استاد دانشگاه و پژوهشگر اجتماعی در گفتگو با جهان اقتصاد مطرح کرد

مهناز اسماعیلی-وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در خردادماه با اشاره به راه‌اندازی پروژه «هر ایرانی، یک تلویزیون اینترنتی» توسط شرکت‌های اینترنتی و شرکت‌های ارائه‌کننده خدمات VOD، اعلام کرد: پس از این، هم‌وطنان می‌توانند ضمن برخورداری از اشتراک دسترسی ثابت به شبکه ملی اطلاعات، از خدمات تلویزیون اینترنتی نیز برخوردار شوند و هدف‌گذاری تعیین‌شده در این پروژه، رسیدن به پنج میلیون مشترک فعال تلویزیون اینترنتی تا پایان سال ۹۹ است.

این خبر به مخاطبان این نوید را داد که می توانند با استفاده از سامانه‌های دیداری و شنیداری اینترنتی، طعم «حق انتخاب» را در عرصه محتوا تجربه ‌کنند.

اما این خبر واکنش های تندی هم به دنبال داشت. در همین رابطه، رئیس سازمان بازرسی کل کشور تلویزیون اینترنتی را بر خلاف قانون دانست و اعلام کرد: طبق قانون اساسی هر نوع تلویزیون باید تحت پوشش صدا و سیما باشد.

رئیس سازمان بازرسی کل کشور با اشاره به مشکلات اعتباری و بودجه‌ای سازمان صداوسیما گفت: همه ساله در زمان تدوین بودجه سالانه، بخشی از عوارض و مالیاتی که اخذ می‌شود، به دستگاه‌ها و نهادهای مختلفی اختصاص می‌یابد؛ می‌توان پیگیری کرد بخشی از این درآمد را به سازمان صداوسیما اختصاص داده و در مقابل انتظار کار داشت و یا اکنون که برنامه هفتم توسعه در حال تدوین است، جایگاه رسانه ملی آنطور که باید دیده شود.

این واکنش ها تا جایی ادامه پیدا کرد که عده ای از این طرح با عنوان «کودتای فرهنگی» یاد کردند!

در این باره، نماینده مردم اراک در مجلس گفت: راه اندازی تلویزیون اینترنتی در حیطه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نیست.

محمدحسن آصفری گفته بود: خردادماه امسال طرحی تحت عنوان «هر ایرانی، یک تلویزیون اینترنتی» از سوی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مطرح شد، این در حالی است که بر اساس قانون اساسی نظارت بر عملکرد رسانه های فراگیر برعهده سازمان صدا و سیما است و وزارت ارتباطات وظیفه تعیین مقررات در این حوزه را ندارد.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر بیش از هزار سرور خارجی در کشور فعال هستند و بخش بسیار زیادی از پهنای باند اینترنت کشور در اختیار این سرویس ها است، گفت: آیا این مسئله را نمی توان به نوعی کودتای فرهنگی علیه آرمان های امام راحل و شهدا تلقی کرد؟

این هجمه‌ها درحالی صورت گرفت که موافقان طرح معتقدند با پایان انحصار صدا و سیما در حوزه پخش صوتی و تصویری، شفافیت اطلاعاتی بر جامعه حاکم می شود.

در همین رابطه خبرنگار جهان اقتصاد با روح الله مهرجو، استاد دانشگاه و پژوهشگر اجتماعی به گفتگو پرداخت. وی معتقد است: تلویزیون اینترنتی همچون چاقویی است که می‌تواند در یک عمل جراحی جان انسان را نجات دهد و هم می‌تواند در دست نادانی باعث جان آدمی شود.

استاد دانشگاه و پژوهشگر اجتماعی با بیان اینکه تلویزیون‌های اینترنتی از دو جهت قابل بررسی است اظهار کرد: برخی از افراد راه اندازی این تلویزیون‌ها را از منظر سیاسی نگریستند و خبری از نگاه فنی و تخصصی به این موضوع نبود.

روح‌الله مهرجو با اشاره به اینکه برخی افراد تلویزیون اینترنتی را حربه سیاسیِ وزیر جوان ارتباطات محسوب کردند، افزود: ما در اینجا نمی‌خواهیم نیت خوانی کنیم و بگوییم که اهداف سیاسی پشت سر این طرح تعریف شده است، بلکه در نظر داریم از بعد فنی، اجتماعی و فرهنگی و البته اقتصادی آن را بررسی نماییم.

وی با بیان اینکه امروز اگرچه رسانه ملی به ظاهر رقیب داخلی ندارد، اما بازی را به طور کامل به رقیب خارجی خود واگذار کرده است، تصریح کرد: البته شبکه نمایش خانگی نیز خود به یک رقیب می‌ماند که توانسته توجهات بسیاری را به خود جلب کند و اغلب هنرمندان برجسته نیز به این سمت گرایش پیدا کرده و در حال تولید محصولات هنری برای این شبکه هستند.

استاد دانشگاه و پژوهشگر اجتماعی با اشاره به اینکه تلویزیون اینترنتی می‌تواند رقیب جدی‌تری برای رسانه ملی باشد ادامه داد: رسانه‌هایی که به مخاطب خود حق انتخاب می‌دهد، طبیعی است که با اقبال بیشتری نیز از سوی مردم مواجه می‌شود.

مهرجو با بیان اینکه این روزها شما هر آلترناتیوی در مقابل رسانه ملی قرار دهید، به ضرس قاطع می‌توان گفت شانس بالایی برای موفقیت دارد خاطرنشان کرد: اما واقعیت امر این است که آیا جامعه آماده پذیرش این نوع رسانه هست؟ آیا ساختارهای فرهنگی و اجتماعی را دگرگون نمی‌کند؟

وی با اشاره به اینکه مخالفت رسانه ملی و یا طرفداران او تنها به دلیل ترس از رقیبی که میدان را به دست بگیرد نیست، گفت: نمی‌توانیم همه دلایل مخالفت با تلویزیون اینترنتی را متوجه هراس رسانه ملی و طرفداران آن کنیم، بلکه برخی از کارشناسان بر سر این مسأله بحث دارند.

استاد دانشگاه و پژوهشگر اجتماعی اظهار کرد: فضای سیاست‌زده، اجازه بحث و تبادل نظر در این موضوع را از کارشناسان گرفته است و فرصتی برای بیان عقاید و دیدگاه‌های مختلف در این حوزه به وجود نیامده است، در حالی که باید این نوع تعصبات و قضاوت‌ها را کنار گذاشت و به کارشناسان و متخصصان اجازه داد که با فراغ بال درباره این مسأله به تبادل نظر بپردازند.

مهرجو با بیان اینکه قطعاً مسائل سیاسی را باید در بررسی تلویزیون اینترنتی نیز لحاظ کرد افزود: بدون تردید اگر نگاه به سیاست از واقع نگری به دور باشد، به جامعه آسیب وارد می‌کند و این اتفاق به نفع مردم نخواهد بود.

وی تأکید کرد: قطعاً رسانه ملی و طرفدارانش که سال‌ها بدون رقیب در این عرصه حضور داشتند با آغوش باز از رسانه‌های جدید استقبال نمی‌کنند، اما اگر استدلال طرف مقابل قوی و غیرقابل رد باشد، قطعاً کمتر مقاومت صورت می‌گیرد.

استاد دانشگاه و پژوهشگر اجتماعی با اشاره به اینکه  ههاتلویزیون اینترنتی حق انتخاب به مخاطب می‌دهد تصریح کرد: وقتی حق انتخاب با مخاطب باشد، سازنده نیز مجبور است استانداردهایی را رعایت کند تا بتواند در عرصه رقابت حضور یابد.

مهرجو ادامه داد: البته این قابلیت تا جایی مفید است که رسانه به خاطر جذب مخاطب به هر کاری دست نزند و آسیبی به فرهنگ جامعه وارد نکند، بنابراین باید در درجه اول ناظر بر محتوا و چگونگی نظارت را تعریف کنیم تا هم به مخاطب آسیب نرسد و هم اعتماد مخاطب سلب نشود.

وی خاطرنشان کرد: بنابراین در درجه اول باید چگونگی نظارت بر محتوا و مدیریت و سیاست گذاری این نوع رسانه مشخص شود و نمی‌توان آن را به امان خدا رها کرد.

استاد دانشگاه و پژوهشگر اجتماعی گفت: در مرحله دوم، یک رقیب این چنینی باعث می‌شود که صدا و سیما هم به دنبال کیفیت بیشتر رفته و از افراد توانمند و متعهد استفاده کند و تنها به چند نفر خاص محدود نشود که در نهایت به نفع بیننده تمام خواهد شد.

مهرجو با بیان اینکه این نوع رسانه‌ها باعث می‌شود که استعدادها نیز بهتر شناخته شوند اظهار کرد: بدون تردید ساختار لازم برای شناسایی استعدادها در اکثر حوزه‌ها به ویژه رسانه وجود ندارد، اما رسانه‌های اینترنتی این فرصت را به افراد می‌دهد که بتوانند توانایی‌ها خود را نشان دهند.

وی افزود: از همین رو رسانه‌های اینترنتی را می‌توان فرصتی برای صدا و سیما دانست که بتواند استعدادها را شناسایی کرده و به کار بگیرد تا مخاطبان خود را افزایش و رضایت مردم را بیشتر جلب کند.

استاد دانشگاه و پژوهشگر اجتماعی تصریح کرد: واقعیت این است که امروز در تمامی شبکه‌های صدا و سیما، برنامه‌های پرمخاطب را می‌توان با انگشتان یک دست شمرد که این اتفاق با توجه به شرایط فعلی مناسب نیست و نظر بیشتر مردم را متوجه شبکه‌های ماهواره‌ای می‌کند که آسیب‌های آن قابل جبران نیست.

مهرجو با تأکید بر اینکه این رسانه‌ها از نظر اقتصادی نیز می‌توانند به کسب و کار رونق بخشند ادامه داد: قطعا این رسانه‌ها می‌توانند هزینه تبلیغات را کاهش و قیمت تمام شده را برای واحدهای اقتصادی اعم از تولیدی و خدماتی منطقی‌تر کنند و حتی خودشان بستری برای کسب و کار باشند.

وی خاطرنشان کرد: این اتفاق می‌تواند به ایجاد اشتغال و تولید ثروت نیز کمک  کرده و جوانان بیشتری را صاحب شغل کند.

استاد دانشگاه و پژوهشگر اجتماعی با بیان اینکه در مسائل سیاسی نیز این رسانه‌ها می‌توانند معادلات را تغییر دهند گفت: تلویزیون اینترنتی می‌تواند انتخاب‌ها را تحت تأثیر قرار داده و در جوسازی نقش ایفا کند.

مهرجو اظهار کرد: این دلیلی است که باعث نگرانی برخی از افراد می‌شود، اما اگر به خوبی مدیریت شود، می‌تواند به نفع مردم تمام شده و آن‌ها را منتفع کند اما در صورتی که برخی از قواعد رعایت نشود، می‌تواند باعث آسیب رساندن به انسان‌ها و سوء استفاده برخی از افراد فرصت طلب شود.

وی افزود: در مجموع دنیای ارتباطات از هر نوعی این روزها یک چاقوی دو طرفه است و هیچ تفاوتی نیز در آن وجود ندارد، گاهی می‌توانند در خدمت مردم باشند و گاهی آنها را مورد سوء استفاده‌های سیاسی و اقتصادی قرار دهند.

استاد دانشگاه و پژوهشگر اجتماعی تصریح کرد: به همین منظور باید نظارت بر آن به صورت مستمر به ویژه از لحاظ اقتصادی که به مردم آسیب وارد نکند، انجام و به شکلی صورت گیرد که  به کسب و کارهای سالم صدمه نزند.

مهرجو گفت: از منظر سیاسی نیز می‌توان گفت تا زمانی که احزاب ساختار واقعی و سالم خود را نیابند که هر کدام سیستم اطلاع رسانی و فرهنگی خود را نداشته باشند، هر پلتفرمی از رسانه می‌تواند از این لحاظ آسیب‌زا باشد.