بررسی وضعیت صنعت ساخت وساز در گفتگوی رییس سازمان نظام کاردانی ساختمان استان تهران با جهان اقتصاد:

94؛ سال پیروزی کاردان‌های فنی است

معصومه غلامی

ویژه//:ما هنوز محزون از فاجعه زلزله بم هستیم. ساختمان‌های بسیاری که در خرابه‌های بم زانو زدند! به جرات می‌گویم نه تنها آن ساختمان‌ها، بلکه مهندسان و سازندگان آن ساختمان‌ها که مسبب تخریب آن‌ها شده‌اند، در مقابل روح کشته‌شدگان زلزله زانو زدند.

سازمان نظام کاردانی ساختمان استان تهران در سالی که گذشت، رویدادهای متعددی را تجربه کرد. برگزاری همایش صنعتی سازی در کیش، همایش اخلاق حرفه‌ای در صنعت ساختمان در سالن همایش های صدا و سیما، مراسم ضیافت افطاری در باشگاه بانک رفاه، برگزاری آزمون شفاهی معماران تجربی، ثبت نام آزمون کاردان‌های فنی و معماران تجربی، حضور در نمایشگاه بین‌المللی صنعت ساختمان و میزبانی از بازدیدکنندگان مختلف اعم از مسوولان، اعضا، سازندگان و دست‌اندرکاران ساخت و ساز، حضور در افتتاحیه وبرگزاری دو روزه سمینار آموزشی تحت عنوان« ساخت‌و‌ساز و ایمنی در ساخت» در مصلی تهران، برگزاری مجمع عمومی در سالن همایش‌های دانشگاه شهید بهشتی و در پایان نیز برگزاری چهارمین دوره انتخابات هیات مدیره و بازرسان سازمان.

برخی از این رویدادها رسانه‌ای شده و برخی دیگر حتی به اطلاع اعضای سازمان هم نرسید: بخشی از رایزنی ها و پیگیری های مستمر، حضور در جلسات و همایش ها و دیدارهای متعدد با مسوولان که در پی آن استیفای حقوق حرفه‌ای کاردان‌ها و تبیین جایگاه و نقش تاثیرگذار آنها در ساخت و ساز مطرح شد.

در این میان، ملاقات اعضای هیات رییسه شورای مرکزی و هیات مدیره سازمان نظام کاردانی ساختمان استان تهران، با وزیر راه و شهرسازی نقطه عطفی در سال 93 محسوب می‌شود که به دنبال آن برگزاری چهارمین دوره انتخابات پس از 4 سال تاخیر را اجرایی کرد.

این نشست در وزارت راه و شهرسازی با حضور دکترآخوندی وزیر راه و شهرسازی، دکتر مظاهریان معاون امور مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی و دکتر شیبانی مدیرکل دفتر سازمان‌های مهندسی و تشکل‌های حرفه‌ای انجام شد.

آخوندی در این دیدار با اظهار خشنودی از تلاش‌های سازمان نظام کاردانی ساختمان، به اهمیت حضور کاردان‌های فنی در حوزه ساخت‌و‌ساز مسکن اشاره و اظهار امیدواری کرد با عملیاتی شدن مفاد ماده 29 قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان و توجه بیشتر به مهارت‌های موجود دست‌اندرکاران ساخت‌و‌ساز دوران جدیدی جهت ارتقای کیفیت ساختمان‌سازی را تجربه کنیم بنابراین برای عملیاتی شدن این موضوع از سازمان نظام کاردانی درخواست کرد تا با مسوولین ذیربط هم‌اندیشی کنند.

آخوندی با تاکید بر اجرای سریع انتخابات اعضای هیات مدیره و بازرسان سازمان، به مسوولین ذیربط توصیه کرد جهت کمک‌های مادی و معنوی به سازمان‌های نظام کاردانی اقدام کنند.

در راستای خواسته کاردان‌های فنی و مشکلات این قشر در صنعت ساخت و سازمبنی بر جدی گرفتن نقش کاردان ها در این عرصه می‌توان این نکته را در نظر گرفت که هم اکنون بخشنامه نظارت کاردان ها در شهرهای با جمعیت کمتر از 50 هزار نفر به تایید مسوولین ذیربط رسیده و همچنان در انتظار ابلاغ وزارت راه و شهرسازی است.

مشكلات صنعت ساخت و‌ساز با حضور كاردان‌ها برطرف می‌شود

به اذعان مسوولان، این سازمان از توانمندترین و مجرب‌ترين نيروها در عرصه ساختمان سازي بهره‌مند است، اگر مشكلات كاردان‌ها، دغدغه مسوولين شود، عمده مشكلات صنعت ساخت‌و‌ساز رفع خواهدشد.

همان‌طور که می‌دانید آموزش، عامل موثری در ارتقای فرهنگ ساخت‌‌‌و‌ساز در کشور است و هر چه ارایه آن در بین مجریان بیشتر شود، نتیجه مطلوب‌تری حاصل خواهد شد، اما اینکه هم‌اکنون نیروی انسانی باصلاحیت و آموزش‌دیده چقدر در ساخت‌و‌ساز مشارکت دارند، قابل تامل است.

نیروهای مجرب و دارای پروانه اشتغال که باید در اختیار فرآیند ساختمان سازی قرار گیرند، هم‌اکنون در کجای این صنعت قرار دارند؟ زمانی که از سازمان‌دهی نیروهای حرفه‌ای سخنی به میان می‌آید، باید برنامه‌ریزی صحیح برای به‌کارگیری از آنها نیز صورت بگیرد.

در صنعت ساختمان این نیروی انسانی است که سرمایه اصلی محسوب می‌شود و بدون شک مشارکت کاردان‌های فنی در حوزه اجرا می‌تواند یکی از ارکان سلامت و ایمن‌سازی در صنعت ساخت‌و‌ساز باشد.

متاسفانه سازمان نظام کاردانی ساختمان استان تهران ده‌ها هزار نیروی مجرب و ورزیده، شامل کاردان‌های فنی و معماران تجربی را داراست که نتوانسته‌اند در چرخه ساخت و‌ساز حضور داشته‌باشند و آثار این عدم حضور را هم‌اکنون در ساختمان‌های احداث شده شاهد هستیم.

اگر می‌خواهیم عمر مفید ساختمان در تهران از حدود30 سال به 100 سال افزایش یابد، لازم است حوزه نظارت تعریف شده، از مصالح استاندارد استفاده شود و جهت انجام کنترلِ مضاعف بر عملیات اجرایی باید حضور کاردان‌های فنی در کارگاه‌های ساختمانی جدی گرفته شود.

به اعتقاد کارشناسان، بايد براي برطرف كردن نياز جامعه، هر سال يك و نيم ميليون واحدمسكوني در كشور ساخته شود اين در حالي است كه توان حداكثري ساخت در كشور ما حدود 800 هزار واحد مسكوني است، چرا که بسترهاي لازم براي تامين مصالح، نيروي انساني متخصص و مديريت انبوه سازي در حد لازم در كشور فراهم نشده است.

كاردان‌هاي فني ساختمان حلقه مفقوده زنجيره ساخت و ساز كشور بوده و اگردر يك زنجيره يك حلقه وجود نداشته باشد، آن زنجيره كاركرد خود را از دست مي دهد و امروز اين حلقه مفقوده درصنعت ساخت وساز كشور وجود دارد و به همين دليل در بخشی از فرآیند ساخت‌و‌ساز و تاسيسات مشكل وجود دارد و به گفته کارشناسان ساختمان‌هايي که احداث می‌شوند، حداكثر 25 تا 30 سال بعد بايد تخریب شوند، يعني آنها از زمان ساخت در فهرست ساختمان‌هاي فرسوده قرار می‌‌گیرند. به عبارتی ساختمان‌ها در كشورمان بدون استقرارسرپرست كارگاه فني احداث مي شوند.

با وجود این شرایط برخی از کاردان ها «سر خورده شده» و به دنبال فرار از مقطع کاردانی هستند، این در حالی است که حضور كاردان در كنار مهندس چرخه ساخت و ساز كشور را تكميل مي‌کند. چرا‌که نبود این افراد در عرصه ساختمان سازی همواره موجب ضعف کیفیت ساخت و ساز در کشور می شود.

باید ساختار و نگاه به حوزه ساخت و ساز تغییر کند، به گفته مسوولان، کشور ما جزو 10 کشور بلاخیز دنیا است، باید پیش ازوقوع حادثه به فکر پیشگیری بود. اگر ساختمان های شهر به صورت استاندارد و مقاوم ساخته نشوند و افراد دارای صلاحیت وارد عرصه ساخت و ساز نشوند، این خطر همواره ساختمان‌های کشور را تهدید می کند.

وقوع زلزله در مناطق دارای بافت فرسوده اهمیت بیشتری دارد و وجود70 هزار هکتار بافت فرسوده در کشور و آسیب‌پذیری این ساختمان ها دلیل موجهی است برای بررسی بیشتر این بافتها که چه زمان و توسط چه کسانی بازسازی شوند.

نکته مهم دیگر صدور شناسنامه فنی ملکی ساختمان است که موجب بالا بردن کیفیت ساخت و ساز و روان سازی گردش کار صدور پروانه ساختمان است. مسوولین براین باورند که صدور شناسنامه فنی ساختمان زمینه‌ای برای کیفی‌سازی است و دستگاه‌هایی برای نظارت تعیین شده‌اند، در این بین کاردان های فنی قطعا به عنوان نیروی انسانی متخصص صلاحیت نظارت دارند.

نبود چرخه یکپارچه طراحی و نظارت باعث ناکارآمدی طرح صدور شناسنامه فنی ساختمان خواهد شد. مشکل دیگر عدم کنترل ظرفیت و صلاحیت تشکیل پرونده مجریان حقیقی و حقوقی انبوه ساز می باشد. بر اساس این طرح مهندسان ناظر و شرکت های مجری ساختمان باید بند به بند این شناسنامه را رعایت کرده و بعد از تکمیل مراحل مختلف ساخت، صحت اجرا را به صورت مکتوب در شناسنامه آورده و پای آن را امضا کنند.

طی سال‌های گذشته در صنعت ساختمان همواره شاهد معضلی به نام« اقتصاد مسکن و آسیب‌های جدی آن» بوده‌ایم. مسوولین در این حوزه اقداماتی انجام داده‌اند و هدف از انجام آنها، تامین مسکن، تولید انبوه و غلبه بر قیمت‌های کاذب بود. متاسفانه به لحاظ نبود برنامه‌های زیرساختاری مساله صنعتی شدن فقط در پروژه مسکن مهر دیده شد و در زمینه استفاده از این روش‌ها در پروژه‌های عمومی کشور تلاشی صورت نگرفت، در شرایطی که هنوز به نظر می‌رسد با پایان نافرجام پروژه‌های مسکن مهر، این امر کمرنگ شود، لذا برگزاری نمایشگاه‌های ساختمانی که فرصت خوبی برای به معرض نمایش گزاردن محاسن روش‌های صنعتی‌سازی می‌باشد، بسیار مغتنم و مفید خواهد بود.

با توجه به اهمیت نیروی انسانی به خصوص اعضای سازمان نظام کاردانی ساختمان، امید است برای برون رفت از مشکلات موجود، مسوولان با نگاه واقع‌بینانه، تمهیدات لازم را فراهم کنند تا کاردان‌های فنی در ساخت‌و‌ساز به‌کار گرفته شوند. با تدبیرهای مثبت مدیران امید است به زودی فرصت بسیار خوبی در اختیار اعضای سازمان قرار بگیرد تا با نظارت و کنترل کافی در شیوه های جدید ساخت، در ارتقا سطح کیفی ساختمان سازی گام بردارند.

بخش های تصمیم‌گیر در صنعت ساختمان اجازه ندهند که کاردان های فنی ساختمان و معماران تجربی بیش از این در حوزه های مختلف نادیده گرفته‌شوند. اگر می‌خواهیم وضعیت ساخت‌و‌ساز بهبود یابد، باید از این دو گروه نیروی انسانی(کاردان‌های فنی و معماران تجربی) در این صنعت استفاده شود.

این روزها طرح اصلاح موادی از قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان با رویکردهای متعدد پیشنهادی به مجلس ارائه شده است و موافقان و مخالفان بسیاری را داشته است.

طرح اصلاح قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان، در شرایطی می‌رود تا به تصویب برسد که به گفته برخی کارشناسان، خلاءهای موجود در متن قانون، در طرح اصلاح آن نادیده گرفته شده است.

این در حالی است که از دیدگاه تشکل‌های ساختمانی و بسیاری از کارشناسان صنعت ساختمان، در اصلاح قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان، منافع شخصی و گروهی دنبال شده و سازمان نظام مهندسی بدون توجه به سایر بخش‌های موجود، محوریت را با نگاه انحصارگرایانه و یکجانبه به خود اختصاص داده است.

با این حال، این قانون هنوز آن قانونی نبود که بتواند پاسخگوی نیازهای تمامی بخش‌ها باشد و برخی کارشناسان و مسوولان، اصلاح قانون نظام مهندسی را اقدام اشتباهی تلقی کرده و بر تهیه و تدوین یک قانون جدید متناسب با نیازهای روز جامعه مهندسی اصرار دارند چون با گذشت 20 سال از تصویب این قانون، در شرایط فعلی دیگر این قانون کارآمد و مناسب نیست و با کمبودهای بسیاری روبه روست.

به گفته برخی کارشناسان این قانون باید به نحوی تغییر یابد که جهت‌گیری‌های جزیره‌ای، انحصارگرایانه و منفعت طلبانه در آن وجود نداشته باشد. اکتفا به طرحی که تنها با یک رویکرد اصلاحی یعنی تغییر در مسایلی نظیر ترکیب و ساختار اعضای سازمان نظام مهندسی خلاصه شده، نمی‌تواند هدف اساسی قانون نظام مهندسی را که همانا ارتقای کیفیت ساخت و نیز مقاوم سازی و پایدارسازی ساختمان‌ها است، محقق کند. این اتفاق در شرایطی می‌افتد که شاید دیگر تا سال‌های بعد امکان طرح مجدد اصلاح قانون وجود نداشته باشد.

مهدی موذن رییس سازمان نظام کاردانی ساختمان در روز مهنسی می‌گوید: بیایید از مهندسی ساختمان دفاع کنیم. روز مهندسی روزی است که هر سال مطرح شده و در سراسر کشور به انحا مختلف جشن گرفته می‌شود، اما بهتر نیست پس از این جشن، صنعت ساختمان و مشکلات موجود را واکاوی کرده کمی بیندیشیم کجای این صنعت هستیم و به چه دلیل امروز صنعت ساختمان بیمار است. تک محوری و مهندس محوری باعث افول صنعت ساخت و ساز شده‌است.

وی با بیان این که عمر کوتاه ساختمان‌ها سرمایه‌های ملی را هدر می‌دهد، افزود: باید دست‌اندرکاران ساخت و ساز هم‌افزایی و هم‌اندیشی کنند تا بتوانند همپوشانی کرده، نیروهای لازم در این صنعت در جایگاه واقعی خود به کار گرفته شوند، اما هنوز محزون از فاجعه زلزله بم هستیم. ساختمان‌های بسیاری که در خرابه‌های بم زانو زدند. به جرات می‌گویم نه تنها آن ساختمان‌ها، بلکه مهندسان و سازندگان آن ساختمان‌ها که مسبب تخریب آن‌ها شده‌اند، در مقابل روح کشته‌شدگان زلزله زانو زدند.

موذن خطاب به تمامی اعضای سازمان نظام کاردانی ساختمان می‌گوید: با توجه به اینکه این سازمان با امکانات محدود فعالیت خود را آغاز کرد اما با تلاش شبانه روزی توانست جایگاه امروز خود را کسب کند، به شما این نوید را می‌دهم که ، شرایط برای ورود کاردان‌های فنی در صنعت ساخت‌و‌ساز فراهم خواهدشد و در سال 94 پیروزی کاردان‌های فنی را جشن خواهیم گرفت.