مرتضی ابراهیمی

صنعت پتروشیمی کشور همواره از صنایع مهم و استراتژیک در بخش های مختلف خصوصا صادرات غیر نفتی بوده و صنعت اوره از زیرمجموعه های آن 2درصد از بازار سرمایه ایران را با چهار شرکت بورسی تشکیل می دهد و به بیان کلی در برگیرنده شرکت های تولید کننده اوره و محصولات جانبی بوده که همواره در سالیان گذشته از سودآور ترین شرکت های بازار سرمایه به حساب می آید.

محمد هرورانی، تحلیل گر بازار سرمایه در گفت و گو با جهان اقتصاد با اشاره به مطلب فوق گفت: شناخت دقیق حوزه فعالیت، پروژه های در حال پیگیری و تمرکز استراتژیک شرکتها جهت افزایش درآمد و ارتقای ارزش آنها می تواند در ارزیابی چشم انداز قیمتی سهام شان حائز اهمیت باشد. همچنین مقایسه شرکتها با یکدیگر از منظر سودآوری و همچنین بازدهی قیمتی کسب شده و نسبت های اشاره شده با در نظر گرفتن تناسب تفاوت آنها و پتانسیل نهفته در هر یک از شرکتها می تواند توجه سرمایه گذاران و تحلیلگران را به بررسی نکات تحلیلی بیشتر، جهت ارزیابی توجیه پذیر بودن یا نبودن قیمت فعلی و شناسایی پتانسیل های بالقوه و اولویت بندی آنها از منظر جذابیت سرمایه-گذاری جلب نماید. درگزارش مورد بررسی پس از معرفی محصول اوره و وضعیت فعلی آن توضیح مختصری در رابطه با عوامل اثرگذار بر این محصول کلیدی پرداخته و سپس تحلیلی از وضعیت اوره در جهان ارائه شده و درنهایت به بررسی صنعت اوره در داخل کشور می پردازیم.

**وضعیت صنعت اوره در جهان

اوره مهم ترین و پرمصرف ترین کود شیمیایی و یک ترکیب آلی بوده که دارای بالاترین مقدار نیتروژن در میان تمام کودهای جامد نیتروژنی است. بیشتر اوره تولید شده در جهان به صورت جامد و به شکل پریل، گرانول و کریستال است. محصول اوره به دلیل مصرف در کشاورزی به عنوان کودهای شیمیایی حاوی نیتروژن و تا حدودی شیمیایی بعنوان ماده اولیه برای تولید بسیاری از ترکیبات شیمیایی مهم و صنعتی به منظور کاهش آلاینده‌های No دار، که در گازهای حاصل از احتراق است، دارای بازار بزرگ و رو به رشدی است که باتوجه به افزایش جمعیت و اهمیت مصرف خوراک بشر، نقش اوره در روند تولید مواد غذایی جهان با اهمیت است.

مهم ترین عوامل موثر بر عرضه و تقاضا و قیمت اوره در جهان رشد اقتصاد جهانی، تغییر الگوی مصرف، افزایش سرانه درآمد، مقررات زیست محیطی، تولید اوره در کشورهای بزرگ و مصرف کننده جهان مانند  چین و هند، تغییر جمعیت و نرخ مواد اولیه تولید اوره خصوصا نرخ گاز و زغال سنگ است.

مهم ترین شرکت های تولیدکننده اوره درجهان عربستان، چین و قطر بوده و طبق آخرین اطلاعات در دسترس چین، هند، آمریکا ، اروپا و برزیل 70 درصد از کودهای تولید شده درجهان را مصرف می نمایند. در سالهای اخیر صادرات چین به دلیل قوانین سخت گیرانه دولت در تاثیرات تولید بر محیط زیست کاهش محسوسی داشته به طوری که از سال 2015تا 2018  حدودا 30 میلیون تن کاهش داده است. از طرفی واردات اوره در کشور هند بدلیل کاهش تولید اوره در داخل کشور 34 درصد رشد کرده و از 6.3 در 2018 به 8.5 در 2019 رسیده است. نکته مهم و قابل توجه افزایش 9 میلیون تنی ظرفیت اوره در هند تا سال 2023-2024 با تکمیل پروژه های در دست اجرا است و مطابق با برنامه های چین 3.8 میلیون تن تا 2023 کاهش خواهد داشت.

وضعیت صنعت اوره در داخل کشور :

از میان اوره ساز های کشور چهار شرکت پتروشیمی پردیس، کرمانشاه، خراسان و شیراز بورسی و پتروشیمی رازی غیربورسی است و همچنین درحال حاضر سه طرح توسعه درحال تکمیل لردگان، هنگام و مسجد سلیمان در دست تکمیل است. مجموع تولید اوره ایران 6.3 میلیون تن است که 47 درصد از تولید با پتروشیمی پردیس، 23 درصد شیراز، 10 درصد کرمانشاه، 8درصد خراسان و 12 درصد با پتروشیمی رازی است.

بررسی فاکتور های تحلیلی:

مقایسه حاشیه سود ناخالص شرکت ها :

همانگونه که از آمار و نمودارهای ارائه شده مربوط به بخش حاشیه سود ناخالص شرکت ها از سال 96 تا شش ماهه سال 99 پیداست در سالیان اخیر سودآوری اوره سازهای ایران رشد چشمگیری داشته که صنعت اوره کشور طی سه سال گذشته از 43درصد حاشیه سود ناخالص در سال 96 اکنون به 67 درصد رسیده است.دلیل عمده این اتفاق رو به بالا بودن نرخ های جهانی اوره درعین حال ثابت و کاهشی بودن نرخ مواد مصرفی(عمدتا گاز)  این شرکت ها است.مطابق با اطلاعات ارائه شده پتروشیمی کرمانشاه و خراسان در وضعیت بهتری از جهت این نسبت قرار دارند البته که درکل نسبت مورد بررسی برای تمامی شرکت ها مطلوب است.

مقایسه شرکت های اوره ساز داخلی از منظر سه نسبت P/E  و P/S  و P/B  (TTM) :

نمودار های فوق بیانگر این نکته است که هریک از فاکتور های : فروش و حقوق صاحبان سهام و سود هرسهم در سنوات گذشته به نسبت ارزش مورد معامله فعلی سهم در چه شرایطی قرار دارد بعنوان مثال همانگونه که مشخص است به طور میانگین پتروشیمی پردیس در وضعیت مطلوب تری قرار دارد.

مقایسه بازدهی شرکت های بورسی با شاخص کل :

همانگونه که از آمار و نمودارهای ارائه شده مربوط به بخش بازدهی از ابتدای سال تا 12 آذرماه 99 پیداست تنها یک شرکت از مجموعه این صنعت فعال در بازار سرمایه ایران بازدهی کمتر از شاخص کل بورس اوراق بهادار کسب نموده است و اکثر نماد های فعال در این صنعت بازدهی بیشتری نسبت به شاخص کل بورس اوراق بهادار داشته اند که دلیل عمده آن ارائه گزارشات مطلوب این شرکت ها ناشی از رشد دلار در ماه های گذشته وهمچنین ثایت ماندن نرخ های جهانی برخلاف ریزش کامودیتی های دیگر ناشی از بحران کرونا و به تبع آن افزایش چشم گیر حاشیه سود شرکت ها از فاصله بین درآمد های فروش و بهای تمام شده آنها است.

بررسی بنیادی شرکت ها و نتیجه گیری :

محصول اوره به دلیل مصرف در کشاورزی و تا حدودی صنعتی، دارای بازار بزرگ و رو به رشدی است و همچنین نیاز به احداث ظرفیت های جدید جهت پوشش تقاضا، بسته شدن و تعطیلی تعدادی از واحدهای قدیمی و غیراقتصادی در مناطق جهان و دسترسی به منبع گازی نسبت به منبع زغال سنگ از مزیتهای کشورهای دارای گاز و ورود به رقابت تجاری است. از دیگر نکات مهم و اثرگذار بر فروش اوره سازهای داخلی راه اندازی واحد 635 هزار تنی اوره ترکمنستان است که بازار افغانستان و عراق را تحت تاثیر قرار داده و با راه اندازی واحد جدید ترکمنستان با ظرفیت 1.155 میلیون تن که در سال 2019 به بهره برداری رسیده قیمت و بازارهای اطراف را تحت تاثیر قرار می دهد. در حال حاضر ازبکستان نیز 2020-2021، 578 هزار تن اوره بهره برداری میکند و قزاقستان نیز برنامه 852هزارتنی دارد. البته اوره سازهای داخلی نیز ویژگی های متمایزی نسبت سایرین داشته و پیش بینی میگردد با راه اندازی فازهای جدید تولید اوره و همچنین انجام طرح های توسعه شرکت ها و مرتفع شدن شرایط تحریمی شرایط مطلوب تری از جهت سودآوری پیدا نمایند.باتوجه به شرایط تحریمی و محدودیت های صادراتی توجه به این نکته حائز اهمیت است که محصولات شرکت های مورد بررسی جامد بوده و صادرات آنها به کشتی هایی با شرایط خاص نیاز ندارد و تنها مشکل به وجود آمده تخفیف حدودا 50 دلاری در فروش ها ناشی از تغییر مقاصد صادراتی است.

با درنظر گرفتن ثبات در قیمت های جهانی اوره و همچنین تخفیفی که این 4 شرکت در فروش خود دارند نرخ اوره صادراتی در مفروضات 220 دلار درنظر گرفته شده و با فرض آمونیاک 150 دلاری و متانول 220 دلاری و کریستال ملامین 850 دلاری و دلار 24 و 30 هزارتومانی برای دوره شش ماهه دوم سال 99 و 1400 و درنهایت گاز خوراک 5سنت و 7 سنت برای دوره های مشابه اشاره شده پیش بینی میگردد شرکت پتروشیمی پردیس برای انتهای سال 99 و 1400 به ترتیب 9,581 و  14,892 ریال و پتروشیمی کرمانشاه در دوره مشابه 5,585 و 8,137 ، پتروشیمی شیراز  7,362 و  11,720 ریال و پتروشیمی خراسان  9,459 و 11982 ریال سود هرسهم داشته باشند. باتوجه به اینکه اوره سازهای داخلی در سال 98 سود تقسیمی پایینی علیرغم سال های قبل به جهت عدم دریافت وصول مطالبات از سازمان خدمات حمایت کشاورزی داشته اند لذا سود انباشته مناسبی برای این شرکت ها موجود است و این پتانسیل در سالهای آتی به عنوان سود تقسیمی بالاتر یا افزایش سرمایه از این محل را میسر خواهد نمود.