نمایشگاه‌های بین‌المللی در دنیای امروز، مهمترین ابزار بازاریابی به شمار می‌روند و هدف‌های متعددی را برآورده می‌کنند که مهمترین آن ها عبارتند از:‏ ‏*توسعه تجارت کالا و خدمات ‏*انتقال فناوری‌های پیشرفته به کشورها ‏*آگاهی از آخرین دستاوردهای تکنولوژیکی کشورها‏ ‏*توسعه صنعت گردشگری ‏ ‏*ایجاد فرصت‌های شغلی متعدد به صورت مستقیم و غیر مستقیم ‏*افزایش درآمد ارزی کشورها‏ عوامل متعددی در توسعه صنعت نمایشگاهی تاثیرگذار بوده است که از آن جمله می توان به توسعه صنعت حمل و نقل، مجهزشدن گمرک خانه ها به پیشرفته ترین ابزارهای بازبینی کالاها، توسعه فناوری های اطلاعات و ارتباطات و از همه مهمتر آزادسازی تجارت بین‌الملل به ویژه پس از جنگ جهانی دوم اشاره کرد. ‏ دلیل تفوق نمایشگاه بر همه ابزارهای بازاریابی آن است که در یک نمایشگاه بین‌المللی که خوب سازمان یافته باشد از همه ابزارهای توسعه تجارت استفاده می شود. بدین طریق که هنگام برپایی یک نمایشگاه معمولا شرکت ها یا موسسات از مجموعه ای از ابزارهای بازاریابی مانند چاپ کاتالوگ، بروشور، نصب پلاکارد، توزیع نمونه کالاها، تبلیغ در رسانه های گروهی به منظور دعوت بازدیدکنندگان به نمایشگاه، اعزام هیات های بازاریابی و مذاکره مستقیم و رو در رو با خریداران بالقوه استفاده می کنند. ‏ در یک نمایشگاه بازرگانی، بازدید کنندگان یا خریداران بالقوه برای شناخت کالاهای مورد علاقه ی خود می توانند از حواس پنجگانه استفاده کنند در حالیکه در هنگام بازاریابی برای یک کالا از طریق سایر ابزارها، مخاطب تنها می‌تواند از حس بینایی و شنوایی خود کمک بگیرد. ‏ اگرچه صنعت نمایشگاهی قدمتی ۲۵۰۰ ساله دارد اما طی قرون و اعصار هرگز از اهمیت آن کاسته نشده است و به مرور زمان با بهره گیری مستمر از فناوری های زمان و بسط مناسبات سیاسی و اقتصادی کشورها براهمیت آن افزوده شده است. ‏ برای نشان دادن اهمیت نمایشگاه‌ها کافی است به این موضوع اشاره کنیم که براساس آمارهای ارایه شده توسط "اتحادیه جهانی صنعت نمایشگاهی" در سال ۲۰۱۸ بالغ بر ۳۲ هزار نمایشگاه مهم بین‌المللی در فضایی به وسعت ۱۳۸ میلیون مترمربع در دنیا برگزار شده است که بیش از ۴٫۵ میلیون شرکت، موسسه یا نهاد اقتصادی در آنها کالاها، خدمات یا دستاوردهای تکنولوژیکی خود را در معرض دید ۳۰۳ میلیون نفر بازدید کننده قرار داده‌اند. ‏ بازارهای سنتی (شنبه بازار، دوشنبه بازار، چهارشنبه بازار و جمعه بازار)، بازارهای مکاره و کاروان سراهایی که در عهد صفویان در مسیر جاده ی ابریشم قرار داشته اند، هسته های اولیه تشکیل نمایشگاه‌ها در کشور ما محسوب می شوند. ‏ به طوریکه منابع تاریخی نشان می دهد نخستین نمایشگاه به سبک جدید در ایران در زمان عباس میرزا نایب السلطنه فتحعلی شاه در شهر تبریز حدود ۲۰۰ سال پیش برگزار شده و کشورهایی مانند روسیه تزاری، امپراتوری عثمانی و ... کالاهای خود را در آن به نمایش گذاشته اند. ‏ در قرن نوزدهم در زمان صدارت امیرکبیر، کشور ما در اکسپوی لندن که در سال ۱۸۵۱ میلادی برپا شد شرکت کرد. علاوه بر آن در همان سده ایران در اکسپوهای وین و پاریس نیز حضوری فعال داشته و ویژگی های نمای بیرونی غرفه های ایران که الهام گرفته از معماری عالی قاپو و مدرسه چهارباغ اصفهان بوده است در دانشنامه معماری اسلامی (کالیفرنیا) مورد تحسین قرار گرفته است. ‏ نقش نمایشگاه‌ها در توسعه تجارت و بسط مناسبات اقتصادی با کشورها و کمک به رونق اقتصادی سبب شده است که همه استان های کشور به ایجاد مراکز نمایشگاهی به ویژه در دو دهه اخیر اقدام کنند. شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران که بیش از نیم قرن از تاسیس آن می گذرد سالانه بیش از یکصد نمایشگاه بین‌المللی در داخل و خارج از کشور برگزار می کند. ‏ با توجه به نقش مهمی که نمایشگاه‌های جهانی (اکسپوها) در گسترش روابط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بین کشورها دارند، کشور ایران در سده ی بیست و یکم در همه اکسپوها (از جمله اکسپوی هانوفر، شانگهای، میلان و آستانه) شرکت کرده و در حال حاضر در حال برنامه ریزی و مشارکت فعال در اکسپو ۲۰۲۰ دبی است که بیش از ۱۹۲ کشور در آن شرکت خواهند کرد و بالغ بر ۲۵ میلیون نفر بازدید کننده خواهد داشت و بزرگترین و مهمترین رویداد نمایشگاهی در خاورمیانه خواهد بود. ‏ نمایشگاه‌ها در چند دهه اخیر دستخوش تحول اساسی شده اند بدین طریق که ‏ ۱٫ از تعداد نمایشگاه‌های بین‌المللی عمومی که در آن ها همه نوع کالایی به معرض نمایش گذاشته می شد به شدت کاسته شده و بر تعداد نمایشگاه‌های بین‌المللی ، تخصصی و اختصاصی افزوده شده است. ‏ ۲٫ بیشتر نمایشگاه‌هایی که در جهان برگزار می شوند، نمایشگاه‌های ‏B2B‏ هستند یعنی مخاطبان اصلی آن ها را بازرگانان و تولید کنندگان تشکیل می دهند و نمایشگاه‌های ‏B2C‏ ‏‎(BUSSINESS TO CONSUMERS)‎‏ در اولویت دوم قرار دارند. ‏ ۳٫ با توجه به نیاز کشورها به آشنایی با فناوری های نوین برپایی این قبیل نمایشگاه‌ها از اهمیت خارق العاده ای برخوردار شده اند. ‏ ۴٫ در انتخاب شرکت کنندگان سختگیری های شدیدی اعمال می شود تا شرکت هایی که کالاهای آن ها حداقل استانداردهای لازم را دارا نیستند و کیفیت کالاهای آن ها در سطح پائینی قرار دارد جایگاه شرکت ها و موسساتی را که از توان رقابتی بالایی به سبب کیفیت برتر و قیمت مناسب تر برخوردار هستند اشغال نکنند. ‏ صنعت نمایشگاهی ایران به ویژه در بیست سال اخیر در معرفی کالاهای صادراتی کشور و توانمندی های بخش صنعت، معدن و تجارت نقش ارزنده ای ایفا کرده و اگر صادرات کشور در سال های اخیر از مرز ۴۰ میلیارد دلار فراتر رفته است تا حدود زیادی مرهون تلاش های بخش نمایشگاهی بوده است. ‏ ناگفته نماند صنعت نمایشگاهی ایران با چالش های معتددی نیز روبروست که بررسی آن ها نیازمند مقالات دیگری است. هر اقدامی که در راستای حمایت از صنعت نمایشگاهی کشور انجام گیرد (مانند به رسمیت شناختن فعالیت های نمایشگاهی به عنوان فعالیت صنعتی و اختصاص تسهیلات اعتباری برای نوسازی یا بازسازی مراکز نمایشگاهی و تدوین بسته های تشویقی برای "استارت آپ ها" و شرکت های دانش بنیان جهت مشارکت فعالتر آن ها در نمایشگاه‌ها و ... ) در توسعه صنعت نمایشگاهی کشور و بهره گیری از توانمندی آن در جهت تحقق سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی تاثیر بسزایی خواهد داشت. بهمن حسین‌زاده - مدیرعامل شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی ایران‏