پنج شنبه 09 فروردین، 1403

کدخبر: 189877 19:49 1401/05/17
ساخت و ساز  غلط عامل سیلاب‏ های ویرانگر در ایران

ساخت و ساز غلط عامل سیلاب‏ های ویرانگر در ایران

دسته‌بندی: بدون دسته‌بندی
ساخت و ساز  غلط عامل سیلاب‏ های ویرانگر در ایران

ساخت و ساز غلط عامل سیلاب‏ های ویرانگر در ایران

دسته‌بندی: بدون دسته‌بندی

فریده خدادادی سیل همه ساله در گوشه و کنار جهان اتفاق می‏افتد و باعث خسارت‏های مالی و جانی زیادی می‏ شود و می‌تواند بسیار خطرناک‌تر از طغیان رودخانه‌ها عمل کند.خطرناک‌ترین انواع سیلاب‌ها همان سیل‌های ناگهانی هستند که شهروندان از وقوع آنها کاملا بی‌خبرند و به طور ناگهانی با آنها مواجه می‌شوند که متاسفانه در مردادماه سال جاری با حوادث ناشی از آن در اقصی نقاط کشور مواجه بودیم. به گزارش جهان اقتصاد، توجه به آمارهای سیلاب در ایران حاکی از این است که وقوع سیلاب در ایران نسبت به دهه‏ های گذشته افزایش پیدا کرده است که این نشان می‏ دهد فعالیت‏ های انسانی عامل این افزایش بوده است. البته وضعیت جغرافیایی کشور به نحوی است که برخی مناطق کشور پتانسیل بالاتری در وقوع سیلاب دارند. در روزهای اخیر در اقصی نقاط کشور وقوع سیلاب را شاهد بودیم به طوری که سیلاب در روستاهای وزوه، هیران و پشتکوه فریدون شهر اصفهان منجر به بروز خسارت شد. جاری شدن سیل خسارت‌هایی را به زیرساخت‌های ازنا و الیگودرز وارد کرد و منجر به تخریب پکیج انتقال آب آن‌ها شد. همچنین با اشاره به تداوم بارش‌های سیل‌آسا، سیلاب روز یکشنبه 16 مردادماه سال جاری شهرستان‌های لردگان، خانمیرزا، فارسان، اردل، کوهرنگ و بخش لاران شهرستان شهرکرد را درگیر کرد. به‌دنبال فعالیت سامانه بارشی "مونبپنو" ریزش کوه اطراف تونل الغدیر در جاده بروجن به خوزستان و بسته شدن جاده، ۴۰ خودرو در دو طرف تونل الغدیر گرفتار شدند. در ارتباط با مدیریت سیلاب در ایران و در کشورهای توسعه یافته خبرنگار جهان اقتصاد با علی قنادی اسلامی، کارشناس آب و انرژی به گفتگو پرداخته است که در ادامه می‏خوانید. این کارشناس آب و انرژی گفت: ما در کشور هم با کم آبی و کم بارشی و هم با پدیده سیلاب و خرابی های ناشی از آن روبرو هستیم. زمانی‏که میزان بارش در یک حوضه آبریز از حد توان جذب و خروج زهکش‏ های سرزمین‏ ها بیشتر شود، سیل ایجاد می‏شود. قنادی اسلامی  با بیان این که سیل یک پدیده طبیعی است که در اکثر کشورهای دنیا می‏تواند اتفاق بیفتد، گفت: تغییر اقلیم یکی از دلایل ایجاد بارش زیاد است اما در کشور ما مشکل به خاطر تغییر اقلیم نیست اما سیلاب یا روان آب پیامد حاصل از سیل (همچون کشورهای توسعه یافته) و یا پیامد حاصل از مدیریت شهر سازی و ساخت و ساز  غلط در هنگام بارندگی‏ های معمولی و بسیار کمتر از توان جذب خاک است. (همچون ایران) وی افزود: سیل در ایران با این که تقریبا اکثر سفره‏های زیرزمینی خالی است و به رغم این که روان آب‏ها درهنگام بارندگی‏های نرمال در مناطقی که تجاوزهای خاموش و روشن به حریم‏های رودخانه‏ ها و مسیل‏ ها صورت گرفته است اتفاق می‏افتد اما بسیاری از مناطق کشور تقریبا خشک و سفره‏های زیر زمینی نیز بهره‏ای از آن نمی‏برند که این نشان می‏دهد درکشور با تعریف علمی سیل مواجه نیستیم بلکه با پیامدهای حاصل از مدیریت‏های نادرست ساخت و ساز شهری و روستایی و غیره روبرو هستیم که منجر به روان آب‏ها و سیلاب‏های مخرب می‏شوند. این کارشناس آب و انرژی بیان کرد: با نابودی مراتع و جنگل‏ها و بی اهمیت شدن مدیریت سرزمینی باید انتظار سیلاب و یا بهتر بگوییم آبگرفتگی و روان آب در شهرهای کشور را داشته باشیم. قنادی اسلامی افزود: با از بین بردن موانع طبیعی برای جلوگیری از سیلاب در جهت کاهش سرعت و دبی جریان، عملا زمینه را برای ایجاد آن فراهم کرده ایم. تمامی اقدماتی که نفوذپذیری زمین را کاهش می‏دهد باعث ایجاد سیلاب می‏شوند. به گفته وی، مدیریت غلط شهرسازی درکشور عملا زمینه را برای ایجاد آبگرفتگی و سیلاب در شهرها ایجاد می‏کند. این کارشناس آب و انرژی عنوان کرد: برای پیش بینی سیل درکشورهای توسعه یافته، هم تعداد پایگاههای هواشناسی را بیشتر می‏کنند و هم از تکنولوژی‏های نوین همچون پهباد برای ارزیابی مداوم  عوارض زمین و در نتیجه مدیریت سیل استفاده می‏کنند. این عوارض می‏تواند ناشی از دخالت انسان و یا پدیده‏های طبیعی تغییرکند. **مدیریت تخریبی سرزمینی با هدف توسعه اقتصادی قنادی اسلامی گفت: متاسفانه ما در کشور به جای مدیریت صحیح سرزمینی به سمت مدیریت تخریبی سرزمینی با هدف توسعه اقتصادی رفته‏ایم در حالی که این توسعه کاملا ناپایدار و شکننده است. وی ادامه داد: وجود دام‏های بیشتر از حد ظرفیت مراتع در کشور می‏تواند یکی از دلایل فرسایش خاک و در نتیجه ایجاد روان آب باشد. از بین رفتن جنگل‏ها نیز زمینه ایجاد تخریب و سیلاب‏ها را در کشور زیاد می‏کند. تبدیل مراتع به زمین‏های کشاورزی دیمی و نیز تبدیل زمین‏های دیمی به آبی و تغییرکاربری زمین‏ها، مشکلات را افزایش می‏دهد. متاسفانه در مناطقی که توسعه کمتری دارد میزان آسیب‏های ناشی از سیلاب هم بیشتر است. این کارشناس آب و انرژی گفت: اما آیا سیلاب در ایران را می‏ توانیم با سیل در کشورتوسعه یافته‏ای همچون آلمان مقایسه کنیم و بگوییم سیل یک پدیده طبیعی است که در همه جای دنیا رخ میدهد؟میزان بارشی که در یک زمان مشخصی در کشور آلمان می‏تواند منجر به ایجاد سیل شود(می‏تواند ناشی از تغییر اقلیم نیز باشد) با میزان بارشی که در کشور خشک و نیمه خشکی مثل ایران است، بیشتر است. **مهار سیل در دنیا با روش‏های طبیعت محور قنادی اسلامی افزود: ما در ایران در شهرهای کوچک یا بزرگ در هنگام بارش بیشتر با پدیده آبگرفتگی در شهرها و یا مدیریت غلط ناشی از شهرسازی و غیره روبرو هستیم در حالی که در دنیا برای جلوگیری از سیلاب بیشتر از روش‏های طبیعت محور به جای روش‏های سازه ای استفاده می‏کنند و نقش آن بسیار بیشتر است. ** عدم شناسایی صحیح مسیل‏ها وی گفت: ما در کشور بیشتر به دنبال مدیریت بحران‏های پس از سیلاب هستیم در حالی که باید روی پیشگیری تمرکز کنیم. یکی از مشکلاتی که در سالیان اخیر در کشور در مورد سیلاب با آن روبرو هستیم عدم شناسایی صحیح مسیل‏ها است. البته یکی ازعلل شناسایی غلط مسیل‏ها می‎تواند تغییر کاربری دایم زمین‏ها و ساخت وسازهای مختلف در بالا دست و پایین دست بارش‏ها نیز باشد. این کار امروزه به راحتی با سیستم‏های نوین نقشه برداری با پهباد امکان پذیر است. وی تصریح کرد: پس از تعیین صحیح مسیل‏ ها باید ساخت وسازهای شهری و توسعه سرزمینی بر اساس آن صورت گیرد. این کارشناس آب و انرژی گفت: مدیریت منابع آبی در کشور ما سازه‏ای و بر اساس آب‏های سطحی است به همین دلیل به جای این که از سیلاب برای ذخیره منابع آب زیرمینی استفاده شود ترجیح داده می‏شود تا به سمت سدها هدایت شود تا در زمان‏هایی که می‏تواند، باعث ایجاد سیلاب در برخی مناطق پایین دست شوند. قنادی اسلامی گفت: مدیریت اصولی و صحیح منابع آب در کشورهای خشک و نیمه خشک عملا مانع از ایجاد سیلاب می‏شود. وی تغییر کاربری زمین در کشور که باعث فرسایش شدید خاک شده را یکی دیگر از دلایل اصلی ایجاد سیلاب برشمرد و گفت: این مساله به دلیل کاهش نفوذپذیری خاک ناشی از تغییر کاربری حتی روی چرخه هیدرولوژی تاثیر منفی زیادی دارد. ** مضرات مدیریت منابع آبی برمبنای سازه ای به گفته وی، مدیریت منابع آبی برمبنای سازه ای علاوه بر تحمیل هزینه‏ های بالای آن، می‏تواند درصورت عدم در نظر گرفتن آمایش سرزمینی، تاثیرات به مراتب بدتری از سیلاب ایجاد نماید. به عنوان نمونه استفاده از سد در مکان نامناسب، می‏تواند باعث افزایش شوری و مواد حل شده در آب شده که تاثیرات زیانبار آن دردهه‏ های بعد باعث شوری بیش از حد خاک‏های حاصلخیز زمین‏های پایین دست شود اما مدیریت منابع آبی طبیعت محور نقش بسیار مفیدتر و کم هزینه تری دارد. این کارشناس آب و انرژی افزود: هزینه ‏های غیر مستقیم ناشی از سیلاب ( یا آبگرفتگی) در کشور می‏ تواند بسیار بالاتر از هزینه‏های مستقیم آن باشد و حتی در مواردی غیر قابل جبران است. قنادی اسلامی معتقد است، سیلاب در مناطق خشک و نیمه خشک و کم بارش مثل ایران ، قطعا ناشی از مدیریت غلط بوده و پدیده ای ناشی از فعالیت‏های انسانی است و تغییرات اقلیمی نقش زیادی در آن ندارند. از این گونه موارد مثلا می‏تواند تجاوز به حریم رودخانه‏ها ودر نتیجه طغیان و سرریزشدن رودخانه به مناطق اطراف باشد. متاسفانه بیشتر سیلاب‏ها در مناطق خشک و نیمه خشک کشور طبیعی نبوده و ناشی از دخالت‏ها و فعالیت‏های انسانی است. وی گفت: خسارت‏های ایجاد شده توسط سیلاب می‏تواند مادی، روانی و زیست محیطی باشد که دو مورد آخر در کشورهای در حال توسعه اهیمتی ندارند. به گفته این کارشناس آب و انرژی، سیلاب و طغیان رودخانه‏ها می‏تواند به زیرساخت‏های هر کشوری خسارات جدی وارد کند. اگر به آمارهای سیلاب در ایران نگاهی داشته باشیم می‏بینیم که وقوع سیلاب در ایران نسبت به دهه‏های گذشته افزایش پیدا کرده است که این نشان می‏دهد فعالیت‏های انسانی عامل این افزایش بوده است. البته وضعیت جغرافیایی کشور به نحوی است که برخی مناطق کشور پتانسیل بالاتری در وقوع سیلاب دارند. قنادی اسلامی افزود: سیل در کشورهای توسعه یافته ه‏ای همچون آلمان ناشی از بارش بیش از اندازه نسبت به نفوذپذیری خاک بوده و آبخوان‏ ها و سفره‏های زیر زمینی پر بوده و زمین دیگر توان جذب بیشتر آب را نداشته و میزان بارش بسیار بیشتر از پذیرش خاک و زمین‏های آن جاست اما در کشوری مثل ایران پیامدها و خسارت‏های  سیلاب  ناشی از ساخت و سازهای غیر اصولی و در مسیر رودخانه ها بوده و دلیل اصلی آن  انسان محور است و اگر به میزان بارش هم دقت کنیم نشان می‏دهد که این میزان بارش‏ها نباید بتواند منجر به سیل یا آبگرفتگی در صورت وجود مدیریت ساخت و ساز اصولی در کشور شود. قنادی اسلامی تصریح کرد: متاسفانه از گذشته‏ های دور تاکنون به دلیل این که ایران در منطقه خشک و نیمه خشک کره زمین قرار گرفته است، اکثر شهرها و ساخت و سازها در نزدیکی رودخانه‏ها و مسیل‏ها ، بدون درنظر گرفتن پیامدهای بلند مدت احتمالی سیلاب‏ها واقع شده اند که این اشتباه به دلیل سختی تامین آب در گذشته‏ها صورت گرفته است . وی عنوان کرد: به نظر می‏رسد مقایسه ای که در رسانه ‏ها درباره وجود سیل در کشورهای توسعه یافته ای همچون آلمان با ایران صورت می‏گیرد و آن‏را یک پدیده طبیعی که حتی در کشورهای توسعه یافته نیز اتفاق می افتد، نشان می‏دهد که این مقایسه یا ناشی از عدم آگاهی‏ های لازم و مرتبط بوده و یا ابزاری برای سرپوش گذاشتن بر خسارت‏ ها و پیامدهای حاصل از سیلاب و توجیه مشکلات ایجاد شده است. وی گفت: پدیده سیلاب و آبگرفتگی در ایران ناشی از مدیریت غلط ساخت و سازها بوده و با تعریف علمی سیل همخوانی ندارد و ما در ایران با روان آب و سیلاب ناشی از عوامل انسانی روبرو هستیم. البته بخشی از بارش‏های ایجاد شده در فصل تابستان در مناطقی همچون دامنه ‏های البرز می‏ تواند متاثر از تغییرات اقلیمی باشد و لازم است برنامه ریزی برای انطباق با شرایط جدید متاثر از تغییرات اقلیمی تدوین شود.


  • دیدگاهی برای این نوشته ثبت نشده است.
  • افزودن دیدگاه


JahanEghtesadNewsPaper

جستجو


  |