در گفتگوی عضو انجمن آمایش سرزمین با جهان اقتصاد مطرح شد

فریده خدادادی- در سال های اخیر گردشگری در حوزه منابع آب مورد توجه قرار گرفته است. کشورهایی که چرخ اقتصادشان از این طریق می‌چرخد، آب را سنگ بنای گردشگری قرار داده‌اند، از آب گرم‌های معدنی تا رودهای خروشان، دریاچه و تالاب، چشمه‌سار و آبشار، غارهای آبی و آبی و ماهیگیری تنها گوشه‌ای از مقوله آب گردشگری در صنعت توریسم است.

به گزارش جهان اقتصاد، در کشور ایران نیز جریان رودخانه ها، آبشارهای زیبا، تالاب ها و... گردشگران بسیاری را به خود جلب کرده است حتی بازدید از سازه های آبی بزرگ شهرها نیز با بازدیدکنندگان قابل توجهی همراه بوده است. با وجود این ظرفیت های عظیم باید برای حفاظت از منابع آبی اقدام کرد تا گردشگری در این بخش رونق پیدا کند.

 سال 98 تفاهم‌نامه ای برای تسهیل و توسعه سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری و تفریحی پیرامون منابع و تأسیسات آبی با حضور علی‌اصغر مونسان، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و رضا اردکانیان، وزیر نیرو به امضا رسید.

ایجاد و توسعه فعالیت‌های گردشگری درحاشیه سدها و سایر منابع آبی کشور در قالب طرح‌ها و برنامه‌های سازگار با اهداف وزارت نیرو، فراهم نمودن بستر لازم جهت سرمایه‎گذاری بخش خصوصی با هدف توسعه همه‌جانبه گردشگری در اینگونه مناطق و ایجاد بسترهای لازم جهت همکاری علمی، پژوهشی و تبادل اطلاعات علمی و نیز کمک به تولید محتوا به منظور فرهنگ‌سازی حفاظت از منابع آب از موضوعات اصلی این تفاهم‌نامه است.

**اعلام آمادگی ۲۵شرکت بخش خصوصی به اجرای طرح های توسعه گردشگری در سدهای کشور

اخیرا مهندس قاسم تقی‌زاده خامسی، معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا در نشست خبری در حاشیه بازدید خود از نمایشگاه بین المللی گردشگری تهران در خصوص اقدامات انجام شده برای توسعه گردشگری در حوزه آب اظهار کرد: با آژانس های  گردشگری برای ایجاد تورهای آبی مذاکره گفتگو شده است و به نظر می‌رسد که مردم تمایل زیادی برای آشنایی با نحوه‌ی تامین آب آشامیدنی داشته باشند.

معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا با بیان این‌که در کشور ۱۸۲ سد ملی و بزرگ وجود دارد تصریح کرد: تاکنون به استفاده بهینه از فضا و مخازن سدها برای گردشگری توجه جدی نشده است و باید از این ظرفیت ها برای توسعه گردشگری و ایجاد اشتغال و درآمد برای کشور استفاده نمود.

مهندس تقی‌زاده خامسی افزود: ایران به لحاظ آب و هوا و اقلیم در شرایطی قرار دارد که در تمام فصول سال می‌توان از سدهای آن استفاده کرد و در تمام  استان‌ها سدهایی وجود دارد که قابلیت گردشگری را دارند و تاکنون نیز ۲۵ شرکت خصوصی برای اجرای طرحهای گردشگری در سدها اعلام آمادگی کرده اند.

**ساخت تاسیسات گردشگری در اطراف دریاچه سدهای کشور

به تازگی وزیر نیرو گفت: تاسیسات گردشگری در اطراف دریاچه سدهای کشور با رعایت ملاحظات زیست محیطی برای رونق این بخش از صنعت ایران برای استفاده از ظرفیت های موجود ساخته می شود.

رضا اردکانیان روزشنبه در مراسم بهره برداری از چهار طرح حوزه آب و برق یزد که به صورت ویدیو کنفرانس با حضور اسحاق جهانگیری معاون اول رییس جمهوری برگزار شد،  از تدوین سند گردشگری آبی هم در ایران خبر داد و گفت: برای اولین بار محدودیت و ممنوعیت استفاده گردشگری از دریاچه ها برداشته شد و قرار است در اطراف سدها با رعایت ملاحظات زیست محیطی و کنترل های کمی و کیفی آب، زیرساخت های گردشگری ایجاد شود.

وی عنوان کرد: سرمایه گذاری برای احداث تاسیسات گردشگری در این فضاها به مزایده گذاشته شد و از تابستان ۱۴۰۰ به مرور این طرح ها به بهره برداری می رسد و هموطنان از این ظرفیت بزرگ طبیعی برای گردشگری استفاده می کنند که البته اشتغالزایی قابل ملاحظه ای دارد.

وزیر نیرو اظهار داشت: مجموعه این طرح ها ریل گذاری مناسبی برای فعالیت در عرصه آب و برق کشور به دنبال دارد.

در این برهه گردشگری حوزه منابع آبی نیازمند توجه جدی است که در این زمینه با محمد رضا محبوب فر، کارشناس محیط زیست و توسعه پایدار به گفت و گو پرداخته ایم که در ادامه توجه خوانندگان  را به این مطلب جلب می کنیم.

این کارشناس محیط زیست و توسعه پایدار با بیان این که 90 درصد تالاب های کشور خشک شدند، اظهار کرد: متاسفانه وضعیت کشور به گونه ای است که 80 درصد از جنگل ها، منابع طبیعی و اراضی کشور را در نتیجه توسعه ناپایدارفقط در بازه زمانی 50 سال اخیراز دست داده ایم.

** بی توجهی به گردشگری منابع آبی

وی عنوان کرد: نسبت به بخش گردشگری منابع آبی در کشور بی توجهی شده است و چه بسا اگر به این موضوع توجه لازم صورت می گرفت تا این حد با بحران آب، خشکسالی های پی در پی و خشک شدن منابع آبی کشور از جمله دریا، دریاچه، رودخانه ها، چشمه ها و قنات ها مواجه نبودیم.

عضو انجمن آمایش سرزمین ایران عنوان کرد: این روزها در سطح جهان گردشگری و توریسم را برای حفاظت از محیط زیست مطرح می کنند یعنی بخشی ازمحیط زیست طبیعی، همین منابع آبی هستند. در واقع حفاظت از منابع آبی باعث جذب گردشگر و توریسم در سطح دنیا می شود.

محبوب فر افزود: بسیاری از کشورهای دنیا از محیط زیست خود همانند چشمان خود محافظت می کنند و در راستای حفاظت از محیط زیست بسیاری از تشکل های غیردولتی و مردم هزینه پرداخت می کنند و همین حفاظت از محیط زیست منجر به تولید توریسم و توسعه گردشگری در کشورهای مختلفی که این روزها مقصد گردشگری دنیا هستند، شده است. یعنی مافیای اقتصادی کشور ایران که درحال دخل و تصرف در محیط زیست کشورهستند به جای هجمه هایی که در بخش محیط زیست و منابع آبی کشور انجام ئداده اند، هم و غم خود را در حفاظت از محیط زیست و منابع آبی صرف می کردند، انتقال آب، توسعه ناپایدار و سد سازی ها صورت نمی گرفت، چرا که این مساله درآمدهای هنگفتی برای همین مافیای اقتصادی از طریق ورود گردشگران خارجی  و  گردشگران داخلی در کشور به دنبال داشت.

این کارشناس محیط زیست و توسعه پایدارعنوان کرد: به عقیده بنده این مافیای اقتصادی راه خود را اشتباه طی کرده است و به جای تخریب محیط زیست و هجمه روی منابع آبی می توانست از محیط زیست و منابع آبی کشور حفاظت کند.

به گفته وی، با توجه به شرایط کنونی که با کاهش منابع آبی در کشور مواجه هستیم و بسیاری از تالاب های سطح کشور خشک و فصلی  شدند، متاسفانه فرصت گردشگری منابع آبی از دست رفته است.

**نزول رتبه اکوتوریسم ایران در جدول جهانی 

عضو انجمن مخاطرات محیطی و توسعه پایدار ایران یادآور شد: در یک برهه ای نقشه جغرافیایی کشور از منظر پرداختن به اکو توریسم یا طبیعت گردی در رتبه ی هشتم قرار داشت اما همزمان با تخریب گسترده محیط زیست، خشکسالی های پی در پی و مهاجرت گسترده از بسیاری از نقاط گردشگری و بکر طبیعی، از رتبه هشتم به رتبه ای بالاتر از 50 در جدول جهانی رسیده ایم و به موجب این مساله فرصت گردشگری طبیعی و استفاده از منابع آبی کشور را در گردشگری ازدست داده ایم.

** لزوم توقف کامل هجمه های وارد به محیط زیست کشور

محبوب فر گفت: باید هجمه نسبت به محیط زیست کشور را به طور کامل متوقف کنیم در این صورت می توان نسبت به احیای محیط زیست کشور اظهارنظر کرد و پس از مشخص شدن ساز و کار آن  می توان در ارتباط با بحث گردشگری نیز به بحث و تبادل نظر پرداخت.

عضو انجمن آمایش سرزمین ایران افزود: تا مادامی که هجمه روی محیط زیست کشور ادامه دارد و افتخار رییسان جمهور و وزیران نیرو بر تعداد آمار انتقال آب و سد سازی ها استوار است، هجمه نسبت به محیط زیست پایانی ندارد و همچنان وضع به همین منوال است.

محبوب فر افزود: در آینده در صورت تداوم تخریب های کل محیط زیست کشور از جمله منابع آبی، امنیت غذایی و اقلیمی به خطر افتاد و کشور از این منظر نیز دچار بحران های کشاورزی، محیط زیستی و اقتصادی خواهد شد.

به گفته وی، اجرای تفاهم نامه های فی مابین وزارت نیرو وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری منوط به توقف تخریب محیط زیست کشور و توجه به امر گردشگری و توریسم است. به عقیده بنده بهتر بود که در ابتدا این دو وزاتخانه در راستای توقف تخریب محیط زیست ازجمله منابع آبی کشور اقدام می کردند و سپس در ارتباط با ساز و کار منابع آبی به انعقاد قرارداد می پرداختند.

**تفاهم نامه هایی که روی کاغذ است

محبوب فر افزود: این قبیل تفاهمنامه ها صرفا روی کاغذ است زیرا از زمانی که انعقاد این تفاهم نامه ها جنبه اجرایی پیدا کرد، تاکنون در حوزه گردشگری آبی و منابع آبی اقدام موثری را شاهد نبوده ایم.

عضو انجمن آمایش سرزمین ایران بیان کرد: در سطح دنیا گردشگری منابع آبی روی قسمت هایی تحت عنوان سد یا دریاچه های پشت سد اصلا منسوخ شده است زیرا آب متعلق به طبیعت است و باید حق آبه طبیعت از منابع آبی تامین شود و نباید حقابه طبیعت را به نفع احداث و ایجاد سد سازی ها  و انتقال آب از دست بدهیم و آب را از طبیعت دریغ کنیم و صرف این که یک دریاچه ی مصنوعی یا دریاچه ای در پشت سد ایجاد شده است به گردشگری منابع آبی بپردازیم و این نوع گردشگری در دنیا منسوخ شده است.

مجبوب فر افزود: اگر وزارت نیرو و وزارت میراث فرهنگی و گردشگری بنا باشد به بحث منابع آبی بپردازد، وزارت نیرو در ابتدا باید حق آبه طبیعت را پرداخت کند و اجازه دهد که آب از پشت سدها روان شود و سدهایی که با توسعه پایدار مغایراست و موجب خشکاندن آب در بالا دست و پایین دست منابع آبی  بوده است را تخریب سازد.

** وزارت نیرو و میراث فرهنگی حق آبه طبیعت را بپردازند

وی عنوان کرد: وزارت نیرو و میراث فرهنگی و گردشگری باید حق آبه طبیعت را بپردازند و سپس از توسعه گردشگری منابع آبی  صحبت کنند.

عضو انجمن آمایش سرزمین ایران تصریح کرد: مسئولینی که در دو وزارتخانه نیرو میراث فرهنگی به بحث گردشگری منابع آبی اشاره می کنند، آیا اطلاع دارند که از قبل سدسازی ها و انتقال آب صورت گرفته بسیاری از نقاط نمونه گردشگری در روستاها  ازجمله جنگل ها، اراضی، مراتع از بین رفته است؟ هیچ امیدی هم نسبت به احیای آن ها وجود ندارد و انتظار می رود به جای انعقاد چنین تفاهم نامه هایی نسبت به این سوالات پاسخگو باشند.