علی شفائی- گروه امور زیربنایی
ali.shafaee.11@gmail.com
تک نرخی شدن قیمت بنزین در حالی اتفاق افتاد که بیش از اینکه حذف سهمیه اندک ۷۰۰ تومانی موجب نگرانی مصرف‌کنندگان باشد، غافلگیری و بی‌توجهی به اطلاع‌رسانی موجبات دلخوری را فراهم کرده‌است.‏

به گزارش خبرنگار جهان اقتصاد، ده برابر شدن قیمت بنزین در کمتر از یک دهه، تصمیمی بود که در قالب طرح هدفمندسازی یارانه‌ها و با اهدافی چون کاهش مصرف، کنترل ترافیک و آلودگی در کلان شهرها، جلوگیری از قاچاق سوخت به کشورهای همسایه، حذف یارانه و کاهش بار مالی که از مسیر عرضه سوخت یارانه‌ای بر دولت تحمیل می‌شد،‌ به مرحله اجرا درآمد.‏
اگرچه اولین دوره اعمال سهمیه بندی و افزایش قیمت بنزین، با عکس‌العمل دور از انتظار و هجوم مصرف کنندگان به جایگاه‌های سوخت همراه‌شد، اما در مقاطع بعدی و چندین دوره افزایش قیمت و کاهش سهمیه‌ها، مصرف‌کنندگان نیز رفتار خود را مدیریت کرده و دیگر از هیجان دوره اول و صف‌های طولانی چند ساعته خبری نبود.‏
از سویی در بررسی تحقق اهدافی که برای حذف یارانه و آزادسازی قیمت سوخت تعریف شد‌ه‌ بود نیز توفیقات چندانی به دست نیامد و اگرچه دولت از تامین سوخت یارانه‌ای رهاشد، اما در مقابل بار سنگین یارانه نقدی، فشار مالی دو چندانی را تحمیل کرد.‏
گذشته از آنچه که هدف بود، ‌نتیجه‌ای که حاصل شد، حامیان، منتقدان و مخالفان این روند، بر سر یک موضوع اتفاق نظر دارند و آن اینکه برای گذراز اقتصاد دولتی، توسعه اقتصادی و تامین اجتماعی فراگیر و درخور شأن شهروندان، نیازمند گذر از رفتارهای چون اقتصاد یارانه‌ای است.‏
از سویی تورم بی‌سابقه‌‌ای که طی سال‌های ۹۰ تا ۹۲ گریبانگیر اقتصاد کشورشد و رشد غیرمنطقی قیمت‌ها از یک سو و کاهش ارزش پول از طرف دیگر، موجب شد تا افزایش قیمت به یک عادت پذیرفته در جامعه مصرف‌کنندگان تبدیل شود.‏
در این شرایطی بسیاری از اتفاقات بازار در خصوص افزایش قیمت، از کنترل دولت خارج است و توقع مردم از دولت مدیریت شرایط است و البته به قول و گفته مسولان تمامی اقشار حتی حداقل بگیران و حقوق‌بگیران با درآمد اندک و محدود، نجیبانه و صبورانه، برای گذر از شرایط کنونی دولت را همراهی کرده‌‌اند.‏
با چنین تفاسیری حذف ناگهانی ۶۰ لیتر بنزین سهمیه‌ای ۷۰۰ تومانی که البته در هزینه سوخت خانواده‌ها تاثیر چشمگیری ندارد، بیش از اینکه به دلیل بار مالی مورد اعتراض مصرف‌کنندگان باشد، به دلیل بی‌اطلاعی و غافلگیری مورد اعتراض قرارگرفته‌است.‏
در واقع آنچه موجب شده تا رسانه‌ها به نمایندگی از افکار عمومی از این رفتار دولت انتقاد کنند، بی‌توجهی به حقوق شهروندی و البته برداشت برخی از آن به معنی بی‌احترامی به مصرف‌کنندگان از سوی دولتی است که جامعه به تدبیر آن امید بسته است.‏
مورد دیگر بی‌اطلاعی و یا عدم پاسخگویی مسولان در رده‌های مختلف است، چنانکه در پیگیری‌های انجام شده، هیچ یک از مسولین پاسخ صریح و شفافی برای این موضوع نداشته و تنها به این بسنده کرده‌اند که دستوری از دولت برای واریز ۶۰ لیتر بنزین سهمیه‌ای ۷۰۰ تومانی صادرنشده است.‏
‏***جایگاه‌داران پاسخی برای مصرف‌کنندگان معترض ندارند‏
بیژن حاج‌محمدرضا، رییس اتحادیه جایگاه‌داران سوخت در گفت‌وگو با ایسنا با تایید این‌که سهمیه‌های خردادماه به کارت‌های سوخت واریز نشده، از دلایل این تصمیم ابراز بی‌اطلاعی کرد و گفت: برای این کار با ما نیز مشورتی نشده است. به دلیل این‌که این موضوع برای رانندگان نیز اطلاع رسانی نشده بود، برخی رانندگان به جایگاه‌داران در این خصوص اعتراض داشتند، درحالی که جایگاه‌داران نیز خود از این تصمیم بی اطلاع بودند.‏
وی عنوان کرد که دلیل واریز نشدن سهمیه‌های جدید در کارت‌های سوخت خودروهای شخصی به احتمال زیاد تک نرخی شدن سوخت است.‏
‏***شرکت پخش فقط مجری تصمیمات دولت است
در این زمینه شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران اعلام کرده است که تنها دستگاه اجرایی و مجری تصمیم گیری‌ها است و در سهمیه بندی بنزین و تعیین قیمت آن مسئولیتی ندارد.‏
سخنگوی شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران اظهار کرد: این شرکت تابع مصوبات ابلاغی مجلس شورای اسلامی به هیئت وزیران و ابلاغ آنها به دستگاه اجرایی مربوط است.‏
داوود عربعلی درباره این که آیا تغییرات قیمتی بنزین در راه است، گفت: با توجه به توضیحات اخیر مبنی بر ماموریت شرکت ملی پخش (توزیع انواع فرآورده های نفتی) این شرکت هیچ مسئولیتی در این زمینه ندارد و صرفا به عنوان مجری عمل می کند
وی همچنین در این باره که شارژ نشدن سهمیه خودروهای شخصی به سامانه هوشمند سوخت ارتباط دارد یا خیر نیز تاکید کرد: این سامانه با دقت همیشگی فعال است و هیچ مشکلی ندارد.‏
سخنگوی شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران، با مهم برشمردن تنویر افکار عمومی از عموم رسانه ها خواست در انتشار اخبار این حوزه بسیار مهم با دقت و درایت بیشتری عمل کنند تا از ایجاد هر گونه ابهام در افکار عمومی پیشگیری شود.‏
‏***دولت مشغول تصمیم‌گیری است‏
سخنگوی شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی همچنین به ارنا گفت: واریز سهمیه سوخت خردادماه خودروهای سواری شخصی و موتورسیکلت ها در مرحله تصمیم گیری است و پس از ابلاغ به شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی، در خصوص آن اطلاع رسانی خواهد شد.‏
داوود عربعلی اظهارداشت: شارژ سهمیه خودروهای سواری شخصی و موتورسیکلت ها در مرحله تصمیم گیری است و پس از ابلاغ به شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی، در خصوص آن اطلاع رسانی خواهد شد.‏
‏***رئیس کمیسیون انرژی مجلس هم خبری ندارد‏
رئیس کمیسیون انرژی مجلس در پاسخ به این سوال که شنیده شده، قرار است بنزین با نرخ ‏‎۱۰۰۰‎‏ تومان تک نرخی شود، آیا در این مورد اطلاعی دارید یا خیر؟ گفت: اطلاعی از تک نرخی شدن قیمت بنزین و حذف سهمیه سوخت نداریم.‏
علی مروی در گفت‌وگو با تسنیم، در پاسخ به این سؤال که آیا واریز نشدن سهمیه سوخت خودورهای شخصی در بامداد اولین روز خردادماه و منوط شدن شارژ شدن کارت‌های سوخت به تصمیم دولت، به معنی تغییر در قیمت یا سهمیه سوخت است؟ گفت: هنوز هیچ اطلاعی در این باره نداریم.‏
وی درباره تصمیم دولت مبنی بر تک نرخی کردن بنزین و تعیین قیمت هزار تومان برای هر لیتر از این سوخت نیز گفت: اگر دولت  تصمیمی در این باره گرفته باشد باز هم کمیسیون انرژی از این موضوع بی‌خبر است.‏
نماینده مردم نیشابور در مجلس درباره موافقت یا مخالفت مجلس با تک نرخی شدن نرخ بنزین گفت: ابتدا باید استدلال دولت را در مورد این موضوع شنید بعد واکنش نشان داد.‏
‏***تصمیم‌گیری، اطلاع رسانی بعد اجرا‏
در بررسی اظهارات مسولان، نقاط ضعف به خوبی مشهود است و متاسفانه مراحلی که برای اجرای چنین تصمیمی باید پشت سرگذاشته می‌شود برعکس و از آخر به اول به اجرا گذاشته شده است.‏
یعنی ابتدا واریز سهمیه سوخت خودروهای شخصی متوقف شده و پس از آن مسولان دولتی به شور نشسته‌اند که در این خصوص تصمیم‌گیری کنند و بعد تصمیمات اتخاذ شده را به اطلاع عموم برسانند.‏