جمعه 10 فروردین، 1403

کدخبر: 10543 16:01 1393/12/03
تقویم هجری شمسی و یادی از نجم‌الدوله

تقویم هجری شمسی و یادی از نجم‌الدوله

دسته‌بندی: بدون دسته‌بندی
تقویم هجری شمسی و یادی از نجم‌الدوله

تقویم هجری شمسی و یادی از نجم‌الدوله

دسته‌بندی: بدون دسته‌بندی

یک‌صد و چهار سال از روزی می‌گذرد که تقویم هجری شمسی به عنوان تقویم رسمی کشور در دور دوم مجلس شورای ملی ایران تصویب شد و مورد پذیرش قرار گرفت.

این تقویم به عنوان مقیاس رسمی زمان محاسبات مالی کشور پذیرفته شد. تقویم هجری شمسی را نخستین بار «عبدالغفار خان نجم‌الدوله» استخراج کرد. «میرزا عبدالغفار اصفهانی» که به نجم‌الدوله و نجم‌الملک مشهور است از منجمان و مهندسان موفق زمانه‌ی خود بوده است که در مدرسه‌ی دارالفنون به تدریس ریاضی می‌پرداخت. او کسی است که ریاضیات جدید اروپایی را در ایران معرفی کرد. آن‌گونه که در تاریخ آمده است چهارمین نقشه‌ی دارالخلافه‌ی تهران که اولین نقشه‌ی دقیق تهران پس از گسترش به باروی ناصری بود به تلاش میرزا عبدالغفار ترسیم شد. هم‌چنین او اولین کسی است که برای بار نخست گاه‌شماری هجری خورشیدی را با توجه به «گاه‌شماری جلالی» استخراج کرد. گاه‌شماری جلالی توسط عده‌ای از ریاضی‌دانان ایرانی از جمله ابوالفتح عبدالرحمان منصور خازنی و محمد بن احمد معموری و میمون بن نجیب و … که در راس آن‌ها عمر خیام، شاعر و ریاضی‌دان نام‌دار ایرانی قرار داشت در ماه رمضان ۴۷۱ هجری قمری تدوین شد. (گاه‌شماری ایرانی، موسی اکرمی، دفتر پژوهش‌های فرهنگی، چاپ اول ۱۳۸۰، ص ۵۰)
از آن‌جا که کار تدوین این تقویم در دوره‌ی «جلال‌الدین ملک‌شاه سلجوقی» و با فرمان «خواجه نظام‌الملک» انجام گرفت به آن تقویم جلالی گفته می‌شود. نجم‌الدین برای بار اول عبارت ۱۲۶۴ هجری شمسی را در حاشیه‌ی تقویم سال ۸۰۷ جلالی مطابق ۳-۲-۱۳۰۲ هجری قمری ذکر کرد و از آن تاریخ به بعد، گاه‌شماری را در ایران رایج کرد که برای اولین بار اساس آن شمسی و مبدا آن هجرت ِ محمد، پیام‌بر مسلمانان از مکه به مدینه است.همان‌طور که آمد این گاه‌شمار در دور دوم محلس شورای ملی ایران در ۲۱ صفر ۱۳۲۹ برابر با ۲ اسفند (حوت) ۱۲۸۹، به عنوان مقیاس رسمی زمان محاسبات مالی کشور پذیرفته شد.
«تقویم هجری شمسی برجی در آغاز رسمی نبود و تنها در تقویم‌های قدیمی و در امور گمرکات و مالیّه ایران مورد استفاده قرار می‌گرفت؛ تا آن‌که در سال ۱۳۲۸ هجری قمری / ۱۲۸۸ هجری شمسی، میرزا عبدلحسین‌خان شیبانی وحیدالملک، نماینده‌ی تهران در مجلس شورای ملّی، طرحی با موضوع قید تاریخ کلیه معاملات و مبادلات مشترکه‌ی عمومی را از تاریخ قمری به هجری شمسی برجی پیشنهاد کرد. این پیشنهاد در دوره دوم مجلس شورای ملی ایران در ماده ۳ قانون محاسبات عمومی، مصوّب ۲۱ صفر ۱۳۲۹ / ۲ حوت ۱۲۸۹ پذیرفته شد و تقویم هجری شمسی بُرجی به عنوان مقیاس رسمی زمان در محاسبات دولتی تصویب شد.» هم‌چنین باید افزود که در اواخر سال ۱۳۰۳ هجری شمسی برجی، جمعی از نمایندگان دوره‌ی پنجم مجلس شورای ملی ایران، طرحی را پیش‌نهاد کردند که نام برج‌های عربی متداول در تقویم بُرجی به نام‌های فارسی تبدیل بشود و نام سال‌ها در دوره‌ی دوازده‌حیوانی رایج نیز دیگر استفاده نشود.
پس از بحث‌های فراوان سرانجام در جلسه‌ی ۱۴۸ مجلس شورای ملی ایران در شب سه‌شنبه ۱۱ فروردین ۱۳۰۴، قانون تبدیل بروج به ماه‌های فارسی از نوروز ۱۳۰۴ شمسی به تصویب رسید و تقویم هجری شمسی به عنوان تقویم رسمی کشور پذیرفته شد. تقویم هجری شمسی که امروزه تقویم رسمی ایران است به غیر از نام و مدت زمان هر ماه همانند همان تقویم هجری شمسی برجی است. نام‌های ماه‌های هجری شمسی ریشه‌ای اوستایی دارند. در این تقویم معنای ماه‌ها چنین است:
فروردین: نیروی پیش‌برنده
اردیبهشت: راستی و پاکی
خرداد: کمال و رسایی
تیر: باران
مرداد: جاودانگی و بی‌مرگی
شهریور: کشور برگزیده
مهر: عهد و پیمان
آبان: آب‌ها
آذر: آتش
دی: آفریدگار، دادار
بهمن: اندیشه‌ی نیک
اسفند: فروتنی و بردباری
دلایل متعددی ذکر شده است که تقویم شمسی از لحاظ نجومی و طبیعی را از دقیق‌ترین تقویم‌های جهان دانسته‌اند. از جمله‌ی این دلایل چنین آمده است. «مدت سال شمسی، نوروز و کبیسه‌های تقویم هجری شمسی دقیقا بر مبنای محاسبات نجومی تعیین می‌شود. تقویم هجری شمسی، تنها تقویم متداول در جهان است که علاوه بر کبیسه‌های چهارساله، کبیسه پنج ساله نیز دارد. وجود کبیسه‌های پنج ساله، باعث انطباق دایمی و دقیق‌تر تقویم هجری شمسی با فصول طبیعی می‌شود.تعداد روزهای ماه‌های تقویم هجری شمسی مبنای نجومی و طبیعی دارد. به عبارت دقیق‌تر، تعداد روزهای ماه‌ها با مدت حرکت ظاهری غیربکنواخت مرکز خورشید روی دایره‌البروج هماهنگی کامل دارد. آغاز سال تقویم هجری شمسی، با سالگرد تولد بهار و آغاز شکوفایی دوباره طبیعت شروع می‌شود.»



  • دیدگاهی برای این نوشته ثبت نشده است.
  • افزودن دیدگاه


JahanEghtesadNewsPaper

جستجو


  |