شفقنا نوشت: تحلیلگر مسایل خاورمیانه و سفیر سابق ایران در لیبی، گفت: اگر سوریه و عراق از دست داعش نجات پیدا کنند داعشی ها به احتمال زیاد به سمت لیبی و یمن می روند و ممکن است وضعیت لیبی از این بدتر شود اما خود داعش ممکن است باعث این شود که مردم کمی بیدار شده و به یکدیگر نزدیک تر شوند.

دکتر علی خرم در گفت و گو با خبرنگار شفقنا در خصوص وضعیت فعلی لیبی بیان کرد: شاید نتوان گفت تغییراتی که در لیبی رخ داد یک انقلاب بود، به عبارتی یک شورش علیه نظام رخ داد که همه چیز را بهم ریخت چراکه انقلاب، باید دارای یک ایدئولوژی و رهبری باشد اما لیبی فاقد همه اینها بود و از این نظر یک بهم ریختگی و شورش در این کشور رخ داد و فرصتی پیش آمد که مردم علیه دیکتاتوری قذافی بپاخاستند ولی چون رهبری نداشتند و واحد منسجمی نبودند و دارای یک تفکر و اندیشه نبودند هر تکه لیبی به دست گروهی افتاد و الان هم کشوری باقی نمانده و تکه پاره شده است.

او در ادامه افزود: لزوما کشته شدن رهبر یک کشور گامی برای انقلاب نیست بلکه انقلاب زمانی است که یک تفکری در جامعه شکل بگیرد و همه حول آن تفکر جمع شوند و بعد با یک رهبر مشخص و معین به سمت هدف خود حرکت کنند و یک ساختاری را ساقط کنند تا به جای آن ساختار دیگری را بنا کنند اما روند در لیبی اینگونه نبود بلکه نارضایتی مردم تبدیل به شورش شد و هیچ کس هم نتوانست تلاش این شورش و نارضایتی مردم را در دست بگیرد.

خرم، داعش را مانعی در وحدت و یکپارچگی لیبی دانست و گفت: متاسفانه داعش توانست بر بخش هایی از این کشور مسلط شود و علتش این است که گروه های تروریستی همیشه دنبال کشورهای بی صاحب می گردند و لیبی هم یکی از این کشورها بود. در ادامه هم کشورهایی مانند افغانستان، سوریه و یمن هم می توانند جزو این کشورها باشند اینها یک کشور بی صاحب هستند و گروه های تروریستی داعش، القاعده، جبهه النصره و احرار الشام هم دنبال کشور بی صاحب می گردند و در نتیجه الان داعش در لیبی مانع وحدت و یکپارچگی و مانع ایجاد یک ساختار سیاسی این کشور شده است.

وی تصریح کرد: همیشه یک کشور حتی با قانون بد بهتر از یک کشور بی قانون است. لیبی در دوره قذافی کشوری بود که حاکم و قانون بدی داشت ولی وحدت و یکپارچگی و تمامیت ارضی و حداقل امنیت عمومی مردم حفظ می شد. مردم آزادی نداشتند و دیکتاتوری در آن حاکم بود، ظلم و جور بیداد می کرد اما الان تبدیل به یک کشور آشفته شده است که مردم نه از امنیت برخوردار هستند نه از یک وحدت و یکپارچگی. اصولا نمی دانند برای چه می جنگند، فردای آنها چه می شود و آیا مربوط به این کشور هستند یا نه؟ در کنار این بحران ها سیل مهاجران جوانان به سمت کشورهای دیگر هم مطرح است. پس اگر قرار بود لیبی بعد از قذافی روی خوش ببیند یا وضعش بهتر شود شرط اول این بود که نیروهای خارجی که در سرنگونی قذافی کمک کردند دارای هدف، طرح و سناریو باشند اما متاسفانه اینگونه نبود و در نتیجه فقط شورش به وجود آمد.

خرم، ملوک الطوایفی را یکی دیگر از دلایل تشدید بحران در لیبی دانست و گفت: لیبی به صورت یک کشورِ دولت-ملت نبود که بتواند وضعیت خود را حتی در شرایط نابسامان حفظ کند از این نظر تحت آن شرایط نتوانست با بحران مقابله کند. به همین دلیل می توان گفت در شرایط بحرانی اگر کشوری دارای سابقه و پیشینه دولت ملت نبوده و یک نوع وحدت و هماهنگی بین آنها حاکم نباشد، هر گونه تزلزل در آن جامعه ممکن است کشور را تبدیل به کشوری پراکنده و از هم گسیخته کند که نتوان هیچ گاه آنها را به هم وصل کرد.

او بیان کرد: در کشور تونس، مردم، سابقه همکاری، وحدت و یکپارچگی را داشتند و علاوه بر آن از سطح سواد، دانش و بینش بیشتری نسبت به مردم لیبی برخوردار بودند با اینکه تونس همسایه لیبی و کوچکتر از لیبی است و از امکانات مادی و زیر زمینی زیادی نسبت به لیبی برخوردار نیست ولی توانست با بحران مقابله کند و یک دولت را حتی اگر دولت مطلوبشان نبوده به دست آورد ولی در لیبی هیچ کس، دیگری را نمیشناسد و کسی از دیگری تبعیت نمی کند و کشوری که اینگونه باشد متحد کردن مردم یقینا کار بسیار سختی است.

این کارشناس مسایل خاورمیانه بعضی از کشورهای منطقه و تروریست ها را دو عامل اصلی در بحران لیبی دانست و تصریح کرد: می توان گفت مشکل لیبی تا حدودی قدرت های خارجی هستند. قطر و ترکیه از یک سو و طبیعتا مصر هم در آنجا صاحب قدرت است پس مشکل لیبی بیشتر قدرت های خارجی هستند که در آنجا نقش آفرینی می کنند. مشکل دوم همان مشکل تروریست ها و تندروها هستند و اگر سوریه و عراق از دست داعش نجات پیدا کند داعشی ها به احتمال زیاد به سمت لیبی و یمن می روند و ممکن است وضعیت لیبی از این بدتر شود اما خود داعش ممکن است باعث این شود که مردم کمی بیدار شده و به یکدیگر نزدیک تر شوند اما باید داعش را هم در لیبی از بین برد تا لیبی بتواند یک کشور منسجمی شود اما این داستان ممکن است حداقل دو دهه به طول انجامد.

خرم اظهار کرد: بعضی از کشورهای منطقه ای فکر می کردند می توانند حکومت بعد از قذافی را به طرفداری خودشان به وجود آورند مانند همان کاری که در سوریه انجام دادند. کشورهایی مثل قطر، ترکیه و عربستان داعش را از طریق حمایت تسلیحاتی تقویت کردند و حمایت های سیاسی را به عمل آوردند. این گروه ها بعد از مدتی آنقدر قدرت گرفتند که حرف خود عربستان، قطر و ترکیه را هم نمی خواندند و حتی داعش در داخل ترکیه شروع به بمب گذاری کرد؛ بنابراین ورود کشورهایی مثل قطر و عربستان به لیبی نه تنها سودی برای آنها ندارد بلکه کم کم کنترل از دستشان خارج می شود همانطور که در سوریه اینگونه بود.

او در پایان خاطرنشان کرد: همین مساله باعث می شود هدف این کشورها عوض شود و از حمایت داعش به مقابله با داعش روی آوردند. الان که ترکیه در کشور خود با داعش می جنگد، طبیعتا مجبور است در لیبی هم با داعش بجنگد.