بررسی اثرات عدم شفافیت آماری در گفتگوی جهان اقتصاد با مهدی سلطان محمدی

مهناز اسماعیلی- روز شنبه و بعد از گذشت 4 ماه از دستور وزیر راه و شهرسازی مبنی بر دستور ممنوعیت انتشار آمار قیمت مسکن، معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی با بیان اینکه قیمت مسکن از این بعد به صورت کشوری اعلام می‌شود و مختص پایتخت نیست، گفت: میانگین قیمت مسکن اکنون در کل کشور ١٥ میلیون و ٢٠٠ هزار تومان است.

محمود محمودزاده گفت: تابستان امسال به دلیل تکمیل اطلاعات بازار مسکن کشور انتشار آمار بازار مسکن تهران را قطع کردیم چون معتقد بودیم اعلام متوسط قیمت مسکن در تهران روی سایر استان‌ها تاثیرگذار بود در حالی‌که باید شهرهای هر استان وضعیت متوسط قیمت مسکن در شهر خود را با مرکز استان مقایسه کنند.

وی گفت: آمار قبلی که به صورت ماهانه منتشر می‌شد با برداشت از داده های مرکز آمار و بانک مرکزی از قیمت خریدوفروش هر مترمربع واحد مسکونی در تهران بود و تعمیم آن به کل کشور سبب افزایش کاذب قیمت‌ها شده بود. 

معاون وزیر راه و شهرسازی خبر داد که از این به بعد آمار قیمت مسکن به صورت کشوری ارائه می شود و گفت: اکنون برای تمامی مراکز استان ها میانگین آمار خرید و فروش استخراج شده و در ٢٥ مرکز استان متوسط قیمت خرید و فروش مسکن برای هر مترمربع واحد مسکونی کمتر از ۱۰ میلیون تومان است.

براساس اظهارات معاون وزیر راه متوسط قیمت خرید و فروش هر مترمربع واحد مسکونی در کشور اکنون ۱۵ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان است که دو استان تهران و خوزستان گران ترین قیمت ها را دارند.

به گفته محمودزاده در ۹ استان متوسط قیمت هر مترمربع واحد مسکونی کمتر از ۵ میلیون تومان است. تنها در دو شهر تهران و اهواز متوسط قیمت مسکن بالای ۲۰ میلیون تومان برآورد شده که در تهران متوسط قیمت مسکن در آبان ماه متری ۲۷ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان و در اهواز متری ۲۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است.

معاون وزیر راه و شهرسازی گفت: گران‌ترین شهر کشور از نظر متوسط قیمت مسکن شهر تهران با متری ۲۷ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان و ارزان‌ترین، یاسوج با متری سه میلیون و ۲۰۰ هزار تومان بوده است.

وی ادامه داد: همچنین متوسط قیمت مسکن در شهرهایی چون شیراز متری ۱۱ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان، اصفهان متری ۱۱ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان، ایلام متری ۴ میلیون تومان، بیرجند متری ۴ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان، بجنورد متری ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان، کرمانشاه متری چهار میلیون و ۶۰۰ هزار تومان و اراک و زنجان نیز بالاتر از ۱۰ میلیون تومان بوده است. سایر مراکز استان‌ها زیر متری ۱۰ میلیون تومان متوسط قیمت مسکن را داشته‌اند.

**با شکستن دماسنج نمی توان درجه حرارت را تغییر داد

در همین رابطه، خبرنگار جهان اقتصاد با مهدی سلطان‌محمدی، کارشناس بازار مسکن به گفتگو پرداخت.

مهدی سلطان‌محمدی درباره ارائه آمار قیمت مسکن به صورت کشوری توسط وزارت راه و شهرسازی گفت: این برداشت درستی نیست که عده ای گمان می کنند با پوشاندن روی دماسنج یا شکستن آن می توان درجه حرارت محیط را تغییر داد.

این کارشناس بازار مسکن ادامه داد: آمار واقعیت های اجتماعی را منعکس می کند، حالا اینکه واقعیت مطلوب است یا نامطلوب، یک بحث دیگر است اما با کتمان کردن واقعیت ها و آمار کمکی به بهبود اوضاع نمی کنیم بلکه لازم است این آمار هر چه دقیق تر و شفاف تر و به روزتر در اختیار مسئولان، کنشگران اقتصادی و مردم قرار بگیرد تا بتوانند تصمیمات اقتصادی خود را دقیق تر بگیرند و اگر لازم است اصلاحاتی صورت گیرد، این اصلاحات انجام شود.

وی با تاکید بر اینکه شما چگونه می توانید یک مسیر را اصلاح کنید، بدون اینکه ارزیابی درستی از واقعیت داشته باشید و براساس آن ارزیابی، راه حل ها را ارائه دهید؟ اضافه کرد: برخی از مسئولان فکر می کنند با عدم شفافیت یا کتمان واقعیت ها می توان به بهبود بازارها کمک کرد. در حالی که بازارها هر چه شفاف تر باشند، بهتر کار می کنند. رمز افزایش کارایی بازارها هم همین است که بتوانند اطلاعات درست را منتقل کنند و این باعث کارایی بهتر بازار می شود.

سلطان‌محمدی ادامه داد: فرض کنید شما وارد فروشگاهی می شوید که هیچ قیمتی روی کالاهای آن زده نشده است، این را مقایسه کنید با فروشگاهی که همه کالاهای آن قیمت دارند، در کدام فروشگاه شما تصمیمات دقیق تر و درست تری خواهید گرفت؟ مسلما در فروشگاهی که قیمت ها را دارید، می توانید کالاها را با هم مقایسه کنید و به بهترین انتخاب برسید. ولی اگر ما بخواهیم قیمت ها کنترل شود. حالا فرض کنید به فروشگاه ها بگوییم هیچکدام از آنها نباید نرخ داشته باشند، در این حالت، خریدار را در ابهام نگه می داریم، خب این چطور می تواند به انتخاب مورد نظر خود برسد؟ راه درست این است که این نرخ ها هر چه دقیق تر و شفاف تر باشند و به اطلاع خریدار برسند تا بتواند بر اساس آن داده ها بهترین تصمیم ها را بگیرد. این متاسفانه نگاه نادرستی است که سعی می کنند به شکل های مختلف این آمار را کتمان کنند.

این کارشناس بازار مسکن با اشاره به اینکه پیش از این یکبار دیگر مسئولان گفته بودند که اگر منطقه یک و سه را از آمار قیمت مسکن در تهران حذف کنیم، متوسط قیمت تهران فلان قدر کاهش می یابد، تصریح کرد: خب بله، اگر مناطق پایین دست را هم خارج کنیم، قیمت افزایش می یابد. متوسط قیمت یعنی قیمت همه مناطق را نشان بدهد، شما نمی توانید یکسری از مناطق مهم تهران را خارج کنید، بعد بگویید بدون اینها قیمت فلان قدر می شود. در واقع این روش پسندیده ای نیست برای مسئولی که باید با حداکثر شفافیت کار کند و سعی کند مردم را در جریان همه مسائل قرار دهد. این رویه ای است که متاسفانه رایج شده است و وقتی می بینند که آینه واقیعت ها را نشان می دهد، اولین چیزی که به ذهنشان می رسد این است که آن را بشکنند یا مکدر کنند.

وی در پایان گفت: برای اینکه شما بتوانید راهکار درستی ارائه دهید، اول باید یک برداشت درستی از واقعیت داشته باشید، وقتی واقعیت را مخدوش می شود، طبیعتا راهکار هم راهکار درستی نخواهد بود.

**آمار وزارت راه و شهرسازی با بازار مسکن مطابقت ندارد

از سوی دیگر، این آمار در حالی ارائه شده است که عضو کمیسیون عمران مجلس، با بیان اینکه وضعیت کنونی بازار مسکن نشأت گرفته از خلاء آماری است، به خانه ملت گفت: آمارهای ارائه شده از سوی وزارت راه و شهرسازی درباره قیمت مسکن در تهران با واقعیت های کنونی بازار مطابقت ندارند.

علی آذری با اشاره به اختلاف نظر بانک مرکزی و وزارت راه و شهرسازی در ارائه آمارهای بازار مسکن، گفت: بانک مرکزی اخیرا قیمت میانگین مسکن در شهر تهران را حدود 27 میلیون تومان اعلام کرد، این در حالی است که مسئولان وزارت راه با رد آمارهای ارائه شده اعلام کردند که متوسط قیمت مسکن در تهران حدود 18 تا ۲۰ میلیون تومان است.

نماینده مردم قوچان و فاروج در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: آمارهای ارائه شده از سوی وزارت راه و شهرسازی درباره قیمت مسکن در تهران با واقعیت های کنونی بازار مطابقت ندارند و حتی در برخی از نقاط تهران، مساکن لوکس با قیمت هر متر مربع یکصد میلیون تومان به فروش می رسد.

وی گفت: وضعیت کنونی بازار مسکن نشأت گرفته از خلاء آماری و اطلاعاتی و فقدان برنامه ریزی کلان مبتنی بر این آمارها از سوی دستگاه های متولی حوزه مسکن است. از این رو تا وقتی که ما داشته های اطلاعاتی دقیقی نداشته باشیم، نمی توان بازار چندوجهی مسکن را مدیریت کرد.

آذری ادامه داد: به طور حتم تا زمانی که آمار بازار مسکن در حوزه قیمت ها، مالکیت افراد بر مساکن و میزان دقیق ساخت و ساز شفاف نشود، نمی توان به بهبود وضعیت در این حوزه امید داشت. البته در چند ماه اخیر قیمت مسکن به دلیل کاهش قیمت دلار و برخی مسائل مرتبط کاهش یافته، اما این روند را نمی توان ماحصل برنامه ریزی دستگاه ها دانست.

عضو کمیسیون عمران مجلس افزود: وزارت راه و شهرسازی باید اطلاعات و آمارهای مرتبط با حوزه مسکن را در اختیار مجلس و اعضای این کمیسیون قرار دهد تا بتوان با اتکا بر آن برنامه ریزی دقیقی را صورت داد.