علی انصاری

اوراق مشارکت، اوراق بهادار با نام یا بی نامی است که به موجب قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت به قیمت اسمی مشخص برای مدت معین منتشر می شود و به سرمایه گذارانی که قصد مشارکت دراجرای طرح های عمرانی انتفاعی دولت مندرج در قوانین بودجه سالانه کل کشور و طرح های سودآورتولیدی، ساختمانی و خدماتی را دارند واگذار می گردد . دارندگان این اوراق به نسبت قیمت اسمی و مدت زمان مشارکت در سود حاصل از اجرای طرح مربوط شریک خواهند بود. به عبارت دیگر؛ اوراق مشارکت در اصطلاح علم اقتصاد، از اوراق بهاداری است که توسط دولت، شهرداری، شرکت‌های دولتی و خصوصی، برای تأمین اعتبار طرح‌های عمرانی در کشور، منتشر می‌گردد. ‏
طی سال ها، اوراق مشارکت به عنوان اصلی ترین ابزار در بازار مالی کشور وظیفه سنگین جمع آوری منابع و هدایت آن به بخش های تولیدی را به عهده داشته است و از آن می توان به عنوان ابزار موفقی نام برد که با استقبال فراوانی روبرو بوده و توانسته هم ناشران را منتفع سازد و هم سرمایه گذاران را صاحب سود کند. اولین اوراق مشارکت منتشر شده در کشور که در سال ۱۳۷۳  توسط شهرداری تهران  با هدف نوسازی بافت فرسوده و اجرای پروژه بزرگراه نواب با نرخ سود علی الحساب ۲۰ درصد در سال منتشر شد. از این تاریخ به بعد هر ساله شاهد فروش اوراق مشارکت توسط دولت هستیم که مورد توجه ویژه مردم قرار می‌گیرد و معمولا اعلام می‌شود که قبل از پایان تاریخ فروش به فروش رسیده است. یکی ازمهمترین اثرات اقتصادی اوراق مشارکت،تأمین منابع مالی است. یعنی درصورت وجود کسری بودجه، یکی از بهترین روش‌ها و یا به جرأت می‌توان گفت بهترین روش برای تأمین مالی است. یعنی نسبت به روش مشابه آن - وام خارجی- و یا روش‌های دیگر مانند انتشار پول توسط بانک مرکزی دارای تأثیرات به مراتب مطلوب‌تری است.‏
‏ از دیگر مزایای اقتصادی اوراق مشارکت این است که انتشار اوراق مشارکت یکی از راه‌هایی است که به دلیل اینکه دولت مجبور به پرداخت سود است هزینه نقدینگی را شفاف می‌کند. از مهمترین تأثیرات اقتصادی اوراق مشارکت،کاهش تورم در کشور است که مسوولان بانک مرکزی ادعا می کنند هر سال به دلیل انتشار اوراق مشارکت تا حدودی از تورم کاسته می شود. گفته می شود افزایش تورم یا بالا رفتن قیمت‌ها به همراه رشد خدمات غیرمولد، از آثار سوء افزایش حجم نقدینگی است که دولت در قبال کنترل آن باید از ابزارهای مالی خود استفاده کند.‏
برای جلوگیری و مهار رشد نقدینگی، رشد نقدینگی طی سال‌های گذشته باید مورد بررسی دقیق قرارگیرد تا دلایل آن شناسایی شود و بدین وسیله کنترل آن در آینده آسان‌تر شود. لذا یکی از مکانیزم های کنترل تورم فروش اوراق مشارکت به شمار می آید که درسال های اخیر به آن توجه ویژه ای شده است. فروش اوراق مشارکت به عنوان یک ابزار و سیاست پولی انقباضی، گزینه و راهکاری برای جمع آوری هرچه بیشتر نقدینگی موجود و هدایت آن به سمت تولید از سوی برخی وزارتخانه ها، سازمان ها و مسوولان مربوطه ارائه می شود. این اقدام اقتصادی صرف نظر از آنکه به تامین بخشی از نیازهای ریالی وزارتخانه مربوطه ازجمله نفت، نیرو، راه و شهرسازی و... برای توسعه زیربناهای تولیدی می انجامد، فضای تازه ای نیز به وجود می آورد تا نقدینگی موجود در کشور از مسیر سرگردانی به سوی زیربناهای عمرانی هدایت شوند.‏