نرخ سود سپرده یک‌ساله 20 درصد شد

بررسی جهان اقتصاد از اثر کاهش 2 درصدی نرخ سود بانکی  بر p/e بازار سرمایه

لزوم بررسی همزمان تعدیل نرخ سود بانکی با انضباط بازار پولی غیر متشکل

مدیران عامل بانک‌های دولتی و خصوصی در نشست صبح دیروز خود که در ساختمان مرکزی بانک تجارت انجام گرفت، برای کاهش سود بانکی به تفاهم رسیدند و بنا شد در صورت تصویب شورای پول و اعتبار نرخ سود سپرده و تسهیلات از 15اردیبهشت تغییر کند. عبدالناصر همتی مدیرعامل بانک ملی ایران و رئیس شورای هماهنگی بانک‌ها به‌نیابت از بانک‌های دولتی و خصوصی اعلام کرد: مدیران عامل بانک‌های دولتی و خصوصی در نشست صبح دیروز خود که در محل بانک تجارت انجام گرفت برای کاهش سود بانکی به تفاهم رسیدند.

بنابر گزارش های دریافتی همتی تصریح کرد: با توجه به کاهش نرخ تورم و تأکیدات مقام محترم ریاست جمهوری و دیدگاه‌ها و نظرات وزیر محترم امور اقتصادی و دارایی و رئیس‌کل محترم بانک مرکزی مدیران بانک‌ها امروز توافق کردند در اولین مرحله سود علی‌الحساب سپرده‌های یک‌ساله را به 20 درصد کاهش داده و سود تسهیلات مشارکتی رایج بانک‌ها را بسته به نوع فعالیت 2 تا 3 درصد کاهش دهند.

به‌گفته همتی در این جلسه مقرر شد در صورت تأیید بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار این پیشنهاد از 15 اردیبهشت ماه سال جاری عملیاتی گردد. وی افزود: در این جلسه ابراز امیدواری شد پیشنهادات بانک‌ها در مورد الزامات تثبیت و عملیاتی شدن نرخ‌های جدید که طی نامه‌ای به بانک مرکزی اعلام خواهد شد مطمح‌نظر مسئولین محترم بانک مرکزی و شورای محترم پول و اعتبار قرار گرفته و در جهت تعادل عرضه و تقاضای پول در بازار ملحوظ گردد تا زمینه کاهش مرحله بعدی نرخ سود نیز مهیا گردد.

کاهش دو درصدی نرخ سود سپرده یکساله بانکی در حالی به اجماع بانک های خصوصی و دولتی رسیده که برای تصویب و اجرایی شدن آن به مجوز شورای پول و اعتبار نیاز است. از سویی دیگر معلوم نیست در شرایطی که شبکه بانکی کشور با بی انضباطی شدید در بازار غیر متشکل پولی مواجه شده کاهش دو درصدی نرخ سود بانکی تا چه حد می تواند از تداوم این بی انضباطی ها در شبکه بانکی کشور جلو گیری کند؟

در این ارتباط یک کارشناس ارشد مسائل اقتصادی در گفتگو با جهان اقتصاد با بیان اینکه کاهش دو درصدی نرخ سود سپرده بانکی در گام نخست اقدام خوبی برای اقتصاد ایران تلقی می شود، عنوان کرد: کاهش دو درصدی نرخ سود سپرده یکساله بانک ها باعث خواهد شد تا به همین نسبت قیمت تمام شده پول برای بانک ها طی مدت یکسال اینده کاهش یابد و به این ترتیب ابزاری باشد در تخصیص منابع پولی و تاثیر گذار بر فرایند پرداخت و تسویه تسهیلات اعطایی آنها.

جواد عشقی نژاد با بیان اینکه تاثیر کاهش نرخ سود بانکی بر بازار سرمایه یک شبه نخواهد بود، عنوان کرد: وقتی سپرده ها نزدیک به 80 درصد منابع بانکی را تشکیل می دهند و بطور میانگین حدود 6 ماه فرصت برای سر رسید و تجدید قرارداد های یکساله وجود دارد اثر دو درصدی کاهش نرخ سود آنی نخواهد بود. وی با طرح این پرسش که نرخ سود بانکی را باید بر اساس اینکه آیا با این نرخ دستوری و مکتوب است یا بر مبنای تعدیل نرخ سود عملیاتی بانک ها مورد بررسی قرار داد؛ گفت: باید دید بانک ها از این پس با دو درصد نرخ سود پایین تر تا چه حد قادر به اعطای تسهیلات بانکی ارزان قیمت به بنگاههای اقتصادی هستند.

به باور وی چنانچه برخی تصور کنند که با کاهش نرخ سود بانکی، بازار سرمایه یا پول با روندی متعادل روبرو شود خیالی بیش نخواهد بود.اقتصاد ایران همچنان بر پایه بانک محوری اداره می شود و حدود 90 درصد نقدینگی مورد نیاز بنگاهها از شبکه بانکی تامین می شود. چطور می شود در بازار سرمایه ای با سهم کمتر از 10 درصد در حوزه تامین مالی انتظار ایفای نقش پر رنگ تری در اقتصاد کشور داشته باشیم. عشقی نژاد افزود: با کاهش نرخ سود بانکی انتظار برای ارزان شدن پول در شبکه بانکی می رود منتهی برای نقدینگی هایی که از این به بعد به بانک ها وارد شوند. به عبارتی پول جدید در شرایطی که در تمام بازارها با کنترل شدید دولت مواجه است باید به بانک ها وارد شود.

 وی در برابر این پرسش جهان اقتصاد مبنی بر اینکه اثر کاهش دو درصدی نرخ سود سپرده یکساله بر میانگین p/e کل بازار سرمایه چقدر خواهد بود؟ پاسخ داد: در کوتاه مدت نمی توان انتظار تاثیر بالایی بر بازار سرمایه داشت. گرچه پول ارزانتر می شود اما این پول در سپرده ها است و پول بدون ریسک با دو درصد کاهش بازدهی روبرو است. با احتساب نرخ تورم 15 درصدی در کنار نرخ سود 20 درصدی بانکی و افزودن حداقل 6 درصد نرخ صرف ریسک می بایست حضور در بازار سرمایه فراتر از بازدهی 30 درصدی برای سرمایه گذار توجیه داشته باشد. بنابراین بازار سهام باید حداقل نسبت قیمت بر درامد 3بالای مرتبه ای را برای خود لحاظ کرده باشد.

به گفته این استاد دانشگاه گرچه نرخ سود بانکی بر بازار سرمایه بی تاثیر نیست اما در کوتاه مدت و به سرعت نمی تواند بر بازار سرمایه تاثیر واضحی در بر داشته باشد. باید پول ارزانتر از بانک ها خارج شود و به بازار سرمایه برخوردار از ریسک های سیستماتیک سرازیر شود تا بتوان برای آن تصمیم گرفت. در یک جمع بندی کلی باید گفت اثر کاهش نرخ سود بانکی بر بازار سرمایه به فوریت قابل مشاهده نیست از طرفی این تاثیر گذاری در شبکه بانکی با بازار سرمایه هم وزن نبوده و با دو درصد کاهش نرخ سود سپرده نمی توان گفت که چه حجمی از نقدینگی قادر به خروج از شبکه بانکی نیست. از اینرو می توان انتظار داشت که اثرات کاهش نرخ سود بانکی  با بروز شدن قرار دادهای سپرده های مدت دار از نیمه دوم سال ملوس تر شود و در خوشبینانه ترین حالت اثر مثبتی کمتر از یک مرتبه ای را برای متوسط قیمت بر درامدی کل بازار سرمایه در بر داشته باشد.

عشقی نژاد از وزن 80 درصدی سپرده های مدت دار بانک ها سخن گفت و افزود: در شرایطی که هنوز وضعیت تسهیلات تکلیفی مشخص نیست در حالی کاهش نرخ سود بانکی دردستور کار بانک ها قرار گرفته که معلوم نیست برای بازار غیر متشکل پولی چه وضعیتی پیش خواهد آمد.

در حال حاضر بیش از 20 درصد از منابع پولی کشور یعنی معادل رقمی در حدود 140 هزار میلیارد تومان در بازار غیر متشکل پولی شامل موسسات مالی و اعتباری با مجوز یا بدون مجوز در گردش است. این نگرانی وجود دارد در شرایطی که نرخ سود های بادکنکی در این بازار وجود دارد با چه تضمینی می توان اطمینان داشت که مشتریان بانک ها پس از کاهش نرخ سود ، سپرده های خود را از بانک ها به بازار غیر متشکل پولی سرازیر نشود.

وی بر لزوم جسارت بانک مرکزی برای نظم بخشیدن به شبکه بانکی تاکید کرد و گفت : بانک مرکزی باید با اقدام سیاسی ضمن ادغام موسسات مالی در بازار غیر متشکل پولی همزمان با بررسی موضوع کاهش نرخ سود بانکی موضوع نظم بخشیدن به شبکه غیر متشکل پولی را در دستور کار جدی خود قرار دهد در غیراینصورت تعدیل نرخ سود بانکی تاثیر چندانی بر اقتصاد نخواهد داشت و موجب تسریع حرکت منابع از بانک های تحت نظارت بانک مرکزی به موسسات پولی غیر مجاز خواهد شد.