فریده خدادادی-مسکن یا اگر بخواهیم «خانه رویایی» هرچند کوچک نامش را بگذاریم، زمانی ارج و قرب بسیاری داشت، به طوری که شنیدن خریدن خانه یا صاحبخانه شدن کسی به‌ویژه برای نخستین بار بسیار خوشحال کننده بود، در گذشته افراد برای خرید خانه از ذوق فراوانی برخوردار بودند به طوری‌که سختی‌های زیادی را متحمل می‌شدند تا سرمایه‌ای را جمع کنند و حتی با قرض مبلغی پول از دیگران بتوانند خانه‌های هرچند کوچک را خریداری کنند اما امروزه از چشیدن طعم شیرین خانه‌دار شدن خبری نیست این مساله را می‌توان از ناامید شدن جوانان نسبت به تهیه مسکن مناسب که خود منبعث از مشکلات اقتصادی و اشتغال است، مشاهده کرد.

به گزارش جهان اقتصاد؛ درسال‌های اخیر بارها درباره حباب مسکن، نامتوازن بودن عرضه و تقاضا، افزایش قیمت مسکن، خروج سرمایه‌ها ازحوزه مسکن و روانه‌شدن به سمت بخش‌های دیگر، کاسته‌شدن اشتیاق بخش‌خصوصی برای مشارکت در امر تولید مسکن، تاثیرات ناشی از قیمت ارز در این حوزه و سایر عوامل سخن گفته شده است. در کل باید گفت بازار مسکن حال خوبی ندارد و از یک جایگاه ثابت برخوردار نیست و به نوعی همه چشم انتظار تغییری اساسی در این بازار مهم هستند تا شاید با رونق گرفتن ساخت و ساز در آن و تعیین قیمت‌های مناسب خرید و فروش جریان پیدا کند و مردم ،خریداران، انبوه سازان و سایر عوامل بتوانند در این حوزه نقش آفرینی کنند.

درحال نزدیک شدن به برگزاری سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری است، به طوری که ۷ کاندیدا به ارائه طرح‌ها و برنامه‌های خود به عنوان رئیس جمهور آینده به مردم هستند تا سکان‌دار قوه مجریه در دولت سیزدهم مشخص شود. حوزه مسکن از جمله موضوعات مهمی است که کاندیداها همانند سال‌های گذشته در برنامه‌های خود به آن اشاره داشتند.

اگر بخواهیم به طرح‌های پیشنهادی کاندیداها در این دوره درباره مسکن بپردازیم باید عنوان کرد یکی از کاندیداها اجرای «نهضت مسکن‌سازی ایرانیان» را مطرح کرده است و سرمایه‌گذاری در مسکن را به‌معنای تولید می‌داند حتی از مسکن به عنوان یکی پیشران‌های اقتصاد که تولید ملی و اشتغال را زیاد می‌کند، نام برده است.

کاندیدای دیگر، ساخت مسکن استیجاری برای زوج‌های جوان و محرومین مسکن به صورت صنعتی سازی، الکترونیکی کردن فرآیند صدور مجوز، ساخت مسکن برای زوج های جوان و محرومین از انتقال تسهیلات و بهره‌مندی هدفمندی یارانه‌ها بطور خاص، جدی گرفتن موضوع اخذ مالیات بر خانه‌های خالی را عنوان کرده است.

دیگر کاندیدا نیز عنوان کرده است که طبق قانون اساسی هر خانواده ایرانی باید صاحب خانه باشد. طبق برنامه وی دولت زمین‌ را در اختیار تعاونی‌های ‎مسکن قرار می‌دهد و اقساط وام ساخت نیز با توجه به سطح درآمد هر خانوار مشخص می شود، تضمین کیفیت ساخت و عدم نیاز به آورده اولیه؛ مزیت نسبی این طرح به سایر طرح‌ها عنوان شده است.

کاندیدای دیگر ارایه تسهیلات ارزان‌قیمت ساخت مسکن به مردم را از جمله اقدامات خود در حوزه مسکن برشمرده است و عقیده دارد اگر نقدینگی از مسکن به سمت تولید سوق پیدا کند، التهاب مسکن کاهش پیدا می‌کند.

کاندیدای دیگر احداث سه میلیون مسکن در۴ سال اول را مطرح نموده است به طوری که به گفته وی، دو راهکار برای تامین این سه میلیون واحد مسکونی وجود دارد ؛ سالی ۶۰۰ هزار واحد در طرح مسکن ملی احداث می‌شود ضمن اینکه با همکاری نهادهای عمومی دولتی مانند شهرداری‌ها، مسکن استیجاری برای جوانان احداث خواهد کرد.

خانه‌دار شدن سه دهک اول بدون هیچ آورده‌ای، مدیریت واحد بر اداره مسکن نیز از جمله طرح‌های پیشنهادی یکی دیگر از کاندیداهاست.

کاندیدای دیگر ساخت ۴میلیون مسکن با آورده اولیه صفر و زمین رایگان و بسته ویژه‌ی مسکن را عنوان کرده است.

با توجه به این طرح ها و سایر طرح هایی، که باید به طور مفصل بدان پرداخت این پرسش مطرح می شود تا چه اندازه تحقق وعملیاتی شدن این شعارها وجود دارد؟ خبرنگار جهان اقتصاد پیرو اهمیت پرداختن به موضوع مسکن به ویژه در دولت سیزدهم درباره تاثیر طرح‌های پیشنهادی کاندیداهای ریاست جمهوری در بهبود بازار مسکن با فرشید ایلاتی، کارشناس حوزه مسکن به گفتگو پرداخته است که در ادامه می‌خوانید.

**جهش بی‌سابقه قیمت مسکن در پنج دهه اخیر

این کارشناس حوزه مسکن اظهار کرد: توجه به موضوع مسکن از سوی کاندیداهای ریاست جمهوری نکته مثبتی محسوب می‌شود اما این کاندیداها ناگزیر به طرح موضوع مسکن هستند زیرا در ۸ سال گذشته قیمت مسکن هفت برابر شده است و این جهش در حوزه مسکن در پنج دهه اخیر بی‌سابقه است و قیمت‌های مسکن به‌طور نجومی افزایش یافته و لازم است که دولت بعدی برنامه مشخصی در حوزه تامین مسکن در دستور کار قرار دهد.

وی ادامه داد: عملیاتی شدن شعارهای مطرح شده از سوی کاندیداهای ریاست جمهوری در حوزه مسکن به بررسی و کارشناسی نیاز دارد.

این کارشناس حوزه مسکن عنوان کرد: در ارتباط با طرح‌هایی مانند ساخت چهار میلیون مسکن با آورده اولیه صفر و زمین رایگان در طی چهار سال از لحاظ عددی روی کاغذ امکان پذیر است زیرا در گذشته رکوردهای تولید یک میلیون مسکن در سال را در کشور شاهد بودیم اما این که این ۴میلیون مسکن به چه شکلی انجام خواهد شد و بحث تهیه زمین و فراهم نمودن تسهیلات این که از چه منابعی تامین می‌شود، هنوز به طورشفاف صحبت نشده است و لازم است جزییات بیشتری در اختیار قرار گیرد تا بتوان نسبت به این طرح اظهار نظر کرد.

ایلاتی بیان کرد: در ارتباط با موضوع مسکن باید به این نکته توجه کرد که پیش از دستیابی به طرح مسکن باید به یک طرح جامع در خصوص مدیریت زمین دست پیدا کنیم.

این کارشناس حوزه مسکن افزود: اگر بتوان در قالب مدیریت زمین، کاری را انجام داد، آن آمایش سرزمین است یعنی بتوان یک بار تمامی زمین‌های کشور را اسکن نمود و کاربری‌های موجود و بالفعل و بالقوه‌ای که وجود دارد را احصا کرد تا براساس آن نیز بتوان مدیریت زمین را برنامه‌ریزی کرد. در صورت تحقق این مهم برای بحث زمین نه تنها برای 4 میلیون مسکن با مشکل مواجه نخواهیم بود بلکه برای چهل میلیون مسکن نیز می‌توان بحث تامین زمین را داشته باشیم البته به شروطی نیاز دارد.

ایلاتی بیان کرد: شرط اصلی در ارتباط با تامین زمین این است که ابتدا نگاه به حوزه شهرسازی تعریف شود، یعنی چه تعریف و انتظاراتی از شهر وجود دارد؟ توسعه شهرها و طراحی شهرهای جدید بر چه اساسی صورت می پذیرد؟ ارتباط توسعه شهرها با طرح آمایش سرزمین کل به چه صورت است؟ این سوالات باید پاسخ داده شود.

این کارشناس حوزه مسکن گفت: تکنولوژی ساخت مسکن تکنولوژی پیچیده‌ای نیست، اگرچه تکنولوژی‌های جدید سرعت ساخت مسکن را کاهش داده است حتی به رکوردهای تولید مسکن به ۲ میلیون واحد در سال نیز نزدیک شد یعنی با همین پتانسیل فنی و مهندسی و استفاده از تکنولوژی‌های جدید ساخت، زمان ساخت حداقل به نصف می رسد.

وی گفت: با استفاده از طرح آمایش سرزمین می‌توان در ارتباط با برنامه‌های مسکن به یک دید و افق روشنی دست پیدا کنیم.

ایلاتی‌عنوان کرد: امکان خانه‌دار شدن دهک‌های اول بدون هیچ آورده‌ای به‌طور قطع امکان پذیر است البته درحوزه‌های محرومیت‌زدایی نهادهای مختلفی از کمیته امداد، بهزیستی، بنیاد مستغضفان، ستاد اجرایی، بنیاد علوی، بنیاد برکت، نهادهای غیردولتی و... وجود دارد و در ارتباط با آورده‌ای که برای سه دهک اول در حوزه مسکن نیاز است می‌توان از محل یارانه‌ای که این نهادها در اختیار دارند، کمک گرفت.

** توزیع ناعادلانه مسکن در سال های اخیر

این کارشناس حوزه مسکن گفت: بحث تولید و ساخت مسکن یک مسأله است و موضوع مهم‌تر، بی‌عدالتی، ناعدالتی و تبعیض است که در حوزه توزیع در حوزه مسکن اتفاق افتاده است به طوری که بعضی از خانوارها تعداد زیادی خانه، زمین و امکانات در حوزه مسکن دراختیار دارند و تعدادی نیز از این حق محروم هستند زیرا حق مسکن و زمین یک حقی است که قانون اساسی نیز تصریح دارد که هر ایرانی براساس قانون دولت موظف است این حق را برای مردم تامین کند، از این جهت پیش از تولید و عرضه مسکن نیاز است که سیاست‌های مالیاتی در بازار مسکن مورد بازبینی قرارگیرد و موضوع مهم‌تر اینکه سامانه‌های اطلاعاتی کشور شکل گیرد تا نابرابری و توزیع نامناسب مسکن را به درستی رصد و سپس برنامه‌ریزی کرد تا بتوان عدالت توزیع مسکن را در کشور داشته باشیم.