دکتر جواد شرف خانی تحلیلگر مسائل اقتصادی و کارشناس بیمه J_sharafkhani@yahoo.com مجموع دارائی های شرکتهای بیمه ۴۲۵ هزار میلیارد ریال است صنعت بیمه کشور امروزه با بیش از یکصد و پنجاه هزار نفر اشتغالزایی در بخشهای مختلف حاکمیتی ، نظارتی ، اجرایی و خصوصا شبکه فروش به شرح زیر توانسته است نقش خود رادر توسعه کشور ایفا نماید. پرسنل بیمه مرکزی ، پژوهشکده بیمه ، صندوق تامین خسارتهای بدنی و کارکنان شرکتهای بیمه حدودا ۲۵ هزار نفر هستند و شبکه فروش بیمه شامل ۴۱ هزار نماینده ، ۶۴۰ نفر کارگزار و ۲۰۰ نفر ارزیاب خسارت که برای هر کدام از این عوامل بطور متوسط ۲نفر کارمند را در نظر بگیریم اشتغالزایی صنعت بیمه بیشتر از ۱۵۰ هزار نفر می شود. این در حالیست که این صنعت نه تنها هیچگونه کمکی از دولت دریافت نمی کند بلکه حداقل ۶۰۰۰ میلیارد تومان به دولت کمک میکند زیرا علاوه بر مالیات ناشی از سود عملکرد سالانه کل صنعت حداقل به میزان ۱۵۰۰ میلیارد تومان برای سال ۹۵ ،  حداقل رقمی معادل ۲۰۰۰ میلیارد تومان از محل مالیات بر ارزش افزوده فروش بیمه نامه، مبلغ ۱۰۰۰ میلیارد تومان برای صندوق تامین خسارتهای بدنی و نیز ۱۵۰۰ میلیارد تومان از محل فروش بیمه نامه شخص ثالث که در بودجه سال ۹۵ بصورت مجزا پیش بینی شده است برای دولت درآمد ایجاد می کند. درآمد صنعت بیمه در سال ۹۵مبلغ ۲۸۰ هزار و ۱۷۵ میلیارد ریال شامل ۳۷ هزار و ۹۶۰ میلیارد ریال در رشته زندگی و ۲۴۲ هزار و ۲۱۴ میلیارد ریال در رشته های غیر زندگی می باشد. نکته قابل توجه در موضوع حق بیمه ، نسبت حق بیمه رشته زندگی و رشته های غیر زندگی است سهم حق بیمه زندگی در سال ۸۶ و ۸۷ حدود ۵ درصد حق بیمه کل بوده و با شیب ملایم رو به رشد بوده و در پایان سال ۹۵ به نزدیک ۱۴ درصد رسیده است این نشان دهنده این است که فرهنگ بیمه ای مردم کم کم به سمت استانداردهای جهانی در حال نزدیک شدن است. میزان رشد کل درآمد حق بیمه سال ۹۵ نسبت به سال قبل حدودا ۲۳ درصد بوده در حالیکه این میزان برای رشته های زندگی ۳۶ درصد رشد را نشان می دهد و این می تواند نوید بخش یک حرکت فرهنگی که دارای تبعات مثبت اقتصادی نیز هست باشد. تعداد کل بیمه نامه های صادره در سال ۹۵ بیش از ۵۶ میلیون فقره می باشد که نزدیک به دو میلیون آن مربوط به بیمه های زندگی و مابقی به تعداد بیش از ۵۴ میلیون  فقره مربوط به سایر رشته های بیمه ای می باشد. میزان رشد تعداد بیمه نامه های زندگی در سال ۹۵نسبت به سال قبل ۲۷ درصد بوده در حالیکه این میزان برای سایر رشته ها ۱۴ درصد می باشد پنج رشته ای که بیشترین حق بیمه را در سال ۹۵ داشته اند عبارتند از: ۱- بیمه شخص ثالث اتومبیل و حوادث راننده بابیش از ۲۰ میلیون فقره بیمه نامه درآمدی به ارزش بیش از ۹۱ هزار میلیارد ریال داشته است. ۲-بیمه درمان در مجموع با ۳ میلیون و ۳۲۷ هزار بیمه نامه درآمدی به ارزش ۵۹ هزار و ۴۲۱ میلیارد ریال داشته است. ۳-بیمه بدنه اتومبیل با بیش از ۳ میلیون فقره بیمه نامه درآمدی به ارزش ۱۴ هزار میلیارد ریال داشته است. ۴-بیمه مسئولیت با بیش از یک میلیون و ۳۳۷ هزار فقره بیمه نامه درآمدی به ارزش ۱۲ هزار و ۵۰۰ میلیون ریال داشته است. ۵-بیمه آتش سوزی با بیش از ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار فقره بیمه نامه درآمدی به ارزش ۱۱ هزار و ۷۶۸ میلیارد ریال داشته است. خسارت بیمه! اما صنعت بیمه در سالی که گذشت ۶۶ درصد از حق بیمه های وصولی را بابت خسارتهای مربوطه به مبلغ ۱۸۳ هزار و ۸۲۵ میلیارد ریال پرداخت نمود. که از این میزان مجموعا ۱۲ هزار و ۸۷ میلیارد ریال معادل ۷ درصد بابت بیمه های زندگی و ۱۷۱ هزار و ۷۳۷ میلیارد ریال بابت سایر رشته ها خسارت پرداخت شده است. از مجموع ۳۵ میلیون و ۲۹۲ هزار فقره حواله خسارت تعداد ۵۸۹ هزار مربوط به بیمه های زندگی و تعداد ۳۴ میلیون و ۷۰۳ هزار مربوط به سایر رشته ها بوده است. پنج رشته ای که بیشترین خسارت را در سال ۹۵ داشته اند به ترتیب عبارتند از: ۱- بیمه شخص ثالث و حوادث راننده: بیشترین خسارت مربوط به این رشته است که در ازای حدود یک میلیون پرونده خسارت نزدیک به ۸۵ هزار میلیارد ریال پرداخت شده است که به طور متوسط برای هر پرونده حدود ۸۵ میلیون ریال خسارت پرداخت شده است . ۲-رشته درمان : این رشته بیشترین تعداد حواله پرداختی را دارد که بابت ۳۳ میلیون حواله خسارت ، بیشتر از ۵۶ هزار میلیارد ریال پرداخت شده است. ۳-رشته بیمه بدنه اتومبیل : در این رشته که رتبه سوم خسارت را به خود اختصاص داده برای ۴۰۸ هزارپرونده خسارتی ، مجموعآ به ارزش ۹ هزار و ۷۰۰ میلیارد میلیارد ریال خسارت پرداخت شده است . ۴-رشته مسئولیت : مجموع خسارت پرداختی در این رشته حدود ۸ هزار میلیارد ریال برای بیشتر از ۱۰۳ هزار پرونده بوده است. ۵-رشته آتش سوزی : این رشته با داشتن تعداد حدود ۴۴ هزار پرونده خسارتی رقمی معادل ۶ هزار و ۲۳۱ میلیارد ریال خسارت داشته است . اما رشته ثالث اتومبیل که بیشترین رقم درآمدی ، بیشترین رقم خسارتی و بالاترین ضریب خسارت را نیز به خود اختصاص داده و البته مهمترین رشته بیمه ای نیز در کشور می باشد زیرا بیشترین ارتباط مردم با این نوع بیمه نامه می باشد لازم است کمی بیشتر به آن پرداخته شود. بیمه شخص ثالث (بیمه اجباری مسئولیت مدنی دارندگان وسایط نقلیه موتوری در قبال اشخاص ثالث) همانگونه که از نامش پیداست ، خسارتهای وارده به اشخاص ثالث را پوشش می دهد و چون برای اتومبیل مطرح است بنابراین خسارتهایی که رانندگان اتومبیل به افراد ثالث و اموال آنها وارد می نمایند را تا سقف مشخص تحت پوشش قرار می دهد. در اینجا شخص ثالث به همه افرادی اطلاق می گردد که در هنگام رانندگی احتمال دارد با آنها برخورد نمائیم. البته برای این منظور استثنایی وجود دارد. در سال ۹۵ از محل بیمه نامه های شخص ثالث تعداد ۱۵ هزار و ۹۰۰ فقره فوت افراد و ۳۳۳ هزار فقره مصدومیت ناشی از حوادث رانندگی تحت پوشش قرار داده شده که صرفآ ۲۸ درصد از حوادث منجر به فوت در حریم شهرها اتفاق افتاده و مابقی ۷۲ درصد آن در جاده های بین شهری اتفاق افتاده است. نکته جالب توجه در این خصوص ، این است که ۸۰ درصد حوادث منجر به فوت در سال ۹۵ مربوط به حوادث رانندگی است و این خود، یکی از مهمترین مسائلی است که امروز مورد توجه دولتها و صاحبنظران قرار گرفته است. وضعیت مالی شرکتهای بیمه: مجموع دارائی های شرکتهای بیمه ۴۲۵ هزار میلیارد ریال است که بخس عمده آن یعنی ۳۷۰ هزار میلیارد ریال بدهی و باقیمانده یعنی ۵۵ هزار میلیارد ریال حقوق صاحبان سهام می باشد. سود خالص صنعت بیمه در سال ۹۵ رقمی معادل ۷ هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال می باشد و نرخ بازده سرمایه گذاری در این صنعت بیش از ۱۵ درصد می باشد. نقش نمایندگان بیمه و کارگزاران رسمی: نمایندگان و کارگزاران بعنوان شبکه فروش شرکتهای بیمه می تواند نقش بسیار مهمی را ایفا نماید ، به شکلی که در سال ۹۵ بیش از ۲۱۳ هزار میلیارد ریال معادل ۷۶ درصد از حق بیمه وصولی کشور توسط این دو گروه به شرح زیر کسب گردیده است: الف: شبکه نمایندگان : با بیش از ۴۱ هزار عضو توانسته است به تنهایی ۶۸ درصد از حق بیمه کشور معادل ۱۹۰ هزار و ۳۶۹ میلیارد ریال پرتفوی جذب نماید و در قبال این خدمت بزرگ ، رقمی معادل ۱۶ هزار و ۷۳۴ میلیارد ریال بعنوان کارمزد کسب نماید. نسبت کارمزد نمایندگان به حق بیمه های وصولی ۸/۸ درصد بوده است. ب:شبکه کارگزاران: با ۶۴۰ عضو فعال در کشور توانسته است در سال ۱۳۹۵ درآمدی با ارزش ۲۳ هزار میلیارد ریال معادل ۸ درصد از حق بیمه وصولی صنعت بیمه را به خود اختصاص دهد و در ازای آن رقمی معادل یک هزار و ۳۷۷ میلیارد ریال بعنوان کارمزد کسب نموده است. نسبت کارمزد برای کارگزاران به حق بیمه های وصولی به طور متوسط ۶ درصد می باشد. شبکه فروش شامل نمایندگان و کارگزاران بعنوان بازوی اجرایی صنعت بیمه نقش حیاتی  و بسیار مهم در تنظیم رابطه بین مردم و شرکتهای بیمه را بر عهده دارند با حفظ سهم از بازار و گسترش میزان پرتفوی ، انعکاس نیازهای تخصصی مردم به بیمه گران ، تقویت حس تعامل ، مشارکت و تفاهم بین بازار و شرکتهای بیمه ، مرتفع نمودن موانع توسعه بیمه و ترویج فرهنگ بیمه ای در میان جامعه بخشی از کارکردهای شبکه فروش است که می تواند به توسعه همه جانبه صنعت بیمه کشور کمک کند. البته نباید نقش و وظیفه نهادهای حاکمیتی نظیر دولت ، بیمه مرکزی ، صدا و سیما ،دانشگاهها ، مجلس و حتی قوه قضائیه را در خصوص ترویج و توسعه فرهنگ بیمه و افزایش سهم بیمه از تولید ناخالص داخلی نادیده گرفت. و نکته آخر توجه به شبکه فروش صنعت بیمه و خصوصا نمایندگان بیمه است که بصورت تخصصی در سراسر کشور در حال خدمت به هم میهنان عزیز هستند لذا ضروری است که با توجه به سود قابل توجه شرکتهای بیمه ، در نگاه به کارمزد نمایندگان بیمه تجدید نظر شود و سهم نمایندگان از منافع شرکتها بیشتر شود تا با انگیزه بیشتری وظایف خود را پیگیری نماید و پر واضح است که شرکتهای بیمه باید با برونسپاری کامل ، از فروش مستقیم بیمه نامه پرهیز نموده و همه ظرفیت فروش بیمه نامه رادر اختیار نمایندگان و کارگزاران قرار دهند و البته دولت و نهادهای دولتی هم باید از خرید بیمه نامه از شعب و ادارات مرکزی شرکتهای بیمه خودداری نمایند تا شاید روح تازه ای در کالبد شبکه فروش صنعت بیمه دمیده شود. ضمن اینکه بیمه مرکزی باید تا دیر نشده نظارت خود را بر شرکتهای بیمه بیشتر نماید و اگر مانند بانک مرکزی توجه و نظارت خود را جدی نگیرد قطعآ در آینده نزدیک شاهد التهاب در بازار بیمه هم خواهیم بود زیرا یکی از معضلات گریبانگیر امروز صنعت بیمه نرخ شکنی های غیر حرفه ای برخی از شرکتهای بیمه است که به ارزان فروشی بیمه منتهی می شود و در سنوات اخیر شاهد ایجاد بحران برای برخی شرکتها هم بوده ایم و البته حاصل این ارزان فروشی ، کاهش سطح ارائه خدمات به بیمه گذاران است زیرا خدمات بیمه ای دارای نرخ استاندارد و خاص خود هستند و در صورت پائین آمدن نرخ ، باید به تعهدات بیمه شک کرد و مردم باید بدانند که در صورت خرید بیمه نامه با نرخ ارزان ، باید منتظر وضعیتی شبیه به سرنوشت سپرده گزاران موسسات مالی و اعتباری باشند.