فرشاد مقيمي
معاون برنامه ريزي سازمان صنايع کوچک و شهرکهاي صنعتي
سازمان هاي توسعه اي نهادهايي هستند كه با توجه به شرايط و ويژگي هاي اقتصاد و صنعت و نيازمنديهاي آنها به طراحي خدمات به طور عام در جهت توسعه اقتصاد و به طور خاص در راستاي توسعه صنعتي مي پردازند، اين سازمان‌ها به عنوان يكي از ابزارهاي مورد تاييد در فرآيند توسعه صنعتي مي توانند نقشي ممتازدر ايجاد تحول و ارتقاء سطح كارايي صنعت در كشورها داشته باشند؛‏
بر اساس مصوبه مجلس شوراي اسلامي در اسفند ماه 1392" سازمان صنايع كوچك و شهركهاي صنعتي ايران و واحدهاي تابعه استاني آن" ، به عنوان  سازمان توسعه اي تعيين  شده اند، در واقع در بين 9 سازمان توسعه اي كشور تنها اين سازمان با نظر مجلس شوراي اسلامي توسعه اي شناخته شده است و بقيه سازمانها توسط هيئت وزيران بعنوان سازمان توسعه اي تلقي گرديده اند.‏‏
جهت معرفي سازمان و ماموريت هاي آن بهتر است در ابتدا مروري بر سير تاريخي تشكيل آن داشته باشيم:‏‏
بر اساس مستندات موجود نزديك به نيم قرن قبل در سال 1343 " سازمان نواحي صنعتي" به منظور     برنامه ريزي و اجراي طرحهاي مربوط به نواحي صنعتي  ايجاد و سه سال پس از آن ( سال 1347 )         " سازمان صنايع كوچك و نواحي صنعتي ايران" با هدف توسعه صنايع كوچك و كمك به سرمايه گذاران تشكيل گرديد، سازمان مذكور مسئوليت برنامه ريزي، توسعه مهارت هاي كارشناسان و متخصصان، تامين خدمات مشورتي و تهيه طرحهاي لازم براي صنايع كوچك، توسعه و ترويج برنامه هاي تحقيقاتي و ... را بر عهده داشت؛ در دهه هاي 40 و 50، كوشش هاي زيادي براي ايجاد شهركها و نواحي صنعتي بعمل آمد كه در نهايت چهار شهرك صنعتي البرز، باختران، كاوه و رشت بترتيب در سالهاي 47، 50، 52، 53 پيش از ساير نواحي و شهرك ها به بهره برداري رسيدند؛
بعد از پيروزي انقلاب اسلامي، تحولات جديدي در نظام سياست گذاري و برنامه ريزي و اجرايي توسعه بخش صنعت و معدن بوجود آمد. با تصويب قانون حفاظت از توسعه صنايع بسياري از صنايع، ملي اعلام شدند و مديريت بخش صنعت به سه وزارتخانه صنايع سنگين، معادن و فلزات و صنايع سپرده شد، سازمان صنايع  ملي شكل گرفت و برخي از واحدهاي صنعتي، تحت پوشش بنيادها و نهادها قرار گرفت. ‏‏
در سال 1362 پس از ايجاد تغييرات در نظام صنعتي كشور، سازمان صنايع كوچك و نواحي صنعتي ايران با كليه وظايف در وزارت صنايع ادغام گرديد و به منظور ايجاد هماهنگي و استفاده مطلوب از امكانات شهرك هاي صنعتي و ايجاد هر چه بيشتر امكانات زيربنايي و ارائه خدمات ضروري براي متقاضيان ايجاد واحدهاي صنعتي، قانون" شركت شهركهاي صنعتي ايران" به تصويب رسيد. نزديك به دو" دهه شركت شهركهاي صنعتي" نسبت به ايجاد بيش از 400 شهرك صنعتي اقدام كرد و در ابتداي برنامه سوم پس از ادغام وزارتخانه هاي صنايع و معادن قبلي سازمان صنايع كوچك تشكيل گرديد ولي در سال 1384، وظايف اجرايي آن به شركت شهركهاي صنعتي ايران سپرده شده و عملا" "سازمان صنايع كوچك و شهركهاي صنعتي ايران" از شهريور سال1384 فعاليت خود را با شكل كنوني آغاز نمود.‏‏
اما با ابلاغ سياست هاي اصل 44 توسط مقام معظم رهبري در سال 1384، اين سازمان و شركتهاي تابعه طبق مصوبه هيات وزيران در سال 1386در ليست واگذاري  قرار گرفتند.با پيگيري هاي صورت گرفته، مجلس شوراي اسلامي در سال 1390سازمان ياد شده را بعنوان سازمان توسعه اي تعيين نمود و در ادامه نيز در دوازدهم اسفند ماه سال جاري " سازمان صنايع كوچك و شهركهاي صنعتي ايران و واحدهاي تابعه استاني آن" را به عنوان سازمان توسعه اي تعيين و وظايف حاكميتي آن را از شمول واگذاري خارج نمود.‏‏
بر اين اساس تدوين ماموريت هاي سازمان بعنوان يك سازمان توسعه اي در دستور كار قرار گرفته است، كه در نهايت 39 ماموريت توسعه اي در قالب شش كاركرد اصلي سازمانهاي توسعه اي، براي سازمان احصاء گرديد.‏‏
قابل ذكر است كه بر اساس مطالعات انجام شده در 64 سازمان توسعه اي دنيا، كاركردهاي اصلي سازمانهاي     توسعه اي در قالب 6 كاركرد ‏توسعه و گسترش تكنولوژي،شبكه گستري و بهم رساني كسب و كارها،توسعه مديريت و عمليات،گسترش تجاري و توسعه صادرات، ‏تامين منابع مالي و توسعه سرمايه گذاري، ‏گسترش و جذب سرمايه هاي خارجي، شناسايي و دسته بندي شده اند. ‏‏
مهمترين ماموريت هاي توسعه اي سازمان در شرايط فعلي به شرح ذيل مي باشد:‏‏
‎1. ‎تسهيل، تشويق و بسترسازي  در راستاي ايجاد پيوند مناسب و ساماندهي بين صنايع كوچك، متوسط و بزرگ؛
‎2. ‎سياستگذاري و برنامه‌ريزي جهت توسعه خوشه و شبكه هاي كسب و كار و صدور مجوزهاي مورد نياز؛ ‏‏
‎3. ‎تسهيل و تشويق جهت ايجاد و توسعه مراكز‎ R&D ‎و مراكز نوآوري در سطح رشته هاي صنعتي؛
‎4. ‎مديريت تامين منابع مالي و سرمايه گذاري مورد نياز و  تلاش براي تامين وثيقه صنايع كوچك از طريق صندوق هاي ضمانت سرمايه گذاري؛
‎5. ‎بستر سازي جهت صدور  خدمات فني و مهندسي در حوزه ايجاد زيرساخت هاي سرمايه گذاري صنعتي (شهركها و نواحي صنعتي) و صنايع كوچك ؛
‎6. ‎برنامه ريزي‏ جهت توانمندسازي نيروي انساني و پشتيباني از برنامه هاي تامين نيروي انساني متخصص و ماهر مورد نياز صنايع؛
‎7. ‎سياست گذاري و برنامه ريزي در زمينه تدوين شرح خدمات، دستورالعملها و ضوابط و پيش نويس آئين نامه ها جهت ايجاد و توسعه شهركها و نواحي صنعتي و نظارت بر آنها ؛
‎8. ‎سياستگذاري، برنامه‌ريزي و تدوين برنامه‌راهبردي جهت ايجاد و توسعه شهركهاي فناوري، مراکز خدمات فناوري و کسب و کار و مجتمع هاي فناوري اطلاعات و خدمات نرم افزاري؛
‎9. ‎سياست گذاري، برنامه ريزي و نظارت بر ايجاد مجتمع هاي كارگاهي، مراكز خدماتي و  ايجاد مناطق ويژه اقتصادي تحت مسئوليت‏.‏‏
در حال حاضر سازمان صنايع كوچك و شهرك هاي صنعتي ايران با داشتن31 شركت استاني بعنوان بازوي اجرايي، متولي 931 شهرك و ناحيه صنعتي مصوب در سراسر كشور است كه تعداد 711 شهرك و ناحيه صنعتي از آنها مشغول واگذاري زمين به صنعتگران هستند اين شهرك ها و نواحي صنعتي محل استقرار بيش از 31 هزار واحد صنعتي با اشتغالي بيش از 650 هزار نفر مي باشند ضمن اينكه قريب به 30 هزار واحد صنعتي نيمه تمام در مراحل مختلف تخصيص زمين، ديوار كشي،نصب سوله و نصب ماشين آلات در شهرك ها و نواحي صنعتي كشور در حال ساخت و ساز هستند، مي توان گفت در مجموع حدود 61 هزار واحد صنعتي به بهره برداري رسيده و در دست ساخت و ساز در شهرك ها و نواحي صنعتي كشور مستقر هستند.‏‏