فریده خدادادی- چندسالی است که موضوع ترسالی و خشکسالی‌ها با نظرات مختلفی از سوی کارشناسان مواجه بوده است موضوعی که به نظر می‌رسد با تغییرات اقلیمی قابل پیش بینی نیست.
به گزارش جهان اقتصاد، در سال‌های اخیر سیلابهای بسیاری را در کشور شاهد بودیم که کارشناسان گمان می کردند به علت شدت بارش های سیلابی به ترسالی نزدیک شده ایم در حالی که اگر مجموع بارندگی سالانه در یک منطقه بالاتر از میانگین درازمدت باشد، می‌گوییم آن سال تر است و با وجود کاهش نزولات آسمانی در کشور در طی سال‌های اخیر بیشتر خشکسالی مشاهده شده است تا ترسالی .
خبرنگار جهان اقتصاد در این زمینه با محمدرضا محبوب فر، کارشناس محیط‎ زیست و توسعه پایدار به گفت وگو پرداخته است که در ادامه می‎خوانید.

**سدهای کشور تشنه اند

این کارشناس محیط زیست و توسعه پایدار اظهار کرد: با وجود بارش‌های اخیر سدهای کشور همچنان در تشنگی به سر می‌برند به طوری که کمبود آب را در اصفهان، خوزستان، چهارمحال و بختیاری، تهران، آذربایجان غربی و استان فارس شاهد هستیم.

محبوب فر افزود: بارشهای اردیبهشت ماه سال جاری نسبت به بارش اردیبهشت ماه سال گذشته با افزایش ۱۳ درصدی همراه بوده است.

به گفته وی، میزان بارشهای کنونی پاسخگوی سدهای کشور نیست بلکه ذخیره برفی می‌تواند پاسخگوی این مسأله باشد زیرا در حوضه آبریز سدهای تامین کننده آب شرب کشور ذخیره برفی نسبت به سال گذشته بیش از ۵۰ درصد کاهش داشته است و این میزان بارش با تاثیر چندانی در حجم ورودی آب به مخازن سدها همراه نبوده است.

**7هزار روستا در معرض تنش آبی شدید

این کارشناس محیط زیست و توسعه پایدار بیان کرد:متاسفانه 7هزار روستا در کشور با تنش آبی شدید مواجه هستند و آبرسانی به این روستاها از طریق تانکر صورت می‌پذیرد.

**ورشکستگی آبی و بحران آب

وی عنوان کرد: سال آبی که از سال گذشته آغاز شده است و تا اواخر فصل بهار ادامه دارد را می توان به عنوان سال بحران آبی یاد کرد وباید گفت در یک نقطه ای به نام ورشکستگی آبی قرار گرفته ایم زیرا میزان استفاده از ذخایر استراتژیک کشور پاسخگویی ورود آب مورد نیاز منابع آبی کشور نیست.

عضو انجمن آمایش سرزمین ایران با اشاره به ترسالی و خشکسالی گفت: سیلاب و خشکسالی در ایران ناشی از تغییر اقلیم در داخل خود کشور است و از طرفی این تغییر اقلیم جهانی نمی‌تواند اثرات شدیدی بر وضعیت هواشناسی و منابع آبی همراه داشته باشد کما اینکه بعضی از کارشناسان ادعا می‌کنند که تغییر اقلیم جهانی و گرمایش به کاهش بارش ها در ایران و افزایش درجه حرارت منجر می‌شود اما شدت گرمایش جهانی نمی‌تواند اثرات شدیدی را در داخل کشور ایجاد کند زیرا کشورهای همسایه ایران نیز در مواجهه با گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی جهان قرار دارند اما تاثیر پذیری آنها نسبت به این تغییر اقلیم اندک است.

به گفته وی، به دلیل تخریب‌های محیط زیستی ایجاد شده در کشور ازجمله سد سازی ها، انتقال آب و برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی این تغییر اقلیم در داخل کشور ایران به مراتب بیشتر از تغییر اقلیم جهانی اتفاق افتاده است یعنی فعالیت‌های انسانی، حضور مافیای آب به نام توسعه متاسفانه یک تغییر اقلیم داخلی را رقم زده‌ است که در حال حاضر امنیت آبی، امنیت نسلی و غذایی مردم را به خطر انداخته است.

به گفته این کارشناس محیط زیست و توسعه پایدار ، بروز خشکسالی‌ها به دلیل سوء مدیریت در بخش منابع آبی است زیرا ۹۰ درصد آب موجود در دو بخش صنعت و کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد و استفاده از تجهیزات فرسوده در این دو بخش‌ موجب می شود تا صرفه‌جویی آب معنا و مفهومی پیدا نکند.

**سو تدبیرها نتیجه خشکسالی های اخیر

وی عنوان کرد: متاسفانه خشکسالی‌های اخیر کشور نتیجه کم توجهی مسئولین سازمان محیط زیست و وزارت نیرو نسبت به این مقوله است.
عضو انجمن مخاطرات محیطی و توسعه پایدار ایران تاکید کرد: با توجه به این که دو سازمان وزارت نیرو و محیط زیست افزایش میزان بارشها در اردیبهشت ماه و عبور از خشکسالی را اعلام کردند اما اصلا بدین گونه نیست زیرا الگوی بارش‌های اخیر به دلیل افزایش حرارت در نقشه جغرافیایی ایران و تغییر اقلیم، جابه جا شده است.به طور مثال اگر حوضه آبی زاینده رود را در استان‌های اصفهان و چهارمحال و بختیاری را در نظر بگیریم،الگوی بارش در این استان‌ها به ویژه در ارتفاعات غربی تغییر یافته است و به سمت شرق استان اصفهان، یزد و کرمان متمایل شده است.

وی به ذکر مثال دیگری در ارتباط با جابجایی الگوی بارش اشاره کرد و افزود: بارش‌های اخیر در اردیبهشت ماه سال جاری در مناطقی از استان های هرمزگان و بوشهر خود را نشان داده است و از طرفی در شهرهای شمالی کشور با میزان کاهش بارش مواجه بودیم.

عضو انجمن آمایش سرزمین ایران گفت: در حال حاضر بحران آب در کشور سر باز کرده و به یک نگرانی فوری تبدیل شده است.

محبوب فر عنوان کرد: دردو سال قبل میزان بارندگیهای سراسر کشور از میانگین بلندمدت مقدار اندکی بالاتر بوده است.

**۶۰درصد آب مورد نیاز ایران از سفره‌های آب زیرزمینی تامین می‌شود

محبوب فر در ادامه در تعریف تر سالی گفت : هنگامی که از ترسالی صحبت می شود یعنی میزان جایگزینی آبهای زیرزمینی افزایش پیدا کند این در حالی است که میزان برداشت از منابع آب زیرزمینی در کشور سه برابر بازیابی و جایگزینی این منابع است و این نشان از یک وضعیت نگران کننده است.

**ترسالی در ایران وجود ندارد

کارشناس محیط زیست و توسعه پایدار اظهار کرد: در ۲۰ سال اخیر ترسالی در ایران وجود نداشته است و این سیلاب های اخیر در کشور نمی‌تواند میزان آب از دست رفته در بخش آبهای زیرزمینی و آب های سطحی جبران کند به همین دلیل نمی توان چرخه خشکسالی و ترسالی را در کشور اطلاق کرد.

محبوب فر عنوان کرد: نقشه جغرافیایی ایران از سال ۹۹ وارد فاز ورشکستگی آبی شده است به طوری که وارد بحران همیشگی آب شده است. برای مثال می‌توان گفت در سال‌های اخیر ۷۴ کیلومتر مکعب یعنی ۷۴ میلیارد متر مکعب از از آبهای زیرزمینی ایران استخراج شده است و این میزان استخراج آب سه برابر بازیابی آبهای زیرزمینی بوده است که یک وضعیت خطرناک را نشان می‌دهد.

وی با بیان اینکه می‌توان سفره‌های آب زیرزمینی را احیا کرد، گفت:برای احیا باید میزان مصرف کاهش پیدا کند یا همزمان با افزایش مصرف بازیابی آبهای زیرزمینی به واسطه بارشهایی که اتفاق می‌افتد یا مدیریت منابع آب افزایش پیدا کند. به طور مثال بازیابی آبهای سطحی و‌ آبهای زیرزمینی درکشورهای محیط زیستی که توسعه پایدار را رعایت می‌کنند باید ۵ برابر بیشتر از مصرف باشد اما در کشور ایران برعکس این موضوع اتفاق می‌افتد یعنی میزان مصرف آب سه برابر بازیابی و جایگزینی آب است.

**اضافه برداشت آب از 80درصد از مساحت کشور
وی تصریح کرد: اضافه برداشت آب از 80 درصد از مساحت ایران کشور را به ورشکستگی آبی دچار کرده است که می توان این موضوع را در زاینده رود، دریاچه ارومیه، دریاچه بختگان و… مشاهده کرد.