بررسی آسیب‌ها و مزایای بلندمرتبه‌سازی در گفت‌وگوی جهان اقتصاد با کارشناسان  

فریده خدادادی-کافیست به گوشه و کنار شهرها بنگریم، به طور قطع ساختمان‎هایی مرتفع که ارتفاع آن‏ها تا به آسمان کشیده شده است را مشاهده خواهیم کرد، پدیده‌ای که با گسترش روز افزون جمعیت و محدودیت زمین بیش از پیش به چشم می‎خورد.

به گزارش جهان اقتصاد؛ امروز در شهرهای مختلف کشور «بلندمرتبه‌سازی» به عنوان یک پدیده مهم قبل مشاهده است، هر چند این پدیده از سویی می‏تواند به بسیاری از مسائل شهری مانند کمبود زمین، مسکن، بهینه نمودن هزینه تأسیسات شهری و... پاسخ دهد، اما ازسوی دیگر خود، پدید آورنده مشکلات و نارسائی‎هایی مانند افزایش تراکم جمعیتی و ساختمانی، اختلال در تأسیسات زیربنایی وخدمات شهری، تأثیرات نامطلوب کالبدی و فضایی، زیست محیطی و بسیاری ازمسائل دیگر در فضای شهری است.

هنگامی ساختمان‏های مرتفع می‏توانند نیازهای جامعه را تأمین کنند که اقدام آن‏ها براساس مطالعات امکان سنجی و طراحی و ساخت آن‏ها بر پایه علمی و فنی و مدیریتی مناسب و منطبق با تکنولوژی پیشرفته موردنیاز چنین بناهایی صورت پذیرد، به طوری که باید تمام اصول و معیارهای بلندمرتبه‌سازی رعایت شود؛ باید با اقدامات و راهکارهایی مناسب برای رفع و بهبود تأثیرات منفی بلندمرتبه‌سازی تلاش کرد.

برای بررسی بیشتر این موضوع با مهدی روانشادنیا، استاد دانشگاه و کارشناس حوزه مسکن، گفت‌وگو شده است که در ادامه اشاره می‎شود.

این استاد دانشگاه اظهار کرد: موضوع بلند مرتبه سازی تابع سیاست‎های شهرسازی کشوراست و متناسب با شرایطی که در بخش‏های مختلف شهری وجود دارد، در این باره تصمیم گیری می‏شود.

روانشادنیا گفت: درسال‏های اخیر به دلیل بحث توسعه مبتنی بر حمل و نقل به ویژه حمل و نقل انبوه از محل‏هایی که تمرکز ایستگاه‏های مترو و وسایل حمل و نقل همگانی وعمومی است، به توسعه بلند مرتبه سازی روی‏آورده اند.

** لزوم تجدید نظر سیاست‏های شهری دربلندمرتبه سازی

وی بیان کرد: امروزاز لحاظ فناوری با وضعیتی مواجه هستیم که ازتوان بلند مرتبه سازی برخوردارهستیم اما توسعه ناهمگون آن به شهرهای کشورآسیب زده است به طوری که خط آسمان در بسیاری از شهرها به شکستگی‏های معناداری دچار شده‏است که باید در سیاست‏های شهری نسبت به موضوعات بلند مرتبه سازی تجدید نظر شود.

روانشادنیا اظهارکرد: هراندازه که ارزش قیمت زمین بالاترمی‏رود، توجیه اقتصادی بیشتری برای بلند مرتبه سازی به وجود می آید.

به گفته وی، در نقاطی از بلند مرتبه سازی صحبت می‏شود که موضوع محدودیت زمین و گران بودن قیمت زمین به نوعی مشاهده شده است. 

**لزوم بلندمرتبه سازی برمبنای سیاست‏های درست توسعه شهری

روانشادنیا اضافه کرد: اگربلند مرتبه سازی در چارچوب سیاست‏های درست توسعه شهری باشد، یکی از مدل‏های ساخت محسوب می‏شود اما اگر به صورت موردی و خارج از ضابطه اتفاق افتد، بیشترمضرات آن متوجه شهرها خواهد بود.

خبرنگار جهان اقتصاد برای روشن شدن بیشتر این موضوع  با مسعود نجفی قدسی ، کارشناس ارشد اقتصاد مسکن گفت‌وگو کرده است.

این کارشناس ارشد اقتصاد مسکن اظهار کرد: بلندمرتبه‌سازی یک تکنولوژی و فناوری است که درمهندسی ساختمان به کار برده می‏شود اما هنگام دستیابی به یک تکنولوژی و فناوری باید دید که شناخت نسبت به این تکنولوژی به چه میزان است و آیا بسترلازم برای این تکنولوژی فراهم شده است؟

نجفی افزود: گاهی با الگو گرفتن از الگویی مانند بلندمرتبه سازی در کشوری خاص که با آثارخوبی همراه بوده است، با مشکل مواجه می‌شویم، به طوری که فکر می‏کنیم که پیاده سازی این الگوها در کشور خودمان با نتیجه همراه خواهد بود، غافل از این که سال‏های متمادی نسبت به زیرساخت‎های این موضوع در کشورها کارشده است و ما بدون در نظر گرفتن این مسایل به کپی از این الگوها در کشور بسنده می‏کنیم.

به گفته وی، منشا بحث بلند مرتبه سازی را نباید تنها یک المان و تکنولوژی به غرب نسبت داد بلکه در معماری ایرانی قدیم توانستیم  بهتر از معماری مدرن غرب به بلند مرتبه سازی بپردازیم و مثال بارز این اتفاق «عمارت عالی قاپوی اصفهان» است، بلندمرتبه سازی این بنای عظیم با توجه به شرایط محیطی آن دوره، فرهنگ، نگرش و... انجام شده است.

این کارشناس ارشد حوزه مسکن گفت: در شهرها طرح مباحثی همانند بلند مرتبه سازی، برج ها و... با زیبا جلوه دادن آن نشان دهنده توان و لاکچری بودن نیست بلکه باید در ابتدا مغایرت این مباحث با فرهنگ و بسترهای موجود در مباحث فرهنگی و مسایل جامعه شناختی، زیست محیطی، جغرافیایی و... در نظر گرفته شود چرا که تمامی موارد به عنوان یک منشور به حساب می‌آیند و باید از زوایای مختلف مورد بررسی قرار گیرد که آیا در ارتباط با  بلند مرتبه سازی  نتیجه خواهد داد یا خیر؟ آیا از منظر فناوری از قابلیت استفاده برخوردار است؟ این فناوری یعنی فن و مهندسی آن یک بخش قضیه است و مهم تر از آن بحث مدیریتی آن است.

** عدم مدیریت صحیح شهری در کلانشهرها

نجفی افزود: عدم مدیریت صحیح؛ اشکال اساسی طرح‏هایی مانند بلند مرتبه سازی در کلانشهرهای کشوراست. با وجود فرایند ساخت وساز در اکثر نقاط کشورکماکان معضلات حوزه مسکن، بی خانمانی ، بحران‏ها و... در سرجای خود باقی مانده است یعنی آنچنان این موضوع به بن بست رسیده است که هیچ راه حلی ندارد، در حالی که برون رفت از فضای ایجاد شده به ویژه برای کلانشهری مانند تهران با راه‎حلی ساده همراه است. بنابراین با اصلاح مدیریت شهری بسیاری از مشکلات برطرف می‏شود.

وی اظهار کرد: مدیریت کارآمد، برنامه ریزی و قانونمندی صحیح درارتباط با توسعه شهرها بسیاری از مسایل را حل می‏کند و ممکن است این برنامه‎ها میان سیستماتیک کردن فضای شهری و مدیریت منطقی بلندمرتبه سازی هم دیده شود اما این که خود بلند مرتبه سازی را به عنوان یک راه حل کارا برای فرار از مشکل مسکن و... مطرح شود، اقدام درستی نیست، چه بسا دربعضی موارد تخریب‌کننده است.

این کارشناس ارشد اقتصاد مسکن با بیان اینکه فراهم ساختن امکانات شهری را در فرآیند بلندمرتبه سازی نمی‌توان نادیده گرفت، تصریح کرد: فراهم ساختن امکانات مناسب، آتش نشانی، بیمارستان و... در شهر مهم است و صرف این که بلندمرتبه سازی را از یک نگاه ساختمان ساز ببینیم کافی نیست زیرا برای وی این اقدام خوبی است وپول خوبی از این بابت به دست می آورد و صرف سوداگری است اما باید توجه کرد بلندمرتبه سازی برای مدیریت شهری و کارآمد، نمی‏تواند به تنهایی ازمعنی و مفهوم برخوردارباشد بلکه باید تمام زیرساخت‏ها، فرهنگ آپارتمان نشینی و نیازهایی که یک محله و شهر به آن نیاز دارد، فراهم شود. 

** نابودی سرمایه‌های کشور در پی تخریب خانه‏های با عمر کوتاه

نجفی گفت: با توجه به استفاده از مصالح گران و هزینه‏هایی صرف شده برای ساخت یک خانه پس از گذشت چند سال از آن به عنوان خانه کلنگی نام می‏برند و به دنبال تخریب آن هستند. این یکی از معضلاتی است که در این حوزه با آن مواجه هستیم چرا که به موجب این اقدام ثروت مملکت و خودمان را نابود می کنیم در حالی که در هیچ کجای دنیا خانه برای استفاده  10الی 15 ساله ساخته نمی‏شود اما متاسفانه این فرآیند در کشوربه فرهنگ تبدیل شده است.

وی افزود: خانه های کوچک و پایین آوردن عمرساختشان برای سوداگرانی که در حوزه ساختمان سازی دلالی می‏کنند، بسیار خوب است اما در کلان این قضیه به نفع مردم نیست و باید ساخت خانه‏ها طوری باشد که حداقل تا 50 سال جواب دهد، در این صورت تخریب‎ها و خروج سرمایه‏ها را شاهد نخواهیم بود و خود همین سرمایه‏ها می‏تواند در جای دیگر خلق و به ساخت خانه‏های جدیدی منجر شود.

این کارشناس ارشد اقتصاد مسکن گفت: معضل کشور در حوزه توسعه شهری و توسعه ساختمان سازی بحث عدم مدیریت صحیح و کارآمد شهری و عدم وجود سیاست‏های مناسب و کارآمد است و به دلیل بی توجهی به این مسایل، گروهی در شهرمطابق میل خود در شهر رفتار می کنند، پس از آن گروه‎های بعدی نیز رویه دیگری را در پیش می‏گیرند و این نشان دهنده این است که هیچ سیاستی در کارنیست، در واقع اصل فضای فکری نسبت به شهر خراب است و با بلند مرتبه سازی و ... مسایل  شهرها حل نمی‏شود.

این کارشناس ارشد اقتصاد مسکن بیان کرد: بنده با وجود هزینه‌هایی که در طرح مسکن مهر همراه بود، با اصل این قضیه مخالف نیستم اما با این مسکن مهری که ساخته شد، مخالف هستم زیرا در حاشیه شهرها بدون هیچ گونه زیرساختی، ساخت و ساز توسط  بساز‌بفروش‌ها برای فرار از ورشکستگی صورت گرفت و اگراین برنامه طبق برنامه صحیح ملی پیش می‏رفت، می‏توانست به یکی از زیباترین مناطق در کشور تبدیل شود.

به گفته نجفی، اگرنوع نگاه نسبت به رفع مشکلات حوزه مسکن اصلاح شود، معضل مسکن در تهران و کلانشهرهای کشور می‏تواند در طی 4 سال به صفر برسد و قابل حل است که در این راستا به یک عزم ملی و فکر هوشمندانه و مدبرانه فارغ از هرگونه منافع و امیال شخصی نیاز است.