مهدی نظیفی- تحلیلگر اقتصادی- با وجود اینکه هنوز هیچ نشانهای از کاهش تورم دیده نمیشود مقامات فدرال رزرو آمریکا برای رسیدن به تورم هدف دو درصدی، مصمم و متحد هستند. پس از انتشار آخرین دادههای مثبت اشتغال، فعالان بازارهای جهانی پیشبینی میکنند اتخاذ سیاستهای انقباضی خزانه داری آمریکا ادامه داشته باشد و نرخ بهره، افزایش دوباره را تجربه کند. در حالی که کشورهای نفتخیز خاورمیانه برای استفاده از فرصتهای اقتصادی ناشی از کمبودهای بازار انرژی جهان، تلاشهای خود را برای عقد قراردادهای بلندمدت تامین گازLNG اروپا تشدید کردهاند، گمرک چین اعلام کرد صادرات ماه ژوئیه۲۰۲۲در مقایسه با سال قبل، به طور غیرمنتظرهای افزایش حدود۱۸درصد داشته است. این بالاترین شاخص صعودی صادرات چین در سال جاریست و بیشتر از پیشبینی۱۵درصدی بود. با این حال پیشبینی میشود به دلیل پایین آمدن تقاضای جهانی، صادرات چین در ماههای آتی رو به کاهش خواهد بود چون این صعود یکباره مدیون اعمال تحریمهای غربی برای روسیه بوده نتیجتا تجارت با آن افزایشی ۳۷.۱درصدی را نشان میدهد. واردات چین از روسیه به دلیل تحریمها ناچارا، با افزایش۴۹.۳درصدی روبرو بود ولی صادرات چین افزایشی۲۲.۲درصدی داشت. جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم گفت:«یکشبه امکان توقف کامل خرید گاز از روسیه وجود ندارد و کشورهای عضو از آغاز جنگ اوکراین، خرید گاز از روسیه را۵۰درصد کاهش دادهاند». درواقع از یک سو اروپاییها وابستگی به گاز روسها را به نصف رساندند از سوی دیگر روسها نصف درآمد گازشان را از دست دادند. این درحقیقت پایداری اقتصاد اروپا را آشکار میکند که برخلاف پیشبینی روسها درقبل از جنگ اوکراین است. اگر موارد بالا را درنظر بگیریم بهتر میتوان رویدادهای جدید۶ماه جنگ اوکراین همچنین چگونگی روند تنشهای تایوان و پیچیدگیهای آنها را تحلیل نمود البته بخشی از آنها در رابطه با چگونگی روند مذاکرات وین هم تاثیرگذار بوده است.
پس از پایان دور اخیر مذاکرات وین آمریکاییها میگویند متن اتحادیه اروپا تنها اساس ممکن برای احیای برجام است، نمایندگان اتحادیه اروپا، روسیه، چین هم میگویند مذاکرات به پایان رسیده و اکنون زمان تصمیمگیری درباره متن نهایی است ولی مذاکرهکنندگان ایرانی آماده شدن متن نهایی توافق را«خبری غیرواقعی»خواندند. نماینده روسیه هم میگوید ایران حق دارد خواهان اعمال تغییر در آن شود. باید درنظر داشت موضوع اختلافات پادمانی باقی مانده مذاکرات وین، اصولا باید در شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی حل شود درواقع قبل از رفع اختلافات پادمانی، اجرای هر توافقی مشروط به آن خواهد بود. چون اختلافات اتمی ایران توسط گزارشات آژانس ایجاد شده درهرصورت هم در آینده میتواند منشاء همه گونه اختلاف باشد. پس ابتدا باید منتظر نشست آژانس در سپتامبر بود تا موضوعات پادمانی قطعی شود سپس به توافق پرداخت. ولی در صورت شکست احتمالی مذاکرات، اکنون غرب متحد، بیش از گذشته مصمم است که ایران را مقصر شکست احتمالی مذاکرات اعلام کند که این میتواند آغازگر زنجیرهای از اقدامات خطرآفرین بعدی باشد. بدون توجه به ریسکهای شرایط کنونی، کسانی از دولتی ها که منافع خاصی برای ادامه یا تشدید تنشها دارند به اشتباه میگویند «زمان به نفع ایران در حال سپری شدن است اروپا طرف مذاکرات نیست و فقط هماهنگکننده است.» معلوم نیست اگر اینطور بود که یک سال و نیم مذاکرات اخیر باید نفعی برای ایران میداشت که البته نداشت. اگر اروپا طرف مذاکره نیست چرا اینهمه وقت بیهوده تلف شده ولی با طرف اصلی(آمریکا) مذاکره نشده است؟
انعکاس شرایط کنونی جهان و ارتباطات بینالمللی در ایران، بخشی از بحرانهای طولانی مدت اقتصادی کشور را توضیح میدهد که در کنار ناکارآمدی شدید سازمان دولت، ضعف و فساد گسترده مدیران دولتی، تسلط گروههای مافیائی قدرت و ثروت(که بعضا میتوانند نگاهی هم به دستهای قدرتهای خارجی داشته باشند) بر سازمان دولت که به عنوان بهرهمندان اصلی یارانههای عظیم دولتی هم شناخته میشوند، در شرایط وجود قوانین محدودکننده فعالیت فعالان اقتصادی و....اقتصاد کشور را به مرزهای فروپاشی نزدیک نمودهاند. اکنون ظاهرا تنها راهحل باقی مانده برای اقتصاد کشور، احیای برجام است. اگر توافق انجام نشود گشایش خاصی در اقتصاد رخ نمیدهد ولی در خوشبینانهترین حالت، دولت میتواند وضعیت موجود را حفظ کند ولی وضعیت موجود اصلا وضعیت مطلوبی نیست. نرخ تورم بهشدت بالاست، اقتصادی که بهشدت کوچک شده و بحرانهای وسیع اجتماعی اقتصادی آن را فراگرفته و روزبروز فراگیرتر میشود لذا نمیتوان امیدی به پایداری اقتصاد آن داشت. در همین حال خاندوزی وزیر اقتصاد میگوید:«برای ارائه کوپن به مردم منتظر گزارش نهایی تامین زیرساختها هستیم و تا اوایل شهریور تصمیمگیری نهایی را انجام خواهیم داد. پس از تصمیم نهایی ستاد اقتصادی دولت، شیوه پرداخت کالابرگ و نحوه دریافت آن را اعلام خواهیم کرد. تا آن زمان شیوه پرداخت نقدی یارانه ادامه خواهد داشت». ولی صداهای دیگری هم از دولتیها برای عدول از وعدهها با چاشنی عدول از قانون بودجه، شنیده میشود:«تکلیف تعیین شده در قانون بودجه۱۴۰۱برای بازگشت قیمت کالاهای اساسی به شهریور۲۴۰۰، موجب از دست رفتن تمام توفیقات و دستاوردهای دولت و مجلس در ایجاد ثبات اقتصادی خواهد شد» واینگونه برای حذف قانون بودجه شامل حذف دلار۴۲۰۰تومانی و دادن کالابرگ کالاهای اساسی با قیمت شهریور۱۴۰۰به مردم، زمینه سازی میکنند.
بهروال سابق، در سال آتی بازهم تغییرات آبوهوایی همراه با بهرهوری پایین آب در بخش کشاورزی که۹۲درصد آب ایران را مصرف میکند، تنشهای آبی داخل کشور همچنین با همسایگان را افزایش خواهد داد. علاوه بر آن عدم رشد تولید ناخالص کشوربهویژه مواد غذایی، بیکاری بیشتر، افزایش قیمت خوراکیها، زندگی را برای مردم ایران سختتر خواهدکرد. در شرایطی که مدیران دولتی ناتوان از تاثیرگذاری مثبت در وضعیت بحرانی کشور هستند، شرایط بحرانی وزرا را مجبور خواهد کرد هنگام وقوع سیل، رکورد وزرای قبلی را بشکنند و احتمالا با کت و شلوار تا گردن در گل فرو روند تا ناکارایی و نپرداختن خود به اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از وقوع سیل را با این کارهای پوپولیستی پنهان کنند. تیم اقتصادی دولت هم مات و مبهوت، گرفتار در گرههای کور مدیریتی اقتصاد شعارزده ازهم پاشیده، به جای پرداختن به مشکلات اقتصادی، بیشتر از قبل به مسائل غیراقتصادی مانند موارد فرهنگی بپردازند.
از مثنوی معنوی مولانا یادی کنیم:
ما همه شیران، ولی، شیر علم / حمله شان، از باد، باشد دم بدم
حمله شان، پیداست و، ناپیداست باد / آنکه، ناپیداست، هرگز گم مباد