که معمولا با روشهای مختلف نگذاشته اند حبابهای ایجاد شده بترکند و تاب آوری طولانی مدت قیمتی سهام به لطف تورم بالای کشور همیشه اتفاق محتملتری بوده است. علیرغم وجود تقاضا در بازار مسکن فعلا سیگنالهای رشد آنقدر ضعیف هستند که نمیتوان به این زودی آنها را جدی تلقی نمود. ولی رشد قیمتها با تاخیر حدود شش ماهه با قدرت اتفاق خواهد افتاد ولی نخواهد توانست انگیزه زیادی برای ساخت و ساز مورد نیاز متقاضیان خرید را در سالجاری در صنعت ساختمان ایجاد نماید.

با توجه به اینکه مرور سوابق طولانی قبلی دولتمردان نشان میدهد آخرین سال نشستن بر کرسیهای دولتی غالبا برایشان انگیزه ای برای تلاش نمیگذارد، همچنین وعده‌های ثبات بازارها و اعلام تورم هدف توسط رییس بانک مرکزی که مانند وعده های قبلی ایشان بیشتر به شوخی شبیه است و درنتیجه مجموعه اتفاقات ذکر شده بالا، تورم بسیار بیشتر از نرخ سال قبل را برای سال جاری قابل پیشبینی میکند.

ضروریست توصیه اکید به سهامدارانی که جدیدا وارد بازار شده اند بکنیم که با توجه به وجود ریسک در بازارها سرمایه گذاری در بورس فقط با سرمایه مازاد بر احتیاح آنها باشد و نه پولی که از فروش خانه و خودرو شخصی بدست آمده همچنین برای خرید سهام به اولویتهای انتخاب شامل: وضعیت بنیادی شرکتها، سابقه سوددهی قبلی، جهش درآمدهای شرکت در سال جاری، دقت‌ محتاطانه در تابلو سهم و چارت آنرا اضافه کنند.