در نشست «صیانت از اخلاق در فضای مجازی» مطرح شد: گروه امورزیربنایی-استاد حوزه ارتباطات با اشاره به اینکه فضای مجازی و به تبع آن شبکه های اجتماعی مجازی مهمان تازه ای در حوزه رسانه ها در جامعه ما و حتی در جهان هستند، گفت: این رسانه ها به طور مستمر با پرسش ها و چالش های مختلفی از سوی کاربران، آحاد جامعه و به خصوص سیاست گذاران و حکمرانان روبرو هستند. زیرا نظم سنتی موجود در رسانه ها را در معرض پرسش قرار داده اند . به گزارش جهان اقتصاد، هادی خانیکی در شانزدهمین جلسه از سلسله جلسات «نقد و اندیشه» با موضوع «صیانت از اخلاق در فضای مجازی» افزود: هر پدیده نو، فرصت ها و تهدیدهایی را خلق می کند و تهدیدهایش به دلیل نو بودن بیشتر ایجاد نگرانی می کند. این استاد علوم ارتباطات تصریح کرد: اولین موردی که شاید پیش گیرنده یا مهارکننده باشد، نظم اخلاقی است که به طبع آن گفتارهای اخلاقی یا گفتمان های اخلاقی شکل می گیرد. خانیکی ادامه داد: آنجایی که قانون یا محدودیت، کارآمدی و اثر بخشی کمتری دارد، به دنبال آن هستیم که چگونه اخلاق در وجه فردی و در وجه نهادینه خود می تواند تنظیم کننده مناسبی برای فعالیت در این فضا باشد. انتظاری که از اعمال وضعیت اخلاقی مطرح می شود گاهی برآورده نمی شود، گاهی با واقعیت سازگاری ندارد و گاهی با پادگفتمان‌های دیگری در همان فضا تضعیف می شود. وی با مطرح کردن این پرسش که چگونه می شود به یک فهم درست و بدون اغراق از وضعیت فضای مجازی و تهدیدهای آن رسید، افزود: فرصت های فضای مجازی مهم است و انتظار داریم که توسط ساز و کارهای اخلاقی فضای مجازی را بهسازی کند. خانیکی با بیان اینکه چند مسئله در این زمینه مطرح است، گفت: ابتدا اینکه چه میزان از تهدیدها در فضای مجازی که از علل بی اخلاقی است را باید در بیرون این فضا جستجو کرد که از فضای واقعی به فضای مجازی منتشر و منتقل می شود، چه اندازه تهدیدهای این فضا ناشی از شکل گیری این فناوری و سازو کارهای بعد از آن است؟ این استاد حوزه ارتباطات با تاکید بر خشونت در فضای مجازی اظهار کرد: پرسش دوم من این است که در فضای مجازی، بستر آن مواردی که بی اخلاقی می گوییم، خشونت است یا نوع متفاوتی از سرگرمی که گاهی از درون آن سرگرمی حتی ابتذال هم شکل می گیرد؟ وی با اشاره به اینکه صدای بلند بی اخلاقی و خشونت کلامی که در فضای مجازی دیده می شود، آیا عام و فراگیر است یا بخش هایی که صدایشان بلندتر است صدای تمام فعالان فضای مجازی می شوند. وی پرسش سوم خود را اینگونه مطرح کرد، که این آسیب چه اندازه فراگیر و شایع است و چه میزان از آنچه اصطلاحا به آن فیک گفته می شود برخاسته است؟ استاد دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه ممکن است این تصور وجود داشته باشد که بی نام و بی نشان و سرگردان بودن این مسایل را دامن می زند و آن را به مسئله غالب تبدیل می کند، گفت: پرسش پنجم این است که این مسائل چه اندازه در فرهنگ سنتی ما ریشه دارد و چه میزان متاثر از فرهنگ نوین است؟ وی پرسش ششم را اینگونه مطرح کرد که این بی اخلاقی در فضای مجازی چقدر عدم استمرار دارد و چه اندازه تبدیل به یک رویه ثابت شده است و افزود: پرسش آخری که مطرح می شود این است که آیا این مساله محصول ارتباطات عام میان فردی است و چه اندازه در تعامل با سلبریتی ها و اینفلوینسرها که جز ویژگی های فرهنگ مجازی هم هستند به وجود می آید؟ خانیکی خاطر نشان کرد: در صورتی که به این پرسش ها پاسخ بدهیم می توانیم به ضعف فرهنگ گفت و گو که عامل مهمی در اخلاقی کردن گفت و گو در فضای مجازی است بپردازیم. **فضای مجازی تابعی از آن فضای حقیقی است در ادامه این جلسه محمدرضا زائری با بیان اینکه بزرگترین چالشی که ما مدعیان دین داری، اخلاق و ارزش های معنوی پس از انقلاب با آن رو برو شدیم این بود که وقتی وارد میدان عمل شدیم دیدیم که حکومت داری به راحتی نبود. وی سپس افزود: از این زاویه برای فهم درست مشکل ابتدا باید وارد آن شد. امروز فضای مجازی مانند آینه ای است که عیب ما را نشان داده و ما در واقع چیزی را که سعی می کردیم پنهان کنیم، نبینیم یا به روی خودمان نیاوردیم به وضوح پیش روی ما قرار داده که به طور طبیعی برای ما آزاردهنده است. وی با اشاره به اینکه فضای مجازی تابعی از آن فضای حقیقی است و آن خشم، بی اخلاقی و رفتار نادرست است که در همه جای جامعه ممکن است دیده شود سرریز شده و در فضای مجازی خود را نشان می دهد، افزود: برخود ما با این مسئله به‌گونه ای است که این موضوع تا به حال در فضای واقعی وجود نداشته است. این استاد حوزه و دانشگاه با اعلام اینکه اگر ما بخواهیم فضای مجازی را اصلاح کنیم باید بپذیریم که فضای بیرون باید اصلاح شود، گفت: همه جای دنیا فقر، بیکاری، آسیب های اجتماعی و اعتیاد وجود دارد ولی به جای اینکه فریاد بزنند، برای آن راه حل پیدا می کنند. این فعال فضای مجازی با اعلام اینکه اول باید بپذیریم وضعیتی که در فضای مجازی مطلوب و قابل قبول نیست، سرریز همان وضعیت بیرونی است، اظهار کرد: ما متاسفانه آن بخش اول را قبول نکرده ایم، نمی پذیریم و توجه نداریم که اخلاق باید از پیش دبستانی درست شود نه از درون فضای مجازی. این استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه که که راه حل تمام مشکلات گفت و گو است، اظهار کرد: گفت و گو مهارتی است که باید تعلیم داده شود. باید آموزش هایی را که دیگر خانواده در بعد اخلاقی نمی تواند منتقل کند و سواد رسانه ای در سن کودکی آموزش دهیم. **اخلاقی شدن در دنیای واقعی امری است انتخابی و آگاهانه است خانیکی با اشاره به اینکه انتظار اخلاقی تر شدن فضای مجازی، انتظار درستی است گفت: اولا فصل مشترکی بین فضای مجازی و فضای واقعی وجود دارد، پس اگر به اخلاقی تر شدن فضای جامعه حقیقی اعتقاد داریم پس می توانیم همین انتظار را به فضای مجازی منتقل کنیم. دوم اینکه این مسئله جزیی از تلاش های دستاوردهای جهانی است یعنی اینگونه نیست که این مسئله فقط مختص ما است. در جاهای دیگری هم این مسئله وجود دارد و تدابیری هم برای اینکار اندیشیده اند و موفقیت‌های هم داشته اند. وی با اشاره به اینکه باید ببینیم که تهدیدها و موانع اخلاقی عمل کردن در فضای مجازی چه چیزهایی است، افزود: بر اساس دانش و تجربه جهانی به پنج مورد که می تواند اخلاقی بودن را تهدید کند، اشاره می کنم: اول اینکه فضای مجازی به دلیل الگوریتم های که دارد فضایی است که کاربر و کنشگر را به فضای رمانتیک و هیجانی دعوت می کند. آلن باتون می گوید عصر اینستاگرام عصر زیستن در فضای رومانتیسین است. دنیای مجازی دنیای خلق آرزوهای مختلف و متنوع است که عمده اش هم محقق نمی شود و اخلاقی بودن در فضای رمانتیک با اخلاقی بودن در فضای واقعی با هم فرق دارد به عبارت دیگر تراکم آرزو ها اخلاقی بودن و پایداری بر آن را دشوار می کند. عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: دومین مساله این است که قدرت حرف زدن در این فضا متفاوت است. گفت و گو و شبه گفت و گو در این فضا بسیار دیده می شود. در واقع ما گمان می کنیم که تسلط فناورانه است و به گفته خانم شرمن، گوگل کردن بر حرف زدن ترجیح دارد. در این فضا جای خالی حرف زدن کجاست؟ خانیکی با اشاره به سومین تهدید و حساسیت بر روی واژه گفتمان سازی گفت: گاهی گفتمان از مشارکت آزادانه عناصری که در آن هستند به اراده ما برای اینکه حرفی را حرف مسلط کنیم تغییر پیدا می کند. به عبارت دیگر فکر می کنیم که منظور از گفتمان اخلاقی این است که باز هم از بالا و با زور و به صورت عمودی مسائلی را در فضای مجازی وارد کنیم که از کنترل و مهار کردن که منجر به فیلترینگ می شود که امری فناورانه و تکنولوژیک است تا بالا بردن سهم حضور خودمان که یک حرکت رباتیک است. این استاد حوزه ارتباطات با اعلام اینکه چهارمین مساله این است که خشم، ناامیدی و نارضاینی موجود را از جامعه به شبکه ها منتقل می کنیم، افزود: ابراز خشم در فضای مجازی می تواند خیلی شدیدتر و سریعتر از ابراز خشم در فضای آفلاین باشد  ولی ابراز خشم در فضای آفلاین به یک کنش منجر می شود و در فضای واقعی آن کنش می تواند اصلاح کننده جامعه باشد. عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به مساله نفرت پراکنی که مشکلی جهانی است و نهادهای بین المللی را هم حساس کرده است، گفت: نفرت پراکنی می تواند به نفرت پراکنی قومی، مذهبی، نسلی، جنسیتی و ملی تبدیل شود. همان چیزی که در جامعه خودمان شاهد آن هستیم و در اینجا است که گفتمان و آموزش اخلاقی یا کنش اخلاقی می تواند تحرکی به وجود بیاورد که به گفت و گو در فضای مجازی منجر شود. خانیکی با اشاره به اینکه جامعه ما در معرض یک تغییر پر دامنه ای قرار گرفته که این تغییر همه جا را در برگرفته است، گفت: به گفته «بری ورمن» یک انقلاب سه گانه ای که شبکه های مجازی را به اینترنت وصل کرده و هر دو را در درون تلفن های هوشمند آورده است هر کدام از عرصه های عمومی و خصوصی را به یکدیگر تبدیل کرده است، دنیای خصوصی نداریم چون خیلی زود عمومی می شود و حوزه عمومی ما خیلی زود مصرف خصوصی پیدا می کند. در نتیجه فهم این تغییر مسئله اول است و اگر درست نفهمیم به رویکردها و راه حل هایی متوسل می شویم که وضعیت را تشدید می کند. وی افزود: اگر پدیده ای را دیر پذیرفته ایم و از ظرفیت هایش استفاده نکردیم تبعات سنگین آن را دیده ایم که اولین آن این است که ما را دچار سرگشتگی، نابهنجاری و نابسامانی کرده است. به این دلیل است که سیاست هایی اتخاذ می کنیم و حرف هایی می زنیم که آن سیاست ها و حرف ها جز با عقب نشینی همراه نیست یعنی به جای اینکه انتخاب و انطباق به موقع داشته باشیم، ابتدا با رویکردهای منع و ممنوعیت جلو برویم و بعد با عقب نشینی و  وادادگی و رها شدگی.