مسافران سرگردان، ارز مسافرتی عملا قطع شده
سرنوشت ارز مسافرتی حتی با بسته ارزی رییس جدید بانک مرکزی هم به سامان نرسید و همچنان سرگردان بین بانک ها، صرافی ها و بازار ثانویه ارزی در تلاطم است. درحالیکه بانک مرکزی هنوز ساز و کار فروش ارز مسافرتی را در صرافیها مشخص نکرده است، اما بانکها از صبح امروز فروش این ارز را قطع کردند.
سیستم ثبتنام ارز مسافرتی از روز گذشته با توجه به اظهارات درباره سیاستهای جدید ارزی، قطع شده است. متصدیان شعب ارزی بانکها از بخشنامهای که بانک مرکزی در اینمورد صادر کرده است، اطلاعی ندارند و میگویند، پس از توضیحات عمومی رییس کل بانک مرکزی، فروش ارز مسافرتی در بانکها نیز رسما قطع شد.
با وجود آنکه بانکهای «ملی» و «سامان» روز گذشته حواله ارز مسافرتی به نرخ دولتی را به آخرین مراجعهکنندگان عرضه کردند، اما بانک «ملت» بنا به اظهارات متصدیان واحد ارزی آن، از روز گذشته وارد فاز توقف فروش این حواله شده است.
شرایط تازه شعب ارزی، مسافرانی را که موفق نشدند در این مدت حواله ارزی دریافت کنند راهی صرافیهایی کرده که هنوز تکلیف مشخصی در معاملات ارزی ندارند. با آنکه بانک مرکزی از روز گذشته جلسات فشردهای را با صرافان و نظام بانکی درباره بسته جدید ارزی داشته، اما بنا به اظهارات صرافیهای فعال در مرکز تهران، هنوز این ساز و کار مشخص و ابلاغ نشده است.
ایسنا گزاش داده است بیشتر صرافها تمایلی به اظهارنظر درباره وضعیت موجود ندارند، هیچ ارزی هم عرضه نمیکنند و حتی مسافرانی که برای خرید سایر ارزها همچون دینار، درهم، لیر، کرون و پوند مراجعه کردهاند، سرگردان و بلاتکلیف ماندهاند. گروهی از زنان عرب اهل عراق که پشت یکی از صرافیها تجمع کردهاند و در انتظار تعیین نرخ امروز ارز هستند، اعلام کرده اند که تمام راسته فردوسی را طی کردهاند اما نتوانستهاند پول خود را در صرافی به ریال ایرانی تبدیل کنند.
با وجود آنکه رییس کل بانک مرکزی روز گذشته به کانون صرافها گفته «همه صرافیها خرید و فروش ارز خواهند داشت تا برای سفر خارجی و خدمات پزشکی تامین اسکناس کنند و به دولت کمک میکنند تا بازار ارز شفاف و نیاز واقعی مردم با نرخ ارزی که در بازار ثانویه شکل میگیرد، تامین شود» اما از صبح امروز تا لحظه تنظیم این گزارش، فعالیت صرافها همچنان ممنوع است و برچسب «خرید و فروش ارز نداریم» هنوز از ویترین آنها حذف نشده و چراغ بُرد اعلام نرخ تمام ارزها نیز همچنان خاموش است، وضعیتی که مسافران خارجی را هم مستاصل کرده است.
آزاد شدن ارز مسافرتی
رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرد که بسته جدید ارزی که درهیات دولت به تصویب رسید، از سه شنبه ۱۶ مردادماه اجرایی می شود.
براساس این بسته ارزی همه صرافیهای مجاز میتوانند در چارچوب انجام معاملات خرد نسبت به خرید ارز به صورت اسکناس با رعایت مقررات ارزی، به ویژه مقررات مبارزه با پولشویی اقدام کنند.
«فروش ارز توسط صرافیهای مجاز صرفاً بابت مصارف خدماتی و مسافرتی مطابق مقررات ارزی بانک مرکزی با ثبت مدارک و مستندات لازم امکان پذیر خواهد بود.»
راه رفته ارز مسافرتی
اولین بار در تیر ماه سال ۱۳۶۴ بود که هیأت وزیران وقت، ۳۰۰ دلار ارز مسافرتی برای یک بار در سال را به تصویب رساند. شرایط آن هم به این صورت بود که ارز پرداختی به هر جلد گذرنامه (دستهجمعی یا منفرد) در هر سال ۳۰۰ دلار بود که ۵۰ دلار آن به صورت نقد و معادل ۲۵۰ دلار ارز کشور مورد نظرمسافر به صورت چک مسافرتی قابل پرداخت در همان کشور پرداخت میشد. تا قبل از سال ۹۰ سهمیه ارز مسافرتی برای گردشگران خروجی از کشور دو هزار دلار بود که این رقم برای سال های بعد هر بار کاهش پیدا کرد. در دی ماه سال ۹۰ بانک مرکزی در بخشنامهای به بانکها، سهمیه ارز مسافرتی در بخش هوایی به ازای هر نفر را از ۲۰۰۰ به ۱۰۰۰ دلار کاهش داد و اعلام کرد.
سال ۹۰ یکی از بی ثبات ترین سالها در موضوع سیاستهای ارزی بود چون بانک مرکزی در این سال بارها و بارها بخشنامه ارزی جدید صادر می کرد و تنها در یک سال ۱۵ بخشنامه متفاوت و بعضاً متناقض در باره ارز مسافرتی صادر شد.
در اردیبهشت سال ۹۱ نرخ فروش ارز مسافرتی به هریک از مسافران هوایی یک بار در سال و به میزان یک هزار دلار و یا معادل آن به سایر ارزها به نرخ رسمی در آن زمان بود.
در سال ۹۳ نیز مسافران همان ۳۰۰ دلار را برای سفرهای خود از بانک های عامل دریافت می کردند و برای آن هم می بایست بلیت سفر هوایی شان را به بانک نشان می دادند.
در طول این مدت بارها نحوه ارائه ارز مسافرتی تغییر کرد از کم و زیاد شدن آن تا بانک های عاملی که معرفی می شدند و یا حضوری و اینترنتی شدن نحوه خریدش و یا اینکه هر بار گفتند مسافران بروند آن طرف گیت فرودگاه یا در بانک خریداری کنند و یا از صرافی ها بگیرند.
در سال ۹۵ هم که اعلام شد باید برای گرفتن ارز مسافرتی در فرودگاه های بین المللی، اصل و کپی گذرنامه، بلیت با مهر آژانس، عوارض خروج از کشور، ویزا، فرم درخواست ارز، مبلغ ریالی و رسید پرداخت برای دریافت ارز ارائه کرد.
شهریور ماه سال ۹۶ تصمیم بانک مرکزی این بود که ارز مسافرتی از لیست دریافت کنندگان ارز دولتی، حذف شد. از آن به بعد مسافران باید تمامی ارز مورد نیاز خود را از طریق بازار آزاد و البته بانکها تامین می کردند. این شرایط ادامه داشت تا اینکه اوایل سال ۹۷ گفتند که مسافران به مقاصد کشورهای مشترک المنافع ۵۰۰ دلار یا یورو می گیرند و مسافران به سایر کشورها غیر از عراق و عربستان هزار دلار آن هم هر سال تنها یک بار.