دیپلماسی، نفت و بازارهای جهانی؛

دکترحسن مرادی

استاد حقوق بین الملل انرژی

moradilaw@yahoo.com

شرکت ملی نفت ایران، یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های نفتی خاورمیانه است و دربین کشورهای منطقه و حتی اوپک جایگاه ویژه ای دارد. از زمانی که سایه شرکت نفت ایران و انگلیس از سرمان کوتاه شد و شرکت ملی نفت ایران رأسا امور اکتشاف، استخراج و تصفیه نفت را به عهده گرفت، به یکی از شرکت‌های توانمند منطقه مبدل شد که توانسته در اعتلای اقتصادی کشور سهم عظیمی داشته باشد و به تبع، روز به روز بر تجارب این شرکت افزوده شده، باید تاکید کرد درتوان‌مندی این شرکت در رساندن ما به جامعه‌ای ایده‌آل و یک اقتصاد صنعتی پویا هیچ شک و تردیدی نداریم.

در این میان موضوع حائز اهمیت این است که در دوران تحریم، فشارهای زیادی به شرکت ملی نفت ایران و همچنین شرکت‌ها و اقمار تابع آن وارد شد و از هر نظر در فشار قرار گرفتند به طوری که کمبود تجهیزات و سرمایه لازم برای توسعه میادین و پالایشگاه‌ها و سایر تجهیزات وابسته فشار زیادی به این صنعت وارد آورد.

ما امیدواریم که با برداشتن تحریم‌ها و از آن مهم‌تر شکستن جو ناشی از تحریم‌ها (که حتی دوستان و شرکت‌هایی که مانعی برای کار کردن با جمهوری اسلامی نداشتند را تحت تأثیر قرار داده بود و از سویی سبب شده بود برخی شرکای سابق به روش‌های فریبکارانه روی بیاورند و متأسفانه آن طور که باید به وظایف خود عمل نکنند)، این صنعت بتواند به پویایی برسد و گسترش سرمایه‌گذاری در فازهای پارس جنوبی را رقم بزند و سهمیه خود را در اوپک به حداکثر برساند و بازاری را که چند سالی از آن عقب افتاده، دوباره تصاحب کرده و مشتریان خود را چه در خاورمیانه و چه در بیرون از خاورمیانه پیدا کند.

کسب بازارهای جهانی برای نفت درگرو مذاکره است. الآن که اروپایی‌ها و همین طور سایر کشورها علاقه‌مند به مذاکره هستند، ما باید یک دیپلماسی قوی نفتی داشته باشیم. مدیران شرکت ملی نفت ایران و وزارت نفت باید تلاش کنند با دیپلماسی سازنده‌ای تلاش کنند تا آن بخشی را که "می‌توانند"، به سرمایه‌گذاران خارجی واگذار کنند و آن بخشی را که "می‌توانیم"، به سرمایه‌گذاران داخلی بسپاریم و فناوری و تکنولوژی داخلی آن‌ها را پویا کنیم تا بتوانیم حرکت جامع و جهان شمولی برای رسیدن به جایگاه واقعی خودمان و جایگاهی که بتواند مفاخر گذشته را دوباره زنده کند، را آغاز کنیم.

همچنین برای ممانعت از تکرار اشتباهات گذشته در قراردادهای نفتی، باید یک تیم کارکشته این قراردادها را نظارت و ریاست کند و به صورت موازی رصد کنیم که سایر کشورهای نفتی، به خصوص در اوپک چگونه کار کردند تا توانستند در دنیای امروز موفق شوند.

ما باید از این تجارب استفاده کنیم و زمانی که طرف‌های خارجی ازما دعوت به مذاکره می‌کنند، شگفت‌زده نشویم و منافع ملی را برهرچیز دیگری ترجیح دهیم و احساس کنیم که یک یک مذاکره‌کنندگان ما، سربازانی هستند که برای دفاع از حاکمیت، قلمرو و نوامیس ملی به صحنه رفتند.