به گزارش جهان اقتصاد به نقل از ایرنا، «محسن خجسته مهر» در گفت و گویی که با روزنامه ایران انجام داده با بیان اینکه بخش نفت و گاز و میادین نفت و گاز ما یک موضوع حاکمیتی است، افزود: براساس قانون اصل ۴۴ و سیاست‌های ابلاغی رهبر معظم انقلاب درباره اصل ۴۴ قانون اساسی و براساس اینکه نفت و گاز انفال هستند، دولت به نمایندگی از حکومت اسلامی وظیفه راهبری و اعمال حاکمیت بر میادین نفت و گاز را دارد و وزارت نفت هم به نمایندگی از دولت این وظیفه را به عهده گرفته است.

وی ادامه داد: ایران حدود ۱.۲ هزار میلیارد بشکه معادل نفت خام  منابع هیدروکربوری اعم از نفت، گاز و میعانات دارد. وظیفه وزارت نفت این است که این دارائی زیرزمینی را به حداکثر ثروت روی زمین تبدیل کند. وظیفه اصلی ما این است که تولید ثروت کنیم و با توجه به ذخائری که در زیرزمین داریم می‌توانیم تا حدود صد سال دیگر نفت و گاز تولید کنیم.

مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران با بیان اینکه بخش قابل‌توجهی از ذخائر کشور میادین مشترک نفتی و گازی ما هستند، گفت: چیزی حدود ۲۸ میدان نفتی و گازی در ایران با کشورهای همسایه مشترک هستند که در میان مهم‌ترین میادین نفتی مشترک می‌توان به میدان آزادگان جنوبی، میدان یادآوران، میدان آزادگان شمالی، میدان یاران شمالی و یاران جنوبی در غرب کارون اشاره کرد.

وی تاکید کرد: متأسفانه در گذشته آن‌طور که باید و شاید نتوانسته‌ایم کار مهمی برای مهم‌ترین میدان آزادگان انجام بدهیم. این سئوال باید پاسخ داده شود. ما یک قرارداد خارجی به ارزش ۶.۵ میلیارد دلار داشتیم و در حال اجرا بوده و به دلایل نامشخصی این قرارداد فسخ می‌شود. قرار بوده که این میدان ۳۲۰ هزار بشکه تولید داشته باشد، اما در حال حاضر تولید آن کمتر از یک‌سوم این میزان است.

معاون وزیر نفت با تاکید بر اینکه حدود ۸ سال فاز دوم میدان یادآوران را اجرا نکردیم و حتی حاضر نبودیم از ظرفیت و توان داخلی استفاده کنیم، افزود: فاز دوم آزادگان شمالی هم به همین شکل روی زمین مانده است. البته آزادگان جنوبی را به شکل غیرمتمرکز به بخش‌های مختلف داده‌اند، ولی نتیجه‌ای نگرفته‌ایم، چون نتیجه اجرای این طرح موفق نبوده است.

وی اظهار داشت: این طرح قرار بوده چهار سال باشد، ولی از موقعی که تحویل گرفته‌ایم حدود ۸ سال گذشته، تولید آن کمتر از یک‌سوم میزان برنامه‌ریزی شده بوده که تازه بخشی از این یک‌سوم هم به دولت‌های نهم و دهم مربوط می‌شده است. این قضیه عدم‌النفع زیادی را متوجه کشور کرده است.

چشم‌پوشی دولت قبل از درآمد ۵ میلیارد دلاری

خجسته مهر ادامه داد: همچنین قرارداد فاز ۱۱ پارس جنوبی که مرزی‌ترین فاز ما با قطر است، در سال ۹۱ با یک شرکت ایرانی منعقد و در سال ۹۲ با یک دستور کان ‌لم یکن شد. یعنی قرارداد منعقد شده، با دستور وزیر نفت وقت کان لم یکن شد.

وی گفت: دلیل این امر کمبود منابع مالی نبود، زیرا منابع مالی ما در آن زمان به گونه‌ای بود که پول اضافی هم داشتیم. بعد از هشت سال که گذشت تازه این میدان را به کسی دادند که هشت سال قبل از او گرفته بودند. بله، یک زمانی توتال آمد و این را به او دادند، ولی توتال آن را رها کرد و رفت. مگر چند سال باید برای یک شرکت صبر کرد؟ هشت سال عمر دو دولت است.

مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران با تاکید بر اینکه پارس جنوبی میدان مشترک است و کشور همسایه با حداکثر توان به تولید گاز مشغول است، افزود: گاز به لحاظ فنی با نفت تفاوتی دارد. سیالش خیلی روان است و فشارش سریع «adjust» می‌شود. سیال از جائی که فشارش بیشتر است به جائی مهاجرت می‌کند که فشارش کمتر است.

وی ادامه داد: خودشان هم گفته‌اند که سالی ۵ میلیارد دلار درآمد این فاز است و حالا من باید آن را با عدم النفع معاوضه کنم. ضمن اینکه این فاز ۱۱ پالایشگاه هم نمی‌خواست و صرفاً با حفاری و تکمیل بخش‌های دریایی به بهره برداری می‌رسید.

وی به توسعه پارس جنوبی نیز اشاره کرد و افزود: فازهای پارس جنوبی در شرایطی از دولت دهم تحویل دولت یازدهم شد که از پیشرفت مناسبی برخوردار بود و انتظار بود که این فازها را یکی یکی زودتر از چیزی که آنها تمام کردند، وارد مدار کنند.

به گفته معاون وزیر نفت، اکنون بعد از هشت سال می‌بینیم که بعضی از فازهای پارس جنوبی هنوز کامل نیستند. بعد از هشت سال هنوز فاز ۱۴ تکمیل نشده است و پالایشگاه فاز ۱۴ حتی یک ترَین هم به تولید نیامده است.

احیای توان صادرات ۲.۵ میلیون بشکه ای نفت

خجسته مهر با اشاره به اینکه اگر در انتهای مذاکرات وین در دولت قبل کار به سرانجام می‌رسید، وضعیت فنی ایران به گونه‌ای بود که برای رسیدن به فروش ۲.۵ میلیون بشکه در روز به زمان زیادی نیاز داشتیم، گفت: این زمان به چند هفته کاهش پیدا کرده است.

وی تاکید کرد: متأسفانه کندی و تأخیر در انجام تعمیرات اساسی به ویژه در بخش ماشین‌های دوّار به وجود آمد که خیلی مهم بود و ما بخشی از تعمیراتمان را در پالایشگاه‌های گازی و نفتی و چاه‌هایمان از دست دادیم. طبیعی است ما برای اینکه بتوانیم آن ظرفیت را برگردانیم باید خیلی از کارها را انجام بدهیم و این هم زمان خاص خودش را می‌خواهد.

مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران ادامه داد: یکی از اولویت‌های دولت سیزدهم این است که ظرفیت تولید نفت را به قبل از تحریم برگردانیم.

وی افزود: یکی دیگر از اولویت‌ها این است که تا قبل از پایان سال ظرفیت تولید نفت را به قبل از تحریم‌ها برگردانیم و اکنون بخش قابل توجهی از آن برگشته و تا پایان سال هم ظرفیت تولید نفت به طور کامل به میزان قبل از تحریم‌ها باز می‌گردد.

آقایان بیشتر میراث‌خور بودند، نه میراث‌دار

خجسته مهر با تاکید بر اینکه مخازن ما سالیانه به طور طبیعی افت فشار پیدا می‌کنند و معنی افت فشار این است که ما نمی‌توانیم تولید برنامه ریزی شده را داشته باشیم، گفت: این چاه‌ها ممکن است نیاز به تعمیر داشته باشند. ممکن است نیاز به اقدامات و کارهای ترمیمی داشته باشند. مثلاً نیاز به نصب تلمبه‌های درون چاهی داشته باشند. ممکن است نیاز داشته باشیم حفاری‌های جدیدی را انجام بدهیم که آن افت فشار ترمیم شود.

وی ادامه داد: همچنین نفتی که تولید می‌شود باید از یک سری خط لوله عبور کند و من اگر نتوانم نفتم را عبور بدهم، مثل این است که تولید نکرده‌ام و ظرفیت تولیدم از دست رفته است. وقتی می‌گویم ظرفیت تولید از دست رفته، ممکن است نفت در مخزن باشد، چاه هم داشته باشیم ولی باید بتوان آن را عرضه و توزیع کنیم. حتی ما بعضاً نیروی انسانی کافی را هم در این زمینه از دست داده‌ایم و در هشت سال گذشته نتوانستیم نیروی ماهر و متخصص جذب کنیم. این هم یک‌شبه برنمی‌گردد.

وی با اشاره به اینکه اگرچه دولت قبل این موضوع را قبول نداشتند اما در هشت سال گذشته هیچ پالایشگاه جدیدی کلنگ نخورد، افزود: البته پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس که پیشرفت بالایی داشت در نهایت به بهره برداری رسید. آقایان بیشتر میراث‌خور کارهای دیگران بودند، نه میراث‌دار. ای کاش میراث‌دار بودند.

کلنگ پالایشگاهی به زمین زده نشد

معاون وزیر نفت تاکید کرد: پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس را ما در برنامه پنجم عملا شروع کردیم. در آنجا بندی گذاشتیم که در پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس هزینه و سرمایه‌گذاری کنید و وقتی ساختید آن را به مردم و بخش خصوصی بفروشید.

وی گفت: باید بتوانیم امنیت انرژی پایدار را هم برای خودمان و هم برای همسایگانمان ایجاد کنیم. این خیلی موضوع مهمی است. دشمنان چیزی را که نداریم تحریم می‌کنند. چیزی را که داریم مگر تحریم می‌شود؟ طبعا تحریم نمی‌شود. ما نقطه ضعفی به نام واردات بنزین داشتیم و اینها آمدند و روی این سوار شدند و داشتند ما را تحریم می‌کردند تا یک بحران اجتماعی برای نظام درست کنند. ولی آن موقعی که ما می‌گفتیم باید پالایشگاه بزنیم، نگاهمان به همین مساله بود.

خجسته مهر ادامه داد: توسعه همین فازهای باقیمانده پارس جنوبی در سال ۹۰ با یک اقدام، عقلانیت و تدبیر کلید خورد. دولت دهم گفت فازهای پارس جنوبی را خودمان شروع می‌کنیم. اگر این کار را نمی‌کردیم، امروز نه تنها واردکننده گاز بودیم، بلکه در حوزه گاز هم ما را تحریم کرده بودند. یادتان هست در سال ۸۶ چگونه ما را در حوزه گاز با محدودیت مواجه کردند و چه بحرانی را به وجود آوردند. به اینها می‌گویند کارهای راهبردی.

وی با بیان اینکه برای اولین‌بار در تاریخ تولید پارس جنوبی ما رکورد ۷۰۵ میلی‌متر مکعب را هم داشته‌ایم، گفت: کل گازی که اکنون تحویل شبکه تولید گاز ایران می‌شود که آن را توزیع کند، مال شرکت ملی نفت ایران است. یعنی پالایشگاه و سرمایه‌گذاری‌ مال شرکت نفت است. شرکت ملی گاز هم زحمت توزیع را می‌کشد که آن هم بسیار دشوار و پر زحمت است.

تولید یک میلیارد متر مکعب گاز در کشور

معاون وزیر نفت افزود: امروز با افتخار می‌گویم که بیش از یک میلیارد مترمکعب گاز تولید می‌کنیم که حدود ۹۸۰ میلیون متر مکعب آن را وارد پالایشگاه‌هایمان می‌کنیم. یعنی الان که من در خدمت شما هستم، ۹۸۰ میلیون مترمکعب گاز تحویل پالایشگاه‌هایمان می‌دهیم.

وی ادامه داد: برای اینکه ۵۰ میلیون مترمکعب گاز تولید کنیم، باید ۶ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کنیم و اینها نیاز به منابع مالی دارد.

به گفته خجسته مهر، در بخش تولید نفت، متناسب با نیاز مصارفمان، اعم از مصارف داخلی و خارجی (صادرات) تولید می‌کنیم. البته امروز نفتمان را نمی‌خرند بلکه ما آن را می‌فروشیم، قبلاً می‌نشستیم تا بیایند بخرند، ولی حالا بازاریابی می‌کنیم.

افزایش ۴۰ درصدی حجم صادرات نفت در دولت سیزدهم

وی تاکید کرد: خریداران نفت این‌طور نیستند که هر روز به سرعت ایجاد شوند، چون نفت را می‌خرند که به پالایشگاه ببرند. اگر هر روز پالایشگاه جدیدی تأسیس می‌شد، آن وقت خریداران نفت هم به سرعت ایجاد می‌شدند. تلاش ما این بوده که بخشی از بازار از دست رفته را احیا کنیم. به طوری که ظرف همین مدت فروش ما بالاتر از ۴۰ درصد رشد داشته است.

معاون وزیر نفت ادامه داد: البته میزان فروش میعانات ما چند برابر شده است. این ۴۰ درصد از نظر کمّی بوده، اما الحمدلله قیمت نفت هم بالا رفته، حتی اگر قیمت نفت ثابت هم می‌بود، ما مقدار را ۴۰ درصد بالا برده‌ایم.

وی با اشاره به اینکه هر شرکت تجاری هر کاری که می‌کند براساس صرفه و صلاح شرکت است، گفت: قیمت در بازار تعیین می‌شود، ولی هیچ‌کس قیمت‌های خودش را افشا نمی‌کند. ما براساس قاعده بازار نفت می‌فروشیم. این حاصل عملکرد و تلاش واقعی خود ماست، نه مثل کسانی که باران را هم به حساب عملکرد خودشان می‌گذاشتند و می‌گفتند در دولت یازدهم به نسبت دولت دهم باران بیشتر شد!

توسعه ۵ میدان نفتی ایران توسط روسیه

خجسته مهر به همکاری ایران با چین و روسیه در دولت سیزدهم اشاره کرد و افزود: چین جزو اقتصادهای بزرگ دنیاست. این را کل دنیا می‌داند که چین در حال حاضر در تمام عرصه‌ها با اقتصادهای بزرگ دنیا هماوردی می‌کند. کشوری مثل روسیه بزرگ‌ترین ذخائر گازی دنیا را دارد و ما بعد از روسیه هستیم. روسیه روزانه در حدود ۱۰ - ۱۲ میلیون بشکه نفت تولید می‌کند و جزو غول‌های نفتی و گازی دنیاست و در عرصه بین‌الملل سرمایه‌گذاری می‌کند.

وی ادامه داد: ما چین را امتحان کردیم و خوب جواب گرفته‌ایم. چینی‌ها آزادگان جنوبی را برای ما توسعه دادند. در حال حاضر نیازهای اقتصادی کشور ما و روسیه به هم گره خورده‌اند. هم روسیه به توانائی‌های ما نیاز دارد، هم ما به توانمندی‌های او نیاز داریم. اینها متقابل هستند. این نکته‌ای کلیدی است.

مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران افزود: بحث‌های منطقه‌ای بحث‌های دیگری هستند. به نظر من اینکه ما تا به حال نتوانسته‌ایم با روس‌ها یک کار مشترک مهم انجام بدهیم، به خاطر این بوده که درک متقابلی وجود نداشته و رویکرد ما هم رویکرد مناسبی نبوده. این رویکردهاست که ما را متفاوت می‌کند. در حال حاضر خوشبختانه پنج میدان نفتی توسط همین روس‌ها در حال توسعه است.

وی تاکید کرد: سفر آقای رئیسی به روسیه دیپلماسی را از جمله دیپلماسی انرژی و دیپلماسی اقتصادی را عینیت بخشید و این باور را ایجاد کرد که کل دنیا، امریکا نیست. جامعه بین‌المللی، امریکا نیست.  ضمناً ظرفیت‌هایی را احیا کرد که توسعه اقتصادی را به ویژه در بخش انرژی سرعت خواهد داد. همچنین ما می‌توانیم از کمک روسیه در دانش‌بنیان کردن اقتصادمان استفاده کنیم، به نظر من این از جمله دستاوردهای مهم سفر آقای رئیسی بود.

خجسته مهر با اشاره به اینکه نگاه ما در شرکت‌های دانش‌بنیان به ظرفیت داخلی است. کارهای خوبی در این سه چهار ماه انجام دادیم که واقعاً هیچ‌کس باورش نمی‌شد که در ظرف زمانی به این کوتاهی بشود انجام داد. ما ۲۷۵ میلیون دلار با جهاد دانشگاهی قرار بستیم. به زودی برای احیای ۷۵۰ حلقه چاه فراخوان می‌گذاریم که مسئولیتش با آن‌هاست. پروژه‌های راهبردی متعدد دیگری هم داریم که حتما بعد از قطعی شدن به مردم اطلاع‌رسانی خواهیم کرد.