جمعه 10 فروردین، 1403

کدخبر: 170451 19:11 1400/11/04
ضرورت پیاده سازی اقتصاد اکولوژیکی

ضرورت پیاده سازی اقتصاد اکولوژیکی

دسته‌بندی: بدون دسته‌بندی
ضرورت پیاده سازی اقتصاد اکولوژیکی

ضرورت پیاده سازی اقتصاد اکولوژیکی

دسته‌بندی: بدون دسته‌بندی

فریده خدادادی-اقتصاد اکولوژیکی مفهوم جدیدی است که برای یکپارچه‌سازی سیستم‌های طبیعی زمین، ارزش‌های انسانی و سلامت و رفاه انسان است و فعالیت‌های اقتصادی انسان و اکوسیستم در طول زمان و محیط را مورد بررسی همزمان قرار می‌دهد.

به گزارش جهان اقتصاد؛ اقتصاد مصرفی و اقتصاد اکولوژیکی مفاهیمی است که باید به آن توجه کرد. اقتصاد مصرفی باعث آلودگی محیط زیست می‏شود اما هزینه‏های غیر مستقیم و پنهان ناشی از این آلودگی در محاسبات آورده نمی‏شود و بهره وری را فقط بر اساس میزان درآمد و هزینه‏های مستقیم قابل سنجش آن محاسبه می‏کنند. هدف از اقتصاد اکولوژیکی، آن است که با یک درک علمی عمیق تر از ارتباطات پیچیده بین انسان و سیستم‌های طبیعی، سیاست‌های توسعه پایدار تولید و بسط داده شود و توزیع عادلانه منابع هم بین گروه‌ها و نسل‌های انسان و هم بین انسان و سایر گونه‌ها صورت پذیرد. حال باید دید

مزایا و معایب هرکدام از اقتصادهای مذکور چیست؟ ارتباط این اقتصادها با منابع سرزمینی همچون آب و خاک چیست؟ آیا اقتصاد اکولوژیکی می‏تواند باعث صیانت واقعی از طبیعت شود؟ آیا با اقتصاد چرخشی ( تولید، مصرف و بازیافت) می‏توانیم به هدف خود برسیم؟ آیا تکنولوژی می‏تواند در آینده به کمک بشر آمده و بدون کاهش در رشد اقتصادی، محیط زیست و اکوسیستم را با هر میزان تولید و سطح رفاه را که بشر خواهان آن باشد تطبیق دهد؟ آیا می‏توان رشد اقتصادی ثابت و پایدار را بدون صدمه به اکوسیستم حفظ کرد؟ این‏ها سوالاتی است که ذهن بشر را مشغول کرده است و علی قنادی اسلامی، کارشناس آب و انرژی با  خبرنگار جهان اقتصاد در این زمینه به گفتگو پرداخته است که در ادامه می خوانید.

آیا اقتصاد اکولوژیکی در آینده می‎تواند جانشین اقتصاد مصرفی فعلی گردد؟

این کارشناس آب و انرژی عنوان کرد: مهم ترین چالش در اقتصاد این است که انسان می‏خواهد خواسته‏های نامحدود بشر را در دنیایی با منابع محدود به مرحله ظهور برساند، برای همین کار دو مفهوم یا واژه به نام‏‏های راندمان و بهره وری را برای گذر از این چالش بزرگ و برای جبران محدودیت منابع طبیعی از سالیان گذشته وارد ادبیات اقتصادی کرده و به کار گرفته است اما اخیرا مفهوم جدیدی از اقتصاد به نام اقتصاد اکولوژیکی، مدت زمانی است که به دلیل تغییرات اقلیمی و اثرات زیان بار مصرف زیاد منابع وارد ادبیات اقتصادی شده است.

وی گفت:در اقتصاد اکولوژیکی تمامی بخش‏های زمین به هم وابسته هستند و هر تغییری در هر قسمتی از کره زمین می‏تواند باعث تغییراتی در قسمت‏های دیگر شود. ( شبیه اثر پروانه ای)

قنادی اسلامی بیان کرد: تغییرات اقلیمی خود معلول یک علت اصلی است و آن انتشار گازهای گلخانه‏ای به دلیل مدل سیستم اقتصادی موجود در دنیاست که بر پایه مصرف استوار است چرا که مصرف بیشتر باعث تولید بیشتر می‏شود.

وی افزود: کشورهای صنعتی در پی رشد بیشتر تولید ناخالص داخلی خود هستند که این باعث استفاده بیشتر از توان اکولوژیکی کشورهای خود و یا کشورهای دیگر می‏شود که انتشار بیشتر گازهای گلخانه‏ای را به دنبال دارد. بسیاری از دانشمندان اعتقاد دارند که اگر بشر به همین سیکل معیوب ،حتی با در نظر گرفتن بازیافت پس از مصرف ادامه دهد، باز نمی‏توانیم بگوییم در مسیرتوسعه پایدار هستیم زیرا اقتصاد برپایه مصرف، رشد سالیانه بیشتری هر ساله طلب می‏کند .

کارشناس آب و انرژی گفت: در نظام‏های اقتصاد مصرفی، جهت رسیدن به رفاه ظاهری بالاتر، همواره درصدد افزایش تولید ناخالص داخلی بیشتر و درنتیجه مصرف بیشتر هستند. این مدل از اقتصاد که در صد سال گذشته به صورت گسترده ای در همه کشورها به عنوان یک مدل موفق معرفی شده است با مشکلات بزرگی در خصوص رابطه اش با محیط و انسان مواجه شده است.در مدل اقتصاد بر پایه مصرف، به هر سرمایه طبیعی فقط به دید مواد اولیه ای که قرار است در خدمت تولید کالا باشد نگاه می‏کند.

قنادی اسلامی بیان کرد: از گذشته تا حال و آینده، حفظ گونه بشر و سایر موجودات، همواره وابسته به طبیعت و اکوسیستم ( محیط زیست ) بوده و خواهد بود. متاسفانه وضعیت چالش ایجاد شده در دنیای امروز به گونه ای  است که ممکن است، عوامل تهدید کننده محیط زیست و اکوسیستم ( همچون گرمایش جهانی و تولید گازهای گلخانه ای) توسط برخی کشورها  در بخش‏هایی از دنیا ایجاد شود اما برای بخش‏های دیگری از دنیا و شاید  حتی نسل‏هایی از آیندگان تاثیرات مخرب آن هویدا شود که شاید قربانیان آن هیچ نقشی در آن نداشته باشند.

وی افزود: در اقتصاد اکولوژیکی برخلاف اقتصاد مصرفی، مناطق مختلف کره زمین به صورت جزیره ای دیده نمی‏شوند. در اقتصاد مصرفی فقط نسبت به آلودگی هوا و آب حساس هستند چون باعث سرایت این آلودگی به مناطق دیگر دنیا می‏شوند همچون گازهای گلخانه ای و آلودگی های نفتی در دریاها اما هنگام پرداخت به بحث اقتصاد اکولوژیکی حتی نسبت به فرونشست زمین هم اهمیت داده می‏شود. در این مدل اقتصاد، مثلا دیگر  مرز بین کشورها برای تصاحب حق آبه بیشتر از یک رودخانه مرزی معنی ندارد. پس از فروپاشی شوروی سابق بر سر آب بین چند کشور قرقیزستان، ازبکستان، تاجیکتسان و قزاقستان درگیری‏هایی ایجاد شد زیرا مدل اقتصاد  فعلی بر مبنای تولید بیشتر و مصرف بیشتر است.

وی گفت: در مدل اقتصاد اکولوژیکی، بسیاری از منابع طبیعی را نمی‏توان با ارزش دلاری آن سنجید. در مدل اقتصاد مصرفی، علی رغم اینکه باعث آلودگی محیط زیست می‏شود اما هزینه‏های غیر مستقیم و پنهان ناشی از این آلودگی در محاسبات آورده نمی‏شود و بهره وری را فقط بر اساس میزان درآمد و هزینه‏های مستقیم قابل سنجش آن محاسبه می‏کنند در حالی که برای آلودگی هزینه ای به صورت دلاری نمی‏توان قائل شد و در مواردی اصلا قابل جبران نیست زیرا  این هزینه‏ها  می‏تواند توسط افراد دیگری مثلا  با به خطر افتادن سلامتی آن‏ها و کاهش لذت بردن از محیط طبیعی و نشاط آنها پرداخت شود.

به گفته این کارشناس حوزه آب و انرژی، در اقتصاد مصرفی، فقط نوع بشر معیار و ملاک قرار می‏گیرد و سایر موجودات ارزش قابل اندازه گیری ندارند. این یکی از ایرادهای  بزرگ اقتصاد  بر پایه مصرف است.

قنادی اسلامی بیان کرد: دمای کره زمین پس از دوران صنعتی شدن در پی فعالیت‏های گسترده بشر با افزایش حجم زیادی از گازهای گلخانه‏ای افزایش چشمگیری یافت. این افزایش دما می‏تواند وضعیت را به حالت غیر قابل بازگشت برساند و به همین دلیل طبق توافقنامه پاریس نباید این افزایش دما از حد معینی فراتر رود. برای این کار باید جلوی افزایش میزان انتشار گازهای گلخانه‏ای را گرفت اما این که بشر بتواند میزان انتشار گازهای گلخانه ای را مطابق موافقت نامه پاریس یا مطابق اجلاس گلاسکو تا سال 2030 به حد معینی برساند و یا تا سال  2050 به خالص صفر برساند در هاله ای از ابهام است.

وی افزود: حتی با فرض استفاده کامل از انرژی‏های تجدید پذیر و حذف سوخت‏های فسیلی، اگر اقتصاد دنیا بر پایه مصرف گرایی باشد، باز در عرصه‏های دیگر اکوسیستم همچون خاک به دلیل برداشت فلزات خاص برای کاربردهای مختلف از جمله باتری اتومبیل، آب و غیره با بن بست روبرو می‏شویم؛ اگرچه بازیافت بخش کوچکی  از اقتصاد اکولوژیکی است اما بازیافت هیچ کالایی امروزه در عمل با فرض دسترسی به تکنولوژی‎های روز دنیا  هم نمی‏تواند صد درصد باشد و این یکی از اصلی‏ترین ایرادهای اقتصاد مصرفی- چرخشی  است.

این کارشناس آب و انرژی تاکید کرد: در اقتصاد اکولوژیکی باید رشد اقتصادی به حدی برسد که با توان اکولوژیکی زمین تناسب داشته باشد. در غیر این صورت تمدن بشری در دنیا با فروپاشی مواجه خواهد شد. البته یادمان باشد که این نوع مدل‏های اقتصادی، جنبه علمی دارند که از ارقام و داده‏های علمی نشات می‏گیرند اما متاسفانه بشر تا مشکلات را به صورت فاجعه‏های جهانی تجربه نکند، دست به دگرگونی‏های اساسی در مدل‏های زندگی خود نمی‏زند نمونه بارز آن تغییرات اساسی در ساختمان سازی پس از زلزله های بزرگ است.

به گفته قنادی اسلامی، حفظ محیط زیست و سلامت بشر باید جزیی از مطالبه عمومی مردم دنیا باشد و سیاستمداران دنیا همیشه  به رای مردم نیاز دارند و از این فرصت می‏توان استفاده کرد. به نظر می‏رسد که تفکر و نگرش بشر نسبت به رشد اقتصادی و کلا مقوله اقتصاد باید تغییر اساسی یابد.



  • دیدگاهی برای این نوشته ثبت نشده است.
  • افزودن دیدگاه


JahanEghtesadNewsPaper

جستجو


  |