کدخبر: 40213
20:34
1395/06/22
علیرضا صادق-سوریه با تردید و لرزان به سوی آتش بس موقت می‌رود. آتش بسی که به گفته یکی کارشناس آمریکایی، همه طرف‌ها خواستار آن هستند، اما هیچ یک از اجرا و موفقیت آن مطمئن نیستند. توافق آتش‌بس بعد از چندین دور مذاکره طولانی و نفس‌گیر بین وزرای امور خارجه روسیه و آمریکا به دست آمد و قرار بود که از غروب روز دوشنبه در سوریه اجرایی شود. قرار است این آتش بس مرحله اول توقف خشونت‌ها در سوریه و آغاز روندی سیاسی باشد که به جنگ داخلی پنج ساله در این کشور پایان دهد. امری که این روزها بسیار دور از دسترس به نظر می‌رسد.
بر اساس این توافق آتش‌بس قرار است که ضمن توقف عملیات نظامی در خاک سوریه از سوی همه طرف‌ها، امکان امدادرسانی به غیرنظامیان در مناطق جنگی به خصوص مناطقی که در محاصره طرفین درگیری است مهیا شود. علاوه بر این قرار است ایالات متحده آمریکا و روسیه در عملیات بر علیه داعش و گروه فتح الشام (جبهه النصره سابق) با یکدیگر همکاری نظامی و اطلاعاتی کنند. در حالی که بسیاری از طرف‌های درگیر در سوریه، تلویحا از این آتش بس استقبال کرده‌اند، سوریه در میان درگیری‌های شدید نظامی در روزهای شنبه و یکشنبه به استقبال آتش بس احتمالی رفت. درگیری‌هایی که نشانه تقلای طرف‌های درگیر برای ارتقای موقعیت خود روی زمین قبل از شروع آتش بس است.
استقبال متحدان اسد، بی‌میلی شورشیان
در صحنه دیپلماتیک متحدان دولت سوریه تقریبا به صورت کامل از توافق آتش‌بس استقبال کرده‌اند. دولت سوریه نیز اگرچه موضع‌گیری رسمی در مورد این آتش بس نکرده است اما رسانه‌های گروهی روز شنبه از قول برخی منابع در دولت سوریه خبر داده‌اند که این دولت با آتش‌بس موافقت کرده است. حزب الله لبنان و جمهوری اسلامی ایران نیز به عنوان حامیان دولت اسد، از این آتش بس استقبال کرده‌اند.
با این حال شرایط در میان شورشیان یکسان نیست. از سویی گروه موسوم به ارتش آزاد سوریه که از گروه‌های میانه‌رو شورشی به شمار می‌رود، روز یکشنبه در نامه‌ای به ایالات متحده اعلام کرد که اگرچه ارتش آزاد با رویکرد مثبت با این توافق همکاری خواهد کرد، اما همزمان نگران آن است که این توافق به سود دولت سوریه تمام شود. به گزارش رویترز اگرچه در این نامه تصریح نشده است که آیا این گروه به آتش‌بس پایبند خواهد بود یا خیر، اما دو منبع تایید کرده‌اند که ارتش آزاد سوریه این آتش‌بس را رعایت خواهد کرد. بر اساس این نامه، شورشیان نگران فقدان ضمانت اجرا، عدم امکان امداد رسانی به مناطق تحت محاصره و ماده‌ای در توافق‌نامه هستند که به جنگنده‌های ارتش سوریه اجازه می‌دهد تا ۹ روز پس از برقراری آتش‌بس به پرواز بر فراز مناطق تحت تسلط شورشیان ادامه دهد. شورشیان در نامه خود به این مسئله اشاره کرده‌اند که بیم آن دارند که مستثنی شدن داعش و جبهه فتح الشام از آتش بس زمینه بمباران مواضع سایر گروه‌های شورشی را توسط ارتش روسیه فراهم آورد.
مواضع گروه‌های افراطی‌تر شورشی نسبت به این توافق از این هم تندتر است. شامگاه یکشنبه گروه مهم احرار الشام با انتشار بیانیه‌ای به سختی از این توافق آتش‌بس انتقاد کرد. این گروه افراطی البته این توافق را به صورت صریح رد نکرده است. یکی از اعضای یک گروه شورشی مستقر در شهر حلب هم در مورد این توافق به رویترز گفته است : «این توافق بیشتر به سود رژیم اسد است و کمکی به مردم سوریه نمی‌کند.» اظهاراتی که نشان دهنده رویکرد منفی بسیاری از شورشیان نسبت به این توافق است.
تحولات میدانی : تقلا برای گرفتن دست بالا
روزهای شنبه و یکشنبه جبهه مختلف در خاک سوریه، شاهد افزایش شدید درگیری‌ها بوده است. علاوه بر وجود برخی درگیری‌ها در دمشق و حلب، ارتش سوریه در نواحی شمال غربی و گروه‌های شورشی در نواحی جنوب غربی دست به عملیات آفندی زده‌اند. روز یکشنبه در لاذقیه درگیری‌های شدید بین طرفین ادامه داشته است. درگیری‌هایی که به دنبال عملیات ارتش سوریه در دهکده‌های اطراف جاده ساحلی به سمت حلب آغاز شده است. گزارش‌ها حاکی از استفاده گسترده ارتش سوریه از آتش سلاح‌های سنگین و بمباران هوایی در این نبردهاست. علاوه بر این بمباران‌های متعددی در ادلب و حلب گزارش شده است.
آتش بس لرزان
دشواری برقراری و حفظ آتش‌بس در خاک سوریه حتی پیش از شروع رسمی آن پیداست. مهم‌ترین عامل بدبینی در این میان تعدد گروه‌ها شورشی و عدم وجود یک مرکزیت در میان آن‌هاست. علاوه بر رسوخ شدید تفکرات افراطی در بسیاری از این گروه‌ها، روابطی هم میان آن‌‌ها و دولت‌های مختلفی که از شورشیان حمایت می‌کنند، وجود دارد. کشورهایی که ممکن است رضایتی از قرارداد فعلی آتش بس نداشته باشند. تجربه آتش‌بس ناموفق در ابتدای سال جاری میلادی نیز بدبینی‌ها را در مورد برقراری و تداوم این آتش بس افزایش داده است. با این همه آتش بس فعلی تنها امید برای برقراری نسبی آرامش در سوریه و اغاز مسیری برای حل و فصل بحران فاجعه‌بار کنونی است. کورسوی لرزان امیدی در قلب فاجعه‌خیز خاورمیانه.
