جمعه 10 فروردین، 1403

کدخبر: 8135 14:50 1393/09/30
نسخه اي براي کشيدن افسار نقدينگي سرگردان در اقتصاد امروز

نسخه اي براي کشيدن افسار نقدينگي سرگردان در اقتصاد امروز

دسته‌بندی: بدون دسته‌بندی
نسخه اي براي کشيدن افسار نقدينگي سرگردان در اقتصاد امروز

نسخه اي براي کشيدن افسار نقدينگي سرگردان در اقتصاد امروز

دسته‌بندی: بدون دسته‌بندی

کيوان حسن زاده* - واژه رکود تورمي يا تورم رکودي واژه‌اي آشنا براي همه افرادي است که در سال هاي اخير پيگير اخبار و مسائل اقتصادي کشور هستند. به طور ساده پديده رکود تورمي به وضعيتي اطلاق مي‌شود که اقتصاد يک کشور همزمان دچار دو پديده تورم و رکود مي‌باشد.

در نتيجه بانک مرکزي، به عنوان متولي سياست پولي، در مواجهه با چنين شرايطي ابزار چنداني در اختيار ندارد. با اين حال آيا راهکار مؤثري براي بازگشت به رونق اقتصادي بدون توسل به سياستهاي انبساطي سنتي که لاجرم به تورم دامن مي زنند وجود دارد؟

بازار مالي و هدايت حجم پول

نقش و وظيفه اصلي بازار مالي هدايت وجوه، سرمايه‌‌ها و پول هاي راکد از ساير بخشهاي اقتصاد به بخش مولد اقتصاد است. اين وظيفه علاوه بر کمک به رشد اقتصادي و افزايش توليد و اشتغال يک اثر نسبتاً فوري بر تورم موجود دارد و در حقيقت يکي از وظايف برشمرده بازارهاي مالي به ويژه در کشورهاي در حال توسعه، ممانعت از بروز تورم به ويژه تورم داراييهاي سرمايه ايست.اما چه نوع از بازار مالي؟ آيا هر شکلي از بازار مالي توانايي کنترل و هدايت سرمايه را در اقتصاد را دارد؟ و اساساً آيا هر شکلي از بازار مالي مي‌تواند براي اقتصاد مفيد باشد؟

ميشکين (2004) معتقد است اگر چه بازارهاي مالي خوش ساختار و داراي کارکرد مناسب                 (well - functioning) عامل کليدي در رسيدن به رشد اقتصادي هستند اما بازارهاي مالي ضعيف و داراي کارکرد نامناسب (poorly performing) عاملي براي فقير باقي ماندن بسياري از کشورهاي جهان هستند.با توجه به شرايط حاضر و مشاهده خروج مجدد سرمايه‌ها از بازار بورس مسبوق به سابقه بودن چنين نوسانات شديدي به سختي مي‌توان بازار بورس اوراق بهادار تهران را نمونه‌اي از يک بازار مالي خوش کارکرد دانست. با توجه به شرايط اقتصاد ايران به نظر مي رسددو پديده اساسي در مورد بازار بورس اوراق بهادار تهران وجود دارد: پديده اول پديده بحران مالي و پديده دوم پديده جهش زياد (overshoot) در بازار مالي است.

بحران هاي مالي، اختلالات مهمي در بازار مالي هستند که مشخصه آنها کاهش شديد در قيمت دارايي ها و ورشکستگي بنگاههاي مالي و غير مالي مي باشد. بحران مالي هنگامي ايجاد مي شود که يک اختلال در نظام مالي سبب افزايش شديدي در مسائل انتخاب نامساعد (کژگزيني) و مخاطره اخلاقي شود به طوري که بازارها از انتقال کارآمد وجوه ازپس اندازکنندگان به اشخاص داراي فرصتهاي سرمايه گذاري مولد، ناتوان مي شوند. همانطور که در حال حاضر بازار مالي ايران قادر به انتقال وجوه مردم به سمت فعاليتهاي مفيد اقتصادي نيست.دلايل برشمرده براي بحران مالي بسيارند امادر بازار بورس تهران يکي از مهم‌ترين عوامل ايجادکننده بحران مالي مسئله عدم اطمينان است؛ عدم اطمينان به شرايط کلي اقتصاد از يک سو و عدم اطمينان دروني به بازار بورس از سوي ديگر همواره مانعي جدي بر سر راه انتقال سرمايه‌ها به بخش مولد اقتصاد از طريق بازار بورس بوده است که اين امر منجر به کاهش سرمايه گذاري و نزول جدي بازار سهام مي شود.

اما پديده دوم که به نظر مي‌رسد تا حدود زيادي مغفول مانده است پديده "جهش زياد در بازار مالي" است. پديده جهش زياد مختصراً بيان مي‌دارد هرگاه که نقدينگي زيادي به سمت دارايي مالي برود به دليل آنکه ظرفيت بازار مالي محدود است قيمت دارايي‌هاي مالي، نه به اندازه پولي که به سمت آنها رفته است، بلکه بيش از آن افزايش مي‌يابد و اصطلاحاً جهش زياد صورت مي‌گيرد. سپس و با گذشت زمان اين جهش زياد تعديل شده و قيمت دارايي مالي تا حدودي کاهش يافته و به حد متناسب با افزايش نقدينگي خواهد رسيد؛ مشابه اين پديده دقيقاً در چندماه گذشته در بازار بورس کشور رخ داد.هجوم بي‌سابقه نقدينگي به بازار و جهش زياد بازار بورس به دليل ظرفيت محدود اين بازار و در نهايت کاهش شاخص و تعديل آن.

اما نگران‌کننده‌تر، ترکيب اثر پديده جهش زياد با نااطميناني موجود در بازار بورس است. اساساً يکي از دلايل برشمرده براي افزايش نااطميناني در بازار مالي، کاهش قيمت سهام است. يعني با افت مختصر شاخص پس از جهش زياد اوليه، عدم اطمينان به شدت اوج گرفته، عرضه وجوه در بازار به شدت کاهش يافته و قيمت سهام و داراييهاي مالي سقوط مي کند و بازار مالي عملاً از کارکرد خود عاجز مي شود. ‏

راهکار

درخصوص وضعيت بازار مالي، حل مسأله نااطميناني بايد به دغدغه جدي مسئولين امر تبديل شود و مديريت بازار بورس مسئوليت جدي در زمينه فراهم کردن شرايطي جهت ايجاد اطمينان درمورد ثبات بلندمدت بازار دارد. نکته قابل توجه آن است که مردمي که درصدد سرمايه‌گذاري پس‌اندازهاي خود هستند به تمامي اطلاعات موجود از گذشته‌ تا زمان حال توجه خواهند کرد و هر بار سقوط بازار مالي اين حس عدم اطمينان را در آنها (شايد به درستي) تشديد خواهد کرد. علاوه بر اين ارائه آموزش هاي اوليه براي افراد ناآشنا با بازار بورس و تازه واردين به اين بازار (که عمده حس نااطميناني به بازار و تمايل به خروج فوري در اين طيف ديده مي شود) مي تواند به آرام تر شدن جو ملتهب بازار کمک شاياني بنمايد.

اما مهم تر از آن لازم است تقويت و سازماندهي مجدد واسطه هاي مالي و گسترش و بهبود فعاليت آنها در در دستور کار دولت قرار گيرد. واسطه هاي مالي با ايجاد يک مسير غيرمستقيم بين قرض دهنده (پس اندازکننده) و قرض گيرنده (سرمايه گذار) قرار مي گيرند و نقش مهمي در حل مسائل ناشي از اطلاعات نامتقارن دارند.اين در حالي است که در ايران بانک ها، به عنوان شناخته شده ترين واسطه هاي مالي، و ساير واسطه هاي مالي نظير صندوق هاي سرمايه گذاري و مؤسسات تأمين سرمايه و نظاير آنها نتوانسته اند نقش مؤثري را در جهت انتقال وجوه ايفا نمايند که اين امر نياز به توجه و بازنگري ويژه را در مورد شيوه کارکرد آنها نشان مي دهد.

در خصوص جهش زياد قيمت دارايي هي مالي بايد گفت که اين الگو دليل اين پرش زياد قيمت دارايي مالي را عدم وجود ظرفيت کافي در بازار مالي مي‌داند. پس هرگاه که حجم زيادي از نقدينگي به سوي بازار بورس حرکت کرد نيازمند آن هستيم که با اتخاذ تدابير مناسب ظرفيت بازار را افزايش دهيم و خوشبختانه دولت در اين زمينه دست بازي دارد. مديريت بازار بورس مي‌تواند شرکت هاي بورسي را به افزايش سرمايه ترغيب کند يا سازمان خصوصي سازي مي‌تواند سهام شرکتهاي آماده واگذاي را در بازار بورس عرضه کند. اين اقدام باعث انتقال عملي سرمايه به بخش توليد خواهد شد نه صرفاً افزايش قيمت سهام. در نتيجه نه تنها شاهد صعود يک باره قيمت و سپس کاهش قيمت و فروريختن بازار نخواهم بود بلکه در عمل اقدامي مؤثر در جهت انتقال وجوه سرگردان و راکد به سمت سرمايه‌گذاري مولد در اقتصاد صورت گرفته است.

‏* پژوهشگر مسائل اقتصادي



  • دیدگاهی برای این نوشته ثبت نشده است.
  • افزودن دیدگاه


JahanEghtesadNewsPaper

جستجو


  |