فریده خدادادی- مصرف آب به عنوان ارزشمندترین ماده برای زیستن وگرانبهاترین کالای اجتماعی واقتصادی باید مورد توجه همگان قرارگیرد، منبع با ارزشی که با وجود خشکسالی‏های اخیر خطر از دست دادن آن به شدت احساس می‏شود.

به گزارش جهان اقتصاد، به دنبال گرمای زودرس درسال جاری مصرف آب در نقاط شهری و روستایی شدت یافته است به طوری که با محدودیت منابع نیزمواجه شدیم کاهش سطح ذخایر پشت سدها و خشک شدن رودخانه‌های فصلی از معایب تنش آبی و گرمای زودرس هوا بوده است و از طرفی با وارد شدن به فصل تابستان خطر خشکسالی کشور و تعداد نقاط روستایی و شهری بیشتری در معرض با تنش آبی افزایش می‌یابد که باید با ارایه راهکارهای سریع از وارد شدن به بحران جدی‌تر یعنی ورشکستگی کامل آب در کشور جلوگیری کرد چرا که بدون آب زیستن ممکن نخواهد بود.

خبرنگار جهان اقتصاد نیز پیرو اهمیت این موضوع با محمدرضا محبوب‌فر، کارشناس محیط زیست و توسعه پایدار به گفت‏وگو پرداخته است که درادامه می‏خوانید:

این کارشناس محیط زیست و توسعه پایداراظهار کرد: با توجه به مباحث مطرح شده گذشته مرتبط، جنگ آب از استان اصفهان آغاز شده و دامنه آن در حال گسترش به سمت کل نقشه جغرافیایی ایران است.

وی با بیان اینکه جنگ آب در گذشته مختص روستاهای کشور بود، عنوان کرد: متاسفانه اکنون جنگ آب از روستاها به شهرهای کشور کشیده شده است به طوری که شهرهای کشور از نظر بحران آب به نقطه‌ای رسیدند که حالت امنیتی پیدا کرده و این تنش آب تشدید شده است. حتی روزهای اخیر کشاورزان اصفهانی مجدداً مقابل شرکت آب استان اصفهان تجمع کردند و مسئولین قول جاری شدن آب در زاینده رود و پرداخت حقابه را به آنها دادند در حالی که به طور کلی اصلاً آبی وجود ندارد.

به گفته عضو انجمن آمایش سرزمین ایران، در حال حاضر میزان آب موجود سد زاینده رود در استان اصفهان حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد است که تنها تا پایان تابستان کفایت می‌کند و حقابه‌ای برای کشت و زرع کشاورزان وجود ندارد.

محبوب‌فر با اشاره به وضعیت تشدید بحران آب در استان خوزستان عنوان کرد: در این شرایط نه تنها روستاهای این استان وارد نزاع آبی شدند بلکه این مساله به شهرهای استان کشیده شده است. هر از چندگاهی تعدادی از جاده‏های بین شهری در استان خوزستان توسط مردم در اعتراض به بی‌آبی مسدود می‌شود، از طرفی کشاورزان و بسیاری از نقاط روستایی مساله کمبود و حتی نبود آب را اعلام کردند و می‏توان گفت که وضعیت بسیار خطرناک است.

**مرگ کشاورزی شرق ایران به واسطه خشکی هامون

وی به تدوام بحران آب دراین خطه شرق کشور پرداخت و گفت: در حال حاضرهامون خشک شده است و به موجب این وضعیت می‏توان مرگ کشاورزی و دامداری در حوضه آبریز هامون سیستان و بلوچستان را مشاهده کرد.با این شرایط، مهاجرت و کوچ بسیاری از روستاییان این مناطق را شاهد هستیم به طوری که تاکنون نزدیک به 300هزار نفر از مردم این نواحی وارد شهر زابل شدند و حتی از شهر زابل به شهر تهران نیز مهاجرت کردند.

** نبود دیپلماسی دولت ایران بهانه‌ای برای باج دادن به کشورهای منطقه

عضو انجمن مخاطرات محیطی  و توسعه پایدار ایران با بیان این که هامون بین دو کشور ایران و افغانستان تشنه است، گفت: کشورهایی همانند افعانستان، ترکیه وعراق از دیپلماسی آب برخوردارند و از پرداخت حقابه رودهایی که سرچشمه‌ای برای هامون و سایر منابع آبی است، خودداری می‌کنند و با «قلدری» اعلام می‌کنند که ایران حقابه‌ای ندارد و باید به آن‌ها باج بدهد و دلیل این که آن‏ها این حرف را مطرح می‏کنند ناشی از ضعیف بودن دولت ایران و نداشتن دیپلماسی آب در دولت است در این صورت است که به باج دادن به کشورهای همسایه و می‌پردازند و یکی از این کشورها که آب کشور را «دزدیده» است، کشور افغانستان است به طوری که با سدسازی‌های بسیار حقابه ایران را پرداخت نمی‌کند.

**ایران وارد ورشکستگی دایم آب شد

محبوب‌فرعنوان کرد: در حال حاضر بیش از 80درصد از مساحت کشور ایران درگیر خشکسالی درازمدت است و وارد ورشکستگی دایم آب شده است به طوری که بحران آب همیشگی و پایدار در کشور ایران خواهد بود.

وی تصریح کرد: اوایل فصل بهار140نقطه از کشور وارد بحران آبی شده بود اما اکنون وضعیت کشور به گونه‌ای است که نزدیک به 250نقطه شهری وارد تنش آبی شده است که نشان از وضعیت نگران‌کننده آب در کشور حکایت دارد.

به گفته وی، کلید مقابله با کم آبی تنها در دست مردم و شهروندان نیست البته صرفه‌جویی در این حوزه از سوی مسئولین سخن درستی است اما مسئولین در برابر منابع آبی مردم نیز از وظایفی برخوردار هستند که از جمله این وظایف می‏توان به حفظ منابع آبی و مدیریت منابع آب در کشور اشاره کرد.

**  تشدید بیابان‌زایی تهدیدی برای استان‌های شمالی کشور

این کارشناس محیط زیست و توسعه پایدار گفت: در حال حاضر وضعیت کشور از لحاظ مشکل آب به گونه‌ای رقم می‌خورد که در شهرهای شمالی کشور همانند گلستان، مازندران، گیلان، آذربایجان غربی، اردبیل با پدیده بیابان‌زایی مواجه هستیم یعنی پروژه بیابان‌زایی در این مرحله علاوه بر مرکز ‌و جنوب شرق کشور حوالی استان‌های شمالی را هم تهدید می‏کند به طوری که روند بیابان‌زایی در دو سال اخیر در این مناطق شدت یافته است و از دست دادن منابع آبی سطحی در این مناطق را شاهد هستیم. تالاب انزلی در حال نابودی و مواجهه با خطر خشکسالی است و از سوی دیگر در 15سال اخیر با کاهش حدود 2متری سطح دریاچه خزر مواجه بوده‌ایم.

محبوب‌فرعنوان کرد: در حال حاضر مصرف آب در استان تهران وضعیت قرمز پیدا کرده  حتی از آن عبور کرده است، یعنی رشد 6الی10درصدی مصرف برق در این استان مشاهده می‏شود و دستاورد چندساله وزارت نیرو در خصوص توصیه شهروندان به صرفه‌جویی به هدر رفته است.

وی با اشاره به مواجه زمین‏های کشاورزی در کشت محصولاتی نظیر سبزی و صیفی جات با مشکل کمبود آب عنوان کرد: درنهایت برای حوزه‏های کشاورزی، دامداری و باغی احتمال می‏رود تا پایان شهریور به آب دسترسی داشته باشیم یعنی شهریورماه بحران امنیت غذایی درکشور ایران سرباز می‌کند و بحران تامین اقلام اساسی مانند گندم، جو و برنج، گوشت و نان را شاهد خواهیم بود بنابراین به دلیل خشکسالی‌های مکرر با  شبه‌قحطی در شهریورماه مواجه خواهیم بود.

این کارشناس محیط زیست و توسعه پایدار بیان کرد: در حال حاضر کشاورزان و دامداران نهاده‏های دامی ندارند و وضعیت به‌گونه‌ای است که دامداران دام‏های سنگین، دامداری‏های خود را تعطیل و دام‏های خود را برای کشتار زودهنگام به کشتارگاه روانه کردند.

** خودکفایی به قیمت ازدست دادن منابع آب

وی در ادامه گفت:با توجه به مشکلات فوق در کشور نسبت به خودکفا شدن کشور ایران در زمینه محصولات کشاورزی و دامی تبلیغ می‏شود اما این پرسش مطرح است به چه قیمت باید این خودکفایی باشد؟ به قیمت این که هندوانه یا هرمحصول دیگری جهت استفاده مردم تولید شود غافل از این که برای تولید این محصولات آب بسیاری مصرف می‌شود و بیشترین مصرف آب مربوط به بخش کشاورزی است. از طرفی با صادرات بسیاری از محصولات کشاورزی برای ارزآوری نیز مواجه هستیم و آب را صادر می‏کنیم  یعنی کشور ایران با وجود مشکل  آب به صادرکننده آب توسط صادرات محصولات کشاورزی و باغی تبدیل شده است.

محبوب‌فر بیان کرد:این خودکفایی به قیمت فقدان آب، جنگ آب، نابودی طبیعت و محیط زیست، نابودی معیشت و اقتصاد کشاورزی در کشور اتفاق افتاده است و متاسفانه یک توهم بزرگ، خیال باطل و خام است که کشور را با مشکلات بسیاری مواجه می‌سازد. تنها راهکار در این حوزه تعطیل کردن کشاورزی و حرکت کشاورزان به سمت کشت فراسرزمینی در کشورهای دارای آب و هوای مناسب مانند گرجستان، تاجیکستان، ارمنستان و ... است و دولت باید در این راستا از آن‏ها حمایت لازم را به عمل آورد.

این کارشناس محیط زیست و توسعه پایدار گفت: نقشه جغرافیای ایران ظرفیت و تاب تحمل برای 45میلیون نفر را دارد نه 85میلیون نفر. این درحالی است که مسئولین کشور با توهم توسعه جمعیت کشور را از 45 میلیون به 85 میلیون نفر رساندند با این که منابع موجود در کشور برای استفاده 45میلیون نفر گنجایش دارد.