«مقاوم سازی؛ حلقه گمشده صنعت ساختمان» در گفتگوی جهان اقتصاد با کارشناسان مسکن

فریده خدادادی- امروزه مسکن به عنوان يکی از اساسی ترين نيازهای انسان دارای ويژگي هايی است که در کارکردها و جلب رضايتمندی استفاده کنندگان آن تأثير زيادی دارد بنابراین خصوصياتی مانند شکل مطلوب، استحکام،ايمني، تأمين تجهيزات و زيرساخت های مورد نياز مسکن در کيفيت مسکن تأثيرگذاراست. در کشور ما ساختمان های بسیاری در نقاط شهری و روستایی وجود دارد که جدیدالاحداث هستند یا پیش تر ساخته شدند.

از دیرباز نیز خانه های قدیمی در گوشه و کنار هر شهر و روستایی ساخته شده که به وضوح دیده می شود ممکن است بر اثر وقوع حوادثی مانند سیل، زلزله و... دچار آسیب شوند که توجه به موضوع مقاوم سازی و بازسازی مسکن را دوچندان می کند و باید پیش از هر زمانی مورد توجه مسئولان امر قرار گیرد موضوعی که در سال های اخیر کم و بیش در مناطق روستایی مورد توجه قرار گرفته و در کلانشهر ها به فراموشی سپرده شده و تنها هر از گاهی با وقوع رویدادهایی مانند زلزله، همگان را به تصمیم گیری به این موضوع وادار می کند و پس از پایان یافتن پس لرزه های این موضوع حساس به فراموشی سپرده می شود و باید منتظر حل آن از سمت مسیول دیگری باشیم.در هر صورت  پیرواهمیت این موضوع خبرنگار جهان اقتصاد نظر چندین نفر از کارشناسان حوزه مسکن را جویا شده است که در ادامه شما را به خواندن این مطلب دعوت می کنیم.

فرشید ایلاتی ، کارشناس حوزه مسکن در گفت و گو با خبرنگار جهان اظهار کرد: بر اساس تکالیف برنامه چهارم و پنجم توسعه باید ۱۰ درصد از بافت های روستایی در سال  نوسازی و مقاوم سازی شوند که شامل  ۲۵۰ هزار واحد درسال است که این برنامه در دوره دولت نهم و دهم مطابق برنامه پیش رفت. طبقه برنامه زمان بندی ۱۰ ساله نزدیک به ۲.۵ میلیون واحد در قالب مسکن مهر روستایی در روستاها مقاوم سازی و بازسازی شد و بنحوی بافت بسیاری از روستاها تغییر پیدا کرد.

وی ادامه داد: متاسفانه در هفت سال گذشته کمتر از ۴۰۰ هزار واحد روستایی مقاوم سازی و نوسازی شده است و از برنامه پیش بینی شده در این حوزه عقب ماندیم و اگر بخواهیم در سال آینده درصدد جبران این موضوع اقدام کنیم باید ۱۵ درصد از واحد های روستایی رامقاوم سازی کنیم که رقمی بالغ بر ۲۵۰ هزار واحد در سال خواهد بود.

این کارشناس حوزه مسکن عنوان کرد: سالانه بیش از ۳۰۰ هزار واحد مسکونی در روستاها باید مورد بازسازی و نوسازی قرار گیرند تا میزان عقب افتادن این هشت سال جبران شود و طبق برنامه پنجم ۱۰ درصد ها محقق شود و دستیابی به این مهم نیازمند توجه است.

ایلاتی با بیان اینکه کشور ایران در کمربند زلزله قرار دارد، بیان کرد: یکی از دلایل کاهش آمار تلفات در زلزله های اخیر این است که نوسازی و بهسازی تا حدی خوب پیش رفته است و برای تداوم این مسیر در آینده، باید این بحث مقاوم سازی و بهسازی  به درستی و با سرعت بیشتری ادامه پیدا کند.وی  توجه به نوسازی و مقاوم سازی واحد‌های روستایی را مهم و ضروری عنوان کرد و گفت: این مهم باید در دستور کار بنیاد مسکن و وزارت راه و شهرسازی قرار گیرد.

**توقف 7ساله تولید مسکن

این کارشناس حوزه مسکن  با بیان اینکه تولید مسکن در برنامه های دولت باید مورد توجه قرارگیرد، عنوان کرد: متاسفانه در هفت سال گذشته به جز سال جاری که برنامه اقدام ملی مسکن را شاهد بوده ایم، تولید مسکن متوقف شده و از طرفی رکوردهای تولید مسکن به نصف تقلیل یافته است یعنی رکوردهای تولید بالای یک میلیون سال ۹۰ به کمتر از ۳۵۰ هزار واحد در سال های اخیر رسیده است که آثار خود را در. بحث قیمت مسکن نشان می‌دهد. زیرا هنگامی که تولید نباشد به تبع عرضه کم و تقاضا افزایش می یابد‌ و موجب جهش قیمتی خواهد شد، همان طور که در سه سال اخیر رشد  بیش از ۳۰۰ درصدی قیمت مسکن  را شاهد بودیم.

ایلاتی بیان کرد: در حوزه مسکن باید از حالت سنتی سازی به روش های صنعتی سازی مسکن سوق پیدا کرد چرا که در مکانیسم‌های ساخت صنعتی موضوع سبک سازی و بهسازی اشاره شده است یعنی اگر براساس استانداردهای سبک سازی و مقاوم سازی سازه های صنعتی ساز و پیش ساخته حرکت کنیم،هدف مقاوم سازی به خودی خود محقق می شود.

وی تاکید کرد: سرعت ساخت مسکن در ایران ۱۶ الی ۱۸ ماه است اما در کشورهای صنعتی کمتر از شش ماه به طول می انجامد و با استفاده از تکنولوژی های جدید، به کارگیری مصالح و روش های ساخت می توان مسکن های مقاوم با سریع ترین زمان ممکن و ارزان ساخت.

این کارشناس حوزه مسکن گفت: از کل ساخت مسکن در کشور یعنی از ۳۵۰ هزار واحد ساخته شده نزدیک به ۳ درصد یعنی ۱۰ هزار واحد به شیوه صنعتی ساخته شده است و این عدد باید به ۲۰ الی ۳۰ درصد در بازه زمانی کوتاه مدت و سپس به ۵۰ الی ۶۰ درصد و صد درصد برسد.ایلاتی گفت: باید استاندارهای و مشوق های لازم صورت پذیرد تا صنعتی سازی مسکن در کشور توسعه پیدا کند و خط تولید مسکن را در نقاط شهری داشته باشیم.

** خانه‌های کلنگی 15ساله!!

در ادامه یکی دیگر از کارشناسان حوزه مسکن در گفت‌وگو با خبرنگار جهان اقتصاد درباره موضوع مسکن و مقاوم سازی آن اظهار کرد: متاسفانه پس از گذشت ۱۵ سال از ساخت تعدادی مسکن در کشور از آن به عنوان خانه کلنگی نام می برند و به نحوی برای تخریب آماده می شوند اما در مناطقی که نحوه ساخت ساز زیر نظر سازمان نظام مهندسی روشی منطقی و سیستماتیک است موضوع مورد توجه در ساخت آن مسکن دوام و مقاوم سازی در سال های طولانی است که به واسطه این مهم  از هدر رفت منابع جلوگیری می شود  و صرفه جویی بیشتر در منابع است.

مسعود نجفی گفت: در کشور ساخت و ساز به گونه ای صورت می پذیرد که خود سازنده اقرار می کند که عمر این بنا ۱۵ الی ۲۰ ساله است و پس از آن کلنگی می شود چرا  با وجود امکان استفاده از بهترین مصالح ساختمانی در ساخت مسکن، نظارت لازم در ساخت و ساز وجود ندارد؟ با توجه به اینکه سازمان نظام مهندسی و شهرداری ها  حضور دارند اما نظارت لازم بر کیفیت ساخت نیست. زیرا عمدتا ناظر بر ظاهر ساخت مسکن هستند. بطور مثال سازمان نظام مهندسی ناظر بر بستر سازه و ساختن مانند فونداسیون ریزی و آرماتوربندی است که نمی توانند  کیفیت آن را کنترل کنند و این مسایل موجب می شود که در این دهه به مسکن هایی که در حال ساخت است، امیدی به مقاوم بودن درحد انتظار نداشته باشیم زیرا تعدادی از این واحد ها در دست بساز و بفروش ها است که از امکانات بسیار کمتری برخوردار است واز طرفی مسکن هایی که با کیفیت بهتری نیزوجود دارد که توسط مالکین  ساخته می شود ، با توجه به موضوع ماندگاری مسکن به مدت یکصد سال باز هم به آن ها هم امیدی نیست.

وی افزود: در لندن واحدهایی قدیمی به هیچ عنوان تحت هیچ شرایطی اجازه تخریب ندارند و در نهایت می توانند روکش کار را نمای بروزی بدهند و حتی معتقدند تا یکصد سال و بیشتر مقاوم هستند اما در کشور ما هدررفت منابع در حوزه مسکن، مصالح و امکانات بسیار بالاست و یاد گرفتیم  که مسکن را پس از۲۰ سال تخریب کنیم که نادرست است.

این کارشناس حوزه مسکن گفت: درباره دیگر مسکن های موجود در کلانشهر های بزرگ از جمله تهران تبعیت از این تفکر حکمفرما است یعنی در تهران در هر دهه ای بحث زلزله داغ می شود و عده ای را به تکاپو وا می دارد و پس از مدتی به دست فراموشی سپرده می شود، در تهران با وجود اینکه می دانند روی گسل زلزله قرار دارد ‌و بسیار خطرناک است، مسکن بسیاری در داخل آن ساخته می شود، حال این پرسش به وجود می آید چه قدر از شهرداری و نظام مهندسی اجازه ساخت مبتنی بر بحث مقاوم سازی ، ضد زلزله بودن را کنترل یا نظارت می کند؟ متاسفانه باید گفت این فرآیند در هر دو سازمان صفر است بنابراین بحث مقاوم سازی تنها شعاری است که در کلان شهرها گفته می شود و کسی توجه نمی کند و در نهایت با کوچک ترین بحران یک فاجعه انسانی در کلانشهر ها به ویژه شهر تهران رخ می دهد که شاید به اندازه جنگ جهانی دوم کشتار داشته باشد.

 وی عنوان کرد: بارها در شهرستان ها به مسئولان این موضوعات تذکر شده است اما چون آن ها دچار روزمرگی هستند و عدم مدیریت به عنوان ضعفی مهم که در کشور با آن مواجه هستیم یعنی از جهت علم و دانش و منابع بسترهای لازم برای رشد و توسعه برخوردار هستیم اما  در بحث مدیران لایق، فهمیده و مسیول  نیز به شدت دچار کمبود  هستیم و با روی کارآمدن شهردار، وی کاری به این مسایل ندارد و  وزیر مسکن هم همین طور و تنها به شعار بسنده می کند و این داستان غم انگیزی است که سال ها شاهد آن هستیم و تا زمانی که فاجعه عظیم در تهران به وقوع نپیوندد، کسی این قضیه را جدی نمی گیرد، باید حتما یک زلزله بزرگی اتفاق افتد تا هزاران نفر ظرف یک ساعت کشته شوند تا یک عزم ملی  صورت گیرد تا قوانین ساخت و ساز اصلاح، کنترل  و نظارت ها دقیق و  برای بهبود مسکن در کشور تلاش شود.

**مقاوم سازی اولویت دست چندم!

در بخش دیگر،عضو هیات‌مدیره سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران در گفت‌وگو با خبرنگار جهان اقتصاد اظهار کرد: به دلیل اینکه زیرساخت ها در کشور کمتر توسعه یافته است، دغدغه اصلی در کشور به موضوع ساخت

اشاره دارد و موضوع نگهداری، تعمیرات و مقاوم سازی در کشور کمتر مورد توجه قرار گرفته است به جز در مقطعی که ۱۰سال گذشته مجلس بودجه های خوبی را تصویب کرد در آن مرحله نیز بنیاد مسکن پروژه های خوبی را در روستاها برای نوسازی مدارس و خانه های روستایی آغاز کرد.

مهدی روانشادنیا گفت: نزدیک به ۲۵میلیون واحد مسکونی در کشور وجود دارد که عمرشان بالا می رود و تخریب و نوسازی آن ها از نظر محیط زیستی و اقتصادی با مضرات فراوانی روبروست در نتیجه به سمت مقام سازی حرکت خواهیم کرد.

وی گفت: اولویت در بحث مقاوم سازی با ساختمان های عمومی مانند بیمارستان ها است که مورد استفاده بیشتری از اقشار مردم قرار می گیرد، در حوزه بیمارستانی در شهر تهران با عمده بیمارستان هایی دولتی مواجه هستیم که نیاز به مقاوم سازی دارند که ممکن است با کوچکترین زلزله  دچار آسیب شوند و به نوعی در برابر حوادث آسیب پذیر هستند.

روانشادنیا اظهار کرد: در کشورهایی مانند هلند تا ۸۸ درصد مصالح ساختمانی به کار رفته در ساختمان را وارد فرآیند بازیافت می کنند درحالی‌که در ایران از لحاظ ارزش حدود یک درصد مصالح وارد فرآیند بازیافت می شود و ۹ درصد آن عملا از بین می رود اگر بتوان با مقاوم سازی از تخریب  واحد‌های مسکونی  جلوگیری کرد، خدمت به طبیعت است.

عضو هیات‌مدیره سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران عنوان کرد: با توجه به این که سالانه یکصد هزار میلیارد تومان درحوزه ساخت و ساز در کشور سرمایه گذاری می شود و عمر مفید آن ها ۳۰ سال است ، هرساله افزایش این عمر مفید می تواند چند هزار میلیارد تومان به اقتصاد ملی کمک کند.

روانشادنیا متوسط عمر مفید ساختمان ها را در کشور را حدود ۳۰ سال برآورد کرد و گفت: گاهی عمر بعضی از ساختمان های  کمتر از ۳۰ سال است که به دلیل عمده اقتصادی و شهرسازی تخریب و نوسازی می شوند و برای یک ساختمان که دریک دوره پروانه ساخت سه طبقه داده شده اکنون پروانه ساخت تا پنج طبقه می دهند. برای یک عده این موضوع صرفه اقتصادی دارد یعنی با وجود اینکه عمر فیزیکی ساختمان به اتمام نرسیده و می تواند بیست سال دیگر به راحتی خدمات دهد، به دلایل اقتصادی  تخریب می شود که آثار نامناسب زیست محیطی به همراه دارد و از نظر اقتصادی برای کشورر تبعات خوبی را به دنبال ندارد.

وی گفت: مقاوم سازی یعنی ساختمان ساخته می شود و در اثر پایان یافتن عمرمفید یا عیوب پنهان در زیر ساخت دچار مسأله ای  شود، که باید  مقاوم سازی را انجام  دهیم. در طرح اقدام ملی باید به افزایش عمر مفید ساختمان با استفاده از فناوری های جدید و طراحی بهینه بر اساس اخرین ویرایش مقررات ملی توجه شود.