کدخبر: 189622
19:40
1401/05/12
مهدی نظیفی-تحلیلگر اقتصادی
تازه‌ترین گزارش صندوق بین‌المللی پول که بدبینانه‌ترین پیش‌بینی‌های اقتصادی آن در چند سال گذشته بوده، آکنده از تردیدها و ابهام‌ها درباره زمان و چگونگی خروج از بحرانهاست. رویدادهای غیراقتصادی فراوانی که بر آینده فعالیت اقتصادی جهان تأثیر می‌گذارد دلیل اصلی این بدبینی است. علاوه بر بحران فزاینده احتمال شیوع دوباره کووید۱۹، تغییرات فزاینده ژئوپولیتیک، چشم‌انداز اقتصاد جهانی را تیره وتار میکند. تنش‌های در مقیاس جهانی مربوط به جنگ اوکراین، تنش‌های روزافزون روابط ایالات متحده آمریکا و چین بیشترین تاثیر را در ابهام آینده تجارت جهانی داشته‌اند.
پس از۴دهه موفقیت دولتها در کنترل تورم، اکنون مقابله با تورم افسارگسیخته، دوباره میتواند کارائی دولتها را محک بزند. رکورد تاریخی تورم۸.۶اتحادیه اروپا و تورم۹.۱درصدی آمریکا نمونه های بارز برخورد اشتباه و سهل انگارانه دولتهایی است که تورم فزاینده را به اندازه کافی جدی نگرفتند. اکنون مهم‌ترین ابزاری که بانکهای مرکزی برای نشان دادن عزم جدی خود دارند، یعنی افزایش نرخ بهره را برای مهار تورم بکار میگیرند ولی مجبورند عوارض منفی آن شامل: کند شدن فعالیتهای اقتصادی، کاهش مصرف عمومی، کاهش سرمایه گذاری و.... را تحمل کنند. البته افزایش نرخ بهره تا زمانی که معادل نرخ تورم نشده نمیتواند مهار رشد قیمتها را کاملا تضمین کند.
پیش‌بینی کند شدن آهنگ رشد اقتصادی دنیا بویژه اقتصاد چین که پایین‌ترین نرخ رشد خود در ۴۰ سال اخیر را تجربه میکند باعث شده که این نهاد بین‌المللی اکنون پیش بینی رشد اقتصادی امسال جهان را ۲.۳ درصد و پیش بینی نرخ رشد اقتصادی جهان در سال ۲۰۲۳ را۲درصد اعلام کند که ناشی از ابهام‌های فراوان بویژه در رویدادهای ژئوپولیتیک و ژئواکونومی جهان است. به دنبال انتشار این گزارشات درهفته های اخیر بازار جهانی کامودیتیها کاهش قابل‌توجه داشت به طوری که قیمت جهانی مس را از حدود ۱۱هزار دلار به کانال ۷هزار دلاری رساند. نفت هم از محدوده ۱۲۰دلاری تا کمتر از ۱۰۰دلار رسید. اونس طلا هم از ۲۰۹۰ دلار سقف تاریخی خود، به سرعت درکانال هزار و ۷۰۰ دلاری قرارگرفت. اکنون بالاترین پیش بینی رشد اقتصادی۲۰۲۲را دو کشور عربستان و هند با نرخ رشد اقتصادی۷.۶و۷.۴درصد به خود اختصاص داده اند که نشان دهنده بهره گیری گسترده دولت آن۲کشور از فرصتهای بوجود آمده از شرایط ویژه کنونی جهان است. اکنون درآمد ماهانه۳۱میلیارد دلاری فروش نفت عربستان، حدود۲۰درصد بیش از پیش‌بینی درآمد نفتی ایران در بودجه۱۴۰۱است و اینگونه رفاه اقتصادی اعراب بادیه‌نشین رشک ایرانی‌ها شده است.
در حالی که پوتین دنیا را با سلاحهای جدید تهدید میکرد و چین قصد تهاجم به هواپیمای رییس کنگره آمریکا در سفر به تایوان را داشت، سپری شدن حدود۶ماه از عدم موفقیت روسیه در جنگ اوکراین همچنین انجام سفر بدون هیچگونه مانع به تایوان، این واقعیت را آشکار میکند که روسیه و چین توان اقتصادی لازم را برای پشتیبانی از یک جنگ جدی واقعی را ندارند و تهدیدهایشان توخالی است. از سوی دیگر امروز برای همه تحلیلگران آشکار گشته کسانی که در ایران سالهای طولانی با اتکا به سیاست شکست خورده نگاه به شرق، کلیه منابع کشور را برای درگیر شدن با آمریکا و غرب بکار گرفتند، چقدر از واقعیات جهان امروز بی خبر بودند و اینکه با تلف کردن منابع لایزال کشور برای اجرای اینگونه سیاستهای غیرعلمی و توهم آلود در داخل و خارج ایران، تبعات بکارگیری مدیران دولتی کم دانش، چقدر به اقتصاد ایران و بدنه اجتماعی آن آسیب رسانده که تبعات تعمیق بحرانهای همه جانبه و پی درپی ایجاد شده، اکنون ایران را دچار ناپایداری و فروپاشی نموده است.
همه گیری بکارگیری مدیران کم دانش برای هدایت دولت و گسترش آن روش در بدنه سازمانهای دولتی تا آنجا پیش رفته که اکنون نشانی از دانش و تجربه در سازمان دولت دیده نمی شود. از کم دانشی دولت سیزدهم همین بس که وزیر آن واحد اندازه‌گیری بارش باران را لیتر و میلی‌لیتر میگوید. رئیس مجلس شورای اسلامی گفت:"بسیاری از سرمایه‌ها به دلیل ضعف در ساختار از بین می‌رود لذا معتقدم مشکل کشور پول نیست، مشکل، عُرضه و حکمرانی صحیح است". اکنون پس از سپری شدن یک سال از دولت سیزدهم، رشد واقعی اقتصادی کشور حدود یک دهم رشد ۸درصد، رشد نقدینگی دوبرابر ۱۷درصد، تورم حدود۵برابر ۸.۸درصد یعنی مقادیر مندرج در برنامه توسعه ۵ساله کشور شده است. مسئولان برای رفع مشکلات، فاقد دانش، ابتکارعمل و خلاقیت هستند پس کسری درآمد دولت را بوسیله افزایش فشار بر مردم با افزایش مالیات، تورم و گرانی تأمین می کنند در حالیکه در شرایط رکود، اخذ مالیات بیشتر، کل اقتصاد کشور را فلج میکند. سخنگوی اقتصادی دولت گفت:"وصول وجوه حاصل از فروش نفت و درآمد حاصل از مالیات در۴ماهه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته به ترتیب ۵۸۰ و ۲۰۰ درصد رشد داشته است". یعنی تیم اقتصادی دولت و رئیس جمهور با خود مردم پنداری، از یک سو تلاش فراوانی میکنند که اوضاع را خوب نشان دهند و از سوی دیگر میخواهند تاوان تبعات عدم موفقیت در سامان دادن به اوضاع اقتصاد ایران همچنین شکست در رفع تحریمها را در گردن مردم بگذارند. وزیر مسکن در اظهارنظری عجیب گفت:"آرامش تقریبی به بازار مسکن بازگشته" ولی شواهد و قرائن بازار، برعکس آن، نشان‌دهنده تورم و افزایش قیمتها در بازار مسکن بویژه بازار اجاره املاک است. طبق گزارش اخیر بانک مرکزی، شاخص اجاره مسکن در شهر تهران و کل مناطق شهری در تیرماه۱۴۰۱به ترتیب رشدی معادل۴۷.۴و۵۲.۳درصد نسبت به ماه مشابه سال قبل را داشته است.
در اثر این سیاستهای ناکارامد و اشتباه، در حالی که اکنون حداقل حقوق روزانه کارگرایرانی برابر با قیمت حدود یک کیلو پنیر شده و بازنشستگان نمیتوانند حتی هزینه های حداقلی خوراک خانواده خود را تامین کنند، رئیس‌جمهور سه بار دستور رسیدگی به مسائل بازنشستگان را داده ولی وزارت کار و سازمان تامین اجتماعی هنوز مصوبات قانونی شورایعالی کار و مجلس را اجرا نکرده اند. تیم اقتصادی دولت باید شرمسار باشند که ازابتدای خرداد امسال تا۹مرداد، تعداد۸كارگر به دلايل: اخراج، تعديل، بلاتكليفی بابت قراردادشغلی، بی پاسخ ماندن مطالبات، ناتوانی در تامين معيشت و در اعتراض به مشكلات معيشتی، اقدام به خودسوزی کرده اند.
از غزل حافظ یادی کنیم:
خوش گرفتند حریفان، سر زلف ساقی / گر فلکشان بگذارد، که قراری گیرند
حافظ، ابنای زمان را، غم مسکینان نیست / زین میان، گر بتوان به، که کناری گیرند
