مهرداد حاجی زاده فلاح، مدرس دانشگاه در حوزه علوم بانکی

پولشویی فرآیندی است که به نظر می رسد پول بدست آمده از فعالیت مجرمانه منبعی قانونی دارد، این یک فرآیند چند مرحله ای است که در آن پول جمع می شود، از منبع اصلی خود جدا می شود، با وجوه بدست آمده قانونی ترکیب می شود و سپس به منبع اصلی خود بازگردانده می شود.

پولشویی بخشی از فعالیت های جنایتکارانه است؛ امر پولشویی برای انجام هرگونه فعالیت مجرمانه‌ای که طولانی مدت و سودآور باشد ضروری است؛ بیشتر معاملات مجرمانه به صورت نقدی انجام می شود چراکه پرداخت‌های نقدی، در محل فروش قابل ردیابی نیستند و قابلیت آن را دارند که به عنوان پول نقد به سرعت انباشته تا جایی دیگر به یک بدهی تبدیل شود.

 برای اکثر مجموعه های درگیر در فعالیت‌های مجرمانه، تنها گزینه جایگزینی برای پولشویی، نگهداری ذخایر زیادی از پول نقد فیزیکی و انتقال آن به مقدار کم برای جلب توجه است.  این امر افراد درگیر را در معرض خطر کشف و ضبط انبارهای نقدی فیزیکی قرار می‌دهد.

باید توجه داشت جابجایی مبالغ زیاد بدون جلب توجه مقامات انتظامی و مالیاتی حتی در دوره هایی که نظارت الکترونیکی در بانکها وجود نداشت، دشوار بوده است. در سال های اخیر، تجزیه و تحلیل اطلاعات، کار شناسایی پول های غیرقانونی را ساده تر کرده است.

تقریباً هر جرمی که مبالغ زیادی را در بردارد به پولشویی بستگی دارد تا بتواند عواید آن را هزینه کند.  تحقیقات نشان می دهد برخی از جرایمی که معمولاً با پولشویی مرتبط هستند، عبارتند از: کلاهبرداری عمومی، قاچاق مواد مخدر، سرقت و اختلاس، تخلف مالیاتی و گمرکی، جرایم اینترنتی.

برآورد می شود که اینگونه فعالیت ها سالانه نزدیک به 1 تریلیون دلار پول گردش مالی داشته و از طریق برنامه های پولشویی از کشورهای مبداء خارج می گردد.

درحالی که طرح های پولشویی می توانند از طرق مختلف عمل کنند، لیکن عمدتاً یکی از این چند روش را انتخاب می‌کنند:

الف) بانک ها:  یکی از مهمترین مکان های مراجعه پولشویان، بانک ها می باشد. در حالی که تقریباً همه بانک های سراسر جهان موظف به رعایت الزامات گزارش دهی هستند، تعداد معاملات انجام شده توسط بانک های بزرگ می تواند انجام فعالیت های غیرقانونی را بدون اطلاع قبلی آسان کند. این بدان معنا نیست که بانک های کوچک در معرض خطر نیستند. لیکن اهداف پولشویی در این نوع بانک ها متفاوت است.

ب) کازینوها: روش های بسیار کمی وجود دارد که کسی بتواند مقدار کمی پول را به پول زیادی تبدیل کند بدون اینکه توجه مقامات انتظامی و مالیاتی کشورها را به خود جلب کند.  قمار یکی از راه هایی است که کسی می تواند این کار را انجام دهد. به همین دلیل ، مقدار زیادی پول غیرقانونی برای قمار استفاده می شود و سپس به عنوان «برنده»  قانونی از طرف دیگر خارج می شود.

ج)پناهگاه‌های مالیاتی: اگرچه تعداد آنها نسبت به گذشته کمتر است ، اما مکان هایی که بانک ها اجازه دارند اسرار بیشتری داشته باشند در هر مرحله از پولشویی نقش دارند.  می توان پول را در آنجا پنهان کرد تا زمانی که طرح های پولشویی آماده شود ، در مکان های دیگر بی سر و صدا توزیع شود یا با اقتصاد محلی پناهگاه مالیاتی ترکیب شود.  همچنین بهشت های مالیاتی مورد علاقه افراد ثروتمند برای اهداف فرار مالیاتی بوده است.

طرح های پولشویی از نظر پیچیدگی و ترتیب عملیات بسیار متفاوت هستند، اما برای موفقیت هر طرح باید سه هدف وجود داشته باشد: جایگذاری، لایه گذاری و یکپارچه سازی.

 جایگذاری مرحله ای است که پول برای اولین بار وارد سیستم مالی می شود؛ در این مرحله، ممکن است در یک بانک واریز شود، به حساب های یک تجارت موجود اضافه شود یا به عنوان یک معامله مبدل شود (به عنوان مثال، برای محصولاتی که هرگز ارائه نمی شوند).

جابجایی اغلب از طریق یک سری معاملات کوچک منظم حاصل می شود؛ مجرماني كه مقدار زيادی پول نقد نگهداری مي كنند، اغلب به سرعت دستگير مي شوند.

البته بسیاری از افرادی که اقدام به جایگذاری پولشویی می کنند، تجربه قبلی ندارند و نمی دانند چه رفتاری ممکن است انجام شود.  این مرحله به طور گسترده خطرناک ترین مرحله در نظر گرفته می شود.  اگر در این مرحله سپرده ها آنالیز شود ، هنوز هیچ یک از توجیها که بعداً در این طرح وجود خواهد داشت ، وجود نخواهد داشت.

لایه گذاری مرحله ای است که پول غیرقانونی با پول قانونی ترکیب شده یا در حرکت مداوم قرار می گیرد.  لایه بندی اغلب شامل ایجاد بسیاری از معاملات مختلف است که پول نقد شسته شده در آنها ناپدید می شود.  از پول غیرقانونی می توان برای قمار استفاده کرد ، سپس آن را در سهام قرار داد ، سپس با ارزهای مختلف جابجا کرد و سپس برای خرید محصولات مالی مانند بیمه نامه های زندگی استفاده کرد.

لایه گذاری بسته به نوع طرح می تواند به طرز چشمگیری متفاوت عمل کند.  در همه طرح ها ، هدف از مرحله لایه بندی این است که حتی برای یک حسابدار ماهر نیز تفاوت بین پول حاصل از معاملات حقوقی و پول حاصل از وجوهی که برای پولشویی قرار داده شده ، دشوار باشد.

در حالی که لایه گذاری به طور معمول مرحله ایمن تری نسبت به قرار دادن آن است ، کسانی که این کار را نمی کنند اگر اشتباه کنند ، آنها هم به راحتی گرفتار می شوند.  به عنوان مثال ، اگر قرار باشد مشاغلی که سالانه معاملات روزانه آن 5000 دلار است ، ناگهان پردازش 10،000 دلار معامله در روز را شروع کند ، این ممکن است باعث جلب توجه شود.

ادغام مرحله ای است که پول دوباره وارد اقتصاد مشروع می شود.  وقتی به نظر می رسد پول از مشاغل قانونی یا سرمایه گذاری تأمین می شود ، یا دنباله دار شدن برای آن دشوار است ، می توان پول را در سرمایه گذاری های بزرگتر قرار داد.

پول نقد یکپارچه اغلب در دارایی های لوکس ، املاک ، سرمایه گذاری های طولانی مدت و مشاغل جدید قرار می گیرد.  پول نقد یکپارچه ممکن است برای خرید دارایی هایی استفاده شود که بتوانند با خیال راحت پولشویی در آینده را تسهیل کنند.

پول هایی که در پولشویی استفاده می شود غالباً با جرایم دیگری همراه است. پولشویی به خودی خود و بدون هیچ گونه مدرکی (مبنی بر غیرقانونی بودن پول)غیرقانونی است؛ بسیاری از کشورها پولشویی را به دلیل رابطه ای که با هر نوع جرم سودآور دیگر داشته، جرم  انگاری کرده اند.

کشورهایی که پول شویی را غیرقانونی و دنبال نمی کنند در معرض خطر تبدیل شدن به نقاط بین المللی برای طرح های پولشویی هستند.  این می تواند منجر به کاهش ایمنی عمومی شود زیرا بیشتر مجرمان در منطقه فعالیت می کنند. همچنین ممکن است عواقب دیپلماتیک داشته باشد زیرا سازمان های اجرای قانون کشور را به عنوان کانون پول شویی معرفی می کنند.

موارد معروف پولشویی را نیز می توان اینگونه تشریح کرد؛ در حالی که پولشویی بهتر از گذشته قابل درک است و به راحتی قابل کشف است، اما به هیچ وجه جرم گذشته نیست؛ بسیاری از بزرگترین طرحهای پولشویی که تاکنون تحت پیگرد قانونی قرار گرفته اند، تنها در چند سال گذشته صورت گرفته است.

در سال 2012،  HSBC  یکی از بزرگترین بانک های اروپا و بخش مهمی از یکی از بزرگترین طرح های پولشویی قرن بود. در حالی که رهبران بانک در تسهیل این طرح دخیل نبودند ، مشخص شد که سیاست های امنیتی و گزارشگری بانک، اجازه می دهد تا مقدار زیادی پول بدون شناسایی قابل جابجایی باشد.

از شبکه های HSBC برای پولشویی نزدیک به 900 میلیون دلار برای کارتل Sinaloa و سایر سازمان های جنایی استفاده شد؛ اعتقاد بر این بود که بیشتر این پول از طریق شرکت های قاچاق مواد مخدر تهیه شده است.

 اگرچه قانون براساس سیستم‌های نظارتی کافی برای پولشویی الزامی است، اما هیچ یک از مدیران بانک به دلیل تدابیر ملایم امنیتی متهم نشده‌اند. با این حال، این بانک دستور داده شد كه تقریباً 2 میلیارد دلار جریمه به ایالات متحده پرداخت كند و به یك سری الزامات تجدید ساختار ارائه شود.

 رسوایی بانک دانسک دانمارک یکی از جدیدترین پرونده های عمده پولشویی و شاید یکی از بزرگترین پرونده های تاریخ جهان است.  بیش از 200 میلیارد دلار معامله مشکوک بین سالهای 2007 تا 2015 از طریق بانک جابجا شده است. بیشتر این معاملات از طریق شعبه استونی بانک انجام شده و از روس ها و منابع آذربایجانی آغاز شده است.

خود این بانک با جریمه های میلیاردی از طرف تنظیم کنندگان چندین کشور درگیر روبرو شده است. دانمارک و دیگر کشورهای اروپایی قبلاً به سمت جریمه ها حرکت کرده اند. از این زمان ، تحقیقات مالی ایالات متحده هنوز ادامه دارد، هر دو وزارت دادگستری و کمیسیون بورس و اوراق بهادار معاملات را بررسی می کنند.