رویا ایلکا
بخش دوم
نشست استبداد شرقی و مسئله آب با هدف ارزیابی انتقادی نظریه کارل ویتفوگل و با حضور فرشاد مومنی اقتصاددان و علی رضا قلی پژوهشگر جامعه شناسی در موسسه دین و اقتصاد برگزار شد.
در بخش اول گزارش این نشست خواندیم که فرشاد مومنی اقتصاددان و عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه چون بحران آب مساله بقا را تحت تاثیر قرار می دهد حداقل انتظار اینست که دستگاه های متولی اداره کشور و مدیریت توسعه ملی در این حیطه ها کوشش هایی انجام دهند که ما از این بحران درعوامل فهم طول و عرض عوامل موثر در این مساله فراتر بریم،گفت: چنین کوشش هایی صورت نمی گیرد و از طرفی دیگر کسانی براساس برداشت ها و منافعی می خواهند همه چیز را با منطق بازار حل و فصل کنند بنابراین راه حلی که آن ها ارائه می دهند اینست که مناسبات بازاری را بر آب حاکم کنیم حالا اینکه این مناسبات راه حل چقدر با بدیهیات اولیه علم اقتصاد و بسترها و تمهیدات نهادی برای اینکه بخش های کوچکی از این مساله را بشود در چهارچوب مناسبات بازاری جلوبرد برای خود مساله ای است که نیاز به بررسی دارد.
به گزارش خبرنگار جهان اقتصاد،مومنی در ادامه این نشست،افزود: در این حیطه هم به هیچ وجه بحث های جدی یا بنیادی یا منطق های روشن و شفاف ارائه نمی شود بلکه هرکس به اندازه پول و زوری که دارد سعی می کند که در غیاب مردم و ذینفعان اصلی در این زمینه تصمیم گیری کند.
وی ادامه داد: وقتی که شما پیوند مساله آب را با نظام حیات جمعی ما مورد توجه قرار می دهید به وضوح می بینید که یک رانت جویی ها و رانت خواری های چندلایه از مناسبات فعلی نحوه مطرح کردن مساله آب و نحوه پیگیری کردن مساله آب قابل رهگیری است .
وی با بیان اینکه فرآیند تخصیص منابع در چهارچوب مناسباتی که این بحران را ایجاد کرده تقریبا بدون تغییر راه خود را ادامه می دهد و این در برنامه های میان مدت ما هم به وضوح قابل مشاهده است.
مومنی با بیان اینکه در نظام تصمیم گیری و تخصیص منابع هنوز هم بخش قابل اعتنایی از تخصیص منابع براساس محوریت ارز و ریال برای پیشبرد امور است،ادامه داد: شما می بینید که مثلا یکی از کانون های اصلی رانت جویی در ایران مربوط می شود به فعالیت های فولادسازی و پتروشیمی که این دو فعالیت در زمره سرمایه برترین،آب برترین و کم اشتغالزا ترین رشته فعالیت ها هستند ولی نمی توانید درک کنید که چرا از وقتی بحران آب در ایران به رسمیت شناخته شده شدت سرمایه گذاری در این دوحیطه (به ویژه در استان های بحران زده ما در زمینه آب) افزوده شده است.
وی افزود: می توان نشان داد که چه جوری مناسبات رانتی که در این دو حیطه ویژه وجود دارد نیروی محرکه سرمایه گذاری های جدید می شود و در شرایطی که کشور در دیگر زمینه ها با بحران سرمایه گذاری روبه رو است ما در این دوحیطه روند افزایشی را مشاهده می کنیم.
مومنی افزود: بعدا وقتی که این فعالیت در استان های بحرانی از منظر اب شکل گرفت ماجرای انتقال آب به وجود می آید و دوباره مافیاهایی که بخشی از بحران آب به آن ها مربوط می شود در همین زمینه فعالی می شوند که ساخت و ساز و ماجرای مربوط به انتقال را در دستور کار قرار بدهند .
یکی از حکمت های بزرگ اینکه انقدر در زمینه نقش بخش کشاورزی در بحران آب غلو می کنند به همین مناسبات رانتی برمی گردد.
وی با اشاره به اینکه بخش کشاورزی در ایران سازمان یافته، غیر متشکل و فاقد صدای موثر در کانون های توزیع رانت است بنابراین اگر این بخش را متهم کنند کسی اعتراضی نمی کند.
مومنی افزود: هرچیزی راجع به بخش کشاورزی گفته شود بازخوردی وجود نخواهد داشته لذا تمام مناسبات ضد توسعه ای و رانتی و فاسدی که وجود دراد استمرار پیدا می کند و مار دسطح یک کوشش علمی بایسته برای واکاوی مساله آب باید راجع به مفهوم بحران آب بررسی کنیم.
ادامه دارد
