ما در کجای تغییرات انقلاب انرژی در جهان قرار داریم و چه نقشی در این انقلاب می‌توانیم ایفا کنیم؟ اقتصاد نفت در آینده چگونه خواهد شد؟ آیا جهان همیشه به نفت نیازمند است؟ راهبرد کشور برای استفاده از نفت در آینده چیست؟ با شروع پاندمی کرونا در جهان، تقاضای نفت به حدود 91میلیون بشکه در روز رسید که نشان از کاهش قابل ملاحظه آن نسبت به قبل از پاندمی بود‌ دلیل آن‌هم به خاطر کاهش شدید در بخش حمل و نقل در دنیا بود، البته با وجود نشانه‌هایی از پایان پاندمی کرونا، میزان تقاضا در بازار رو به افزایش است، انتظار می‌رود تقاضا تا قبل از پایان2022 به میزان قبل از پاندمی برسد.

علی قنادی اسلامی، کارشناس آب و انرژی، در گفت‌وگو با خبرنگار جهان اقتصاد اظهار کرد: برخی پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که احتمالا تقاضا در بازار برش نفتی سوخت جت، زمان بیشتری نسبت به بنزین و گازوییل نیاز دارد تا به حالت عادی قبل از پاندمی بازگردد، میزان تقاضا در برخی مناطق جهان همچون آسیا، اقیانوسیه و آمریکای جنوبی، سریع‌تر به میزان قبل از پاندمی می‌رسد آن‌هم به دلیل کشورهایی چون چین، هند، عربستان سعودی، برزیل و استرالیا است.

وی تصریح کرد: از دهه گذشته تا دو دهه آینده، جهان با دو انقلاب در حوزه انرژی روبرو شده و خواهد شد، انقلاب اول در حوزه انرژی مربوط به انقلاب نفت شیل در آمریکا بود که از دهه گذشته تا کنون عملا باعث شده تا قدرت ابتکار در خصوص قیمت و کنترل بازار از کشورهای صادر کننده نفت خصوصا خاورمیانه گرفته شود.

وی افزود: انقلاب دوم در این حوزه مربوط به توسعه خودروهای برقی در دنیا است که عملا در دو دهه آینده بازار سوخت‌هایی چون بنزین و گازوییل را از گردونه رقابت خارج می‌کند و باعث بلاتکلیفی پالایشگاه‌هایی می‎شود که نتوانسته‎اند خود را با آینده تطبیق دهند.

وی عنوان کرد: در چند سال گذشته نفت شیل روی وضعیت بازار نفت و قیمت آن تاثیر بسیاری گذاشت ولی در دو دهه آینده کاهش مصرف سوخت در پی افزایش اتومبیل‌های برقی به لطف تکنولوژی‌های جدید، عملا بازار نفت با وضعیت بسیار سخت‌تری در رقابت مواجه می‌شود، به‌‌طور حتم سهم اقتصاد جهانی از نفت در آینده بسیار کاهش می‌یابد.

به گفته وی تا ژانویه 2020 حدودا 135 پالایشگاه فعال در آمریکا مشغول به‌کار بودند و هنوز آمریکا بزرگترین ظرفیت پالایشگاهی دنیا را دارد.

قنادی اسلامی تاکید کرد: با توجه به تغییرات کلی در شرایط و وضعیت تقاضای نفت در دنیا، ما در کشور نیاز به یک نقشه راه برای ارتباط بین پالایشگاههای نفت به سیستمهای انرژی آینده داریم.

وی گفت: اگر پتانسیل و توان تقاصای نفت و انتظاری که از پالایشگاههای نفت وجود دارد را بررسی کنیم مشخص می‌شود که به‌دلیل تغییر ساختاری در عرضه انرژی در دو دهه آینده، میزان تقاضا برای بنزین و گازوییل با کاهش مواجه می‌شود و در دهه آینده نیز با توسعه فناوری‌های مربوط به اتومبیل‌های برقی، از میزان تقاضا به نحو چشمگیری کاسته خواهد شد.

وی خاطرنشان کرد: سرمایه گذاری نیز روی ساخت پالایشگاههای نفت در دنیا با کاهش مواجه می‌شود. البته بخشی از سرمایه‌گذاری برای ارتقا فناوریهای موجود در پالایشگاهها و کاهش هزینه ها از جمله انرژی صورت می‌گیرد.

این کارشناس حوزه انرژی مطرح کرد: جالب اینکه در کشور آمریکا حدودا نزدیک به بیست میلیون بشکه نفت خام در روز پالایش می‌شود که اینکار در هفده سال (از 1998 تا 2015)،  بدون ساختن هیچگونه پالایشگاه جدید انجام گرفته بود (با سالی پنج درصد افزایش تولید) و فقط با سرمایه‌گذاری روی توسعه پالایشگاههای موجود صورت گرفته بود. ذکر این نکته ضروری است تعداد زیادی از پالایشگاههای نفت آمریکا از سال 1981 تاکنون تعطیل شده اند که توسعه نفت شیل در آمریکا یکی از دلایل این امر بوده است.

وی افزود: در سی سال گذشته شرایط احداث یک پالایشگاه در آمریکا بسیار سخت و پیچیده شده است که این امر هم به دلایل اقتصاد انرژی متناسب با آینده انرژی در جهان و هم شرایط زیست محیطی است.گفتنی است طول عمر مفید هر پالایشگاه و هزینه‌های ساخت بالاست و به همین دلیل پیش‌بینی آینده سیستم‌های انرژی در جهان قبل از ساخت هر پالایشگاه بسیار حائز اهمیت است.

وی با بیان اینکه پایه و اساس پالایشگاه‌های آینده روی تولید سوخت نخواهد بود بلکه تمرکز تولید آنها روی تولید محصولات شیمیایی خواهد بود گفت: در این خصوص پارامترهایی که می‌تواند روی آینده پالایشگاه‌ها تاثیرگذار باشد چند فاکتور هستند که می‌توان به مقدار کربن، هیدروژن، انرژی و آب مصرفی، نوع ترکیبات و میزان انتشار آلاینده‌های آن اشاره کرد که در نهایت همگی آنها روی میزان سرمایه گذاری لازم برای توسعه هر پالایشگاه تاثیر می‌گذارد.

قنادی اسلامی عنوان کرد: برای حفظ سودآوری پالایشگاه‌های آینده، نوع توسعه پالایشگاه‌ها باید به گونه‌ای باشد که توانایی تغییر و تولید یک محصول مورد تقاضا در بازار با یک محصولی که دیگر در بازار تقاضا ندارد را به سرعت داشته باشد.

وی با اشاره به اینکه مطابق پیش‌بینی‌های شرکتBP حداکثر میزان تقاضای مصرف سوخت فسیلی( بنزین و گازوییل) برای اتومبیل در سال 2025 اتفاق می‌افتد و پس از آن شروع به کاهش پیدا می‌کند اظهار کرد: همچنین مصرف نفت که در صنایع، تولید برق و گرمایش ساختمان‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرد کاهش پیدا می‌کند و مطابق همین پیش‌بینی‌ها تولید مواد شیمیایی از نفت که در سال 2020حدودا شانزده درصد بود ، رشد پیدا کرده و به حدود بیست درصد در سال 2040 برای تولید مواد شیمیایی از نفت می‌شود.

وی افزود: به همین دلیل هم عربستان سعودی بالغ بر صد میلیارد دلار برای توسعه پتروپالایشگاه‌های خود تا دهه آینده برای سرمایه گذاری در نظر گرفته است.

کارشناس حوزه انرژی عنوان کرد: با نگاه جدیدی که در دنیا به پالایشگاه‌های نفت ایجاد شده است نیاز به ایجاد پیکربندی‌های جدیدی در این ارتباط است، برخی از پالایشگاه‌های کشور ما بسیار قدیمی هستند و این بهترین فرصت برای تغییرات اساسی آنها برای آینده است و سودآور بودن شرکت‌های نفتی در آینده وابسته به فروش بنزین و گازوییل نبوده و نیازمند به توسعه پالایشگاه‌های خود به پتروپالایشگاه هستیم. زیرا موج جدید تقاضای انرژی در آینده تغییرات اساسی پیدا می‌کند.

وی تاکید کرد: به دلایل مختلف، سایه کاهش مصرف بنزین در پی افزایش و گسترش اتومبیل‌های برقی، بر سر پالایشگاه‌های نفت خصوصا پالایشگاه‌هایی که به توسعه متناسب با آینده سیستمهای انرژی روی خوش نشان نداده‌اند درحال نمایان شدن است، در کشور ما هم به دلیل وجود برخی پالایشگاه‌هایی که طول عمر زیادی از آنها می‌گذرد لازم است که توسعه آنها برخلاف گذشته بر مبنای سوخت نبوده و به سمت تولید محصولات پتروشیمیایی باشد.

وی در پایان عنوان کرد: هرگونه سرمایه‌گذاری جدید در پالایشگاه‌های کشور برای تولید سوخت، یک اشتباه استراتژیک است و مصرف نفت برای مقاصد تولید برق هم در آینده کاهش و حتی حذف می‌شود، توجه به اینکه سهم قابل توجهی از بازار سرمایه ایران مربوط به صنایع نفت و پالایشگاهی است لازم است چشم انداز و نقشه راه جدیدی متناسب با آینده بازار انرژی در جهان ترسیم  گردد، در حال حاضر به‌دلایل مختلف، در کشور بیشتر سرمایه‌گذاری در جهت حفظ وضعیت موجود در بخش پالایشگاهی انجام می‌شود به عبارت دیگر نگاهی به آینده سیستم‌های جدید انرژی وجود ندارد و این موضوع می‌تواند این بخش را در آینده با چالش‌های بزرگی روبرو کند.