محمد مهدی میثمی m.meisami@jahaneghtesad.com هفته گذشته تفاهم نامه ای میان شرکت ملی نفت ایران و شرکت انگلیسی-هلندی شل که یکی از بزرگترین شرکت‌های فعال در حوزه‌ی نفت است به امضا رسید. بدون شک می‌توان نتیجه‌ی تفاهم نامه‌ی مذکور را فراتر از محتوایش مبنی بر مطالعه‌ی دو میدان نفتی آزادگان و یادآوران و همچنین میدان گازی کیش، پیامی دانست که به جهان مخابره کرد: حمایت قاطع انگلستان به عنوان یکی از کشورهای عضو گروه پنج بعلاوه یک از برجام. هفته ای که ابتدایش با تصویب قانون داماتو توسط کنگره‌ی آمریکا و نگرانی‌های مربوط به آن آغاز شده بود، با حضور معنادار سفیر انگلیس در مراسم امضای تفاهم نامه و سخنان صریحش در حمایت همه جانبه‌ی دولت متبوعش از برجام به پایان رسید. نیکلاس هاپتون سفیر انگلستان در ایران، با اشاره به نگرانی‌ها از مواضع ایالات متحده گفته بود: موضع من، موضع دولت انگلستان است و ما با قدرت از اجرای برجام و گسترش روابط تجاری با ایران حمایت می‌کنیم. با وجود اینکه دونالد ترامپ با وعده‌ی پاره کردن برجام (و با استقبال برخی از داخلی‌ها) به عرصه‌ی سیاسی آمریکا وارد شد، تا کنون و پس از پیروزی در انتخابات اظهار نظر جدی ای در این باره نکرده است. اما زمزمه‌هایی از حضور برخی از منتقدان برجام برای تصدی پست‌های کلیدی دولتش و حتی تحقق بعضی از گزینه‌ها، همچنان بازار گمانه زنی‌ها را داغ نگاه داشته است. مایک پمپئو رئیس جدید سازمان سیا چندی پیش در حساب توئیترش با رویکردی خصمانه نوشت: منتظر برهم زدن بدترین توافق دنیا با یزرگترین حامی تروریسم در جهان هستم. در جهان جدید، روابط اقتصادی از انواع ایدئولوژی‌ها و مکتب‌های فکری فراتر رفته است و هسته‌ی اساسی نظام بین المللی را تشکیل داده است. از این منظر تمام روابط دیگر را باید بناشده بر بنیان روابط اقتصادی در نظر گرفت چرا که اقتصاد، اقتضای نظم جهان جدید است. در چنین شرایطی ایجاد و تحکیم روابط اقتصادی با کشورهای قدرتمند جهان می‌تواند بعنوان کارآمدترین ابزار در برابر اقدامات دردسر ساز و خصمانه باشد. حفظ و حراست از دستاورد جواد ظریف و یارانش اکنون بر عهده‌ی دیگر وزیران دولت تدبیر و امید است و در این راه، بیژن زنگنه را می‌توان پیشرو ترین فرد دانست. امروز در حالی پیروزی ایران در توافق اوپک را جشن می‌گیریم که با افزایش تولید نفت در پسابرجام، بازار صادراتی متنوعی از کشورهای آسیایی و اروپایی را در اختیار گرفته ایم. قرارداد میان کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران با گروه صنایع سنگین هیوندای بعنوان بزرگترین کشتی سازی جهان که در روز جمعه گذشته منعقد شد نیز از دیگر تلاش‌های مثبت دولت یازدهم در مستحکم تر کردن روابط اقتصادی با کشورهای قدرتمند جهان است. همانگونه که مشهود است در اینجا سخن از وابستگی به کشورهای بیگانه نیست، بلکه همکاری در زمینه‌هایی مطرح است که به پیشرفت و توسعه‌ی صنایع داخلی نیز کمک می‌رساند. از این منظر توجه دولت باید به استفاده از فناوری خارجی برای توسعه‌ی توان داخلی معطوف باشد و با پرهیز از زد و  بندهای سیاسی، راه را برای ورود صنایعی با انواع مشابه داخلی ببندد و بیشتر در اندیشه‌ی انتقال فناوری باشد. از سوی دیگر همکاری با هر دو گروه از کشورهای آسیایی و اروپایی به منظور محکم تر کردن پایه‌های حضور ایران در سراسر جهان اهمیتی دو چندان دارد. بطور آشکار دلیل خروج شرکت‌های خارجی از ایران در زمان تحریم، ترس از جریمه‌های سنگین ایالات متحده بود و با استدلالی مشابه، کشیده شدن کشورها به پای میز مذاکره با ایران، به دلیل از دست رفتن بخش عظیمی از بازارشان بود. شرایط فراهم شده در پسابرجام در صورتی که به درستی مدیریت شود، به منزله‌ی نقطه‌ی عطفی در تاریخ ایران خواهد بود و در مقابل آن غفلت می‌تواند زیان‌های جبران ناپذیری برای نظام در پی داشته باشد.