جمعه 10 فروردین، 1403

کدخبر: 129548 16:43 1399/10/29
اتحادیه اروپا، راه طولانی سخت و ناهموار

اتحادیه اروپا، راه طولانی سخت و ناهموار

دسته‌بندی: بدون دسته‌بندی
اتحادیه اروپا، راه طولانی سخت و ناهموار

اتحادیه اروپا، راه طولانی سخت و ناهموار

دسته‌بندی: بدون دسته‌بندی

محمدرضا اکبری جور، پژوهشگر اقتصاد بین الملل

در ادامه سلسله مباحث مربوط به موضوع برگزیت، در سومین مبحث، تلاش می کنیم دستاوردهای اتحادیه اروپا را زیر ذره بین برده و به این سوال پاسخ دهیم که آیا اتحادیه اروپا به اهداف خود دست یافته یا خیر. شاید پرداختن به موفقیت ها و شکست های اتحادیه اروپا، کمک مناسبی در درک بهتر آنچه که در دهه های اخیر به وقوع پیوسته است، باشد.

در سال 1986، پرچم اتحادیه اروپا رونمایی گردید. پرچمی با زمینه آبی و در وسط دایره‌ای از دوازده ستاره به رنگ طلایی که موید اشاره به تکامل و وحدت دارد. نکته قابل ذکر آن است که هرکدام از کشورهای عضو این اتحادیه پرچم ملی خود را دارند. در سال 1990، با فروپاشی ديوار برلين و از هم پاشيدن بلوک شرق کشورهای اروپای شرقی و مرکز اروپا خواهان پيوستن به جامعه مشترک می شوند و چند ماه بعد، آلمان شرقی به عنوان بخشی از آلمان متحد عضوجامعه مشترک می شود.

در سال 1991، قراردادهای ايجاد اتحاديه اقتصادی و پولی اروپا به امضا می رسند. در اين قراردادها جدول زمانی برای دستيابی به يک واحد پولی مشترک برای کشورهای عضو تا سال ۱۹۹۹ تعيين می گردد و همزمان نام جامعه مشترک به «اتحاديه اروپا» تغيير داده می شود. این اتحادیه به پیشرفت های خود ادامه می دهد تا اینکه در ابتدای سال 1999، يورو رسما به عنوان واحد پولی اتحاديه اروپا معرفی می گردند. سه سال زمان لازم است که یورو جای واحدهای پولی ملی کشورها را بگیرد. در این میانه اما سه کشور بریتانیا، دانمارک و سوئد پول ملی خود را حفظ می کنند.

نکته مهم و قابل توجه آنستکه اﻫﺪاف اوﻟﻴﻪ تشکیل ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎدي اروﭘﺎ در ابتدا مبتنی برانتفاع اﻗﺘﺼﺎدي و با تمرکز بر فعالیت های گمرکی بود اما به مرور زﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ، اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ، ﻓﻀﺎﻳﻲ، ﭘﻮﻟﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ را در ﺑﺮ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد. اﺗﺤﺎدﻳﻪ اروپا به صورت حساب شده در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﻲ و اﻣﻨﻴﺘﻲ – دﻓﺎﻋﻲ، ﭘﻮل و ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻗﺘﺼﺎدي واﺣﺪ، ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ، ﻗﻀﺎﻳﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻧﻴﺰ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﺧﻮد را ﻧﺰدﻳﻚ و ﻣﻨﺴﺠﻢ میﻛﻨﺪ و علاوه بر ارتقاء سطح زندگی شهروندان خود، نقش موثری در معادلات جهانی بازی می کند. در سال 2009، پیمان لیسبون، به اجرا درمی آید که مهمترین کار آن تغییر ساختار قانونی اتحادیه اروپا بود. در پیمان ﺳﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ارﮔﺎﻧﻲ اﺗﺤﺎدﻳﻪ اروﭘﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻧﻬﺎد واﺣﺪ ﺑﺎ ﻫﻮﻳﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ  تبدیل گردید.

اﺗﺤﺎدﻳﻪ اروﭘﺎ کم کم ﺑﻪ ﺑﺴﻴﺎري از اﻫﺪاف اﻋﻼﻣﻲ ﺧﻮد ﻛﻪ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬاران آن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﻮده ﺑﻮدﻧﺪ ازﺟﻤﻠﻪ ﺻﻠﺢﮔﺮاﻳﻲ، ﺑﺎزار واﺣﺪ، اروﭘﺎي ﺑﺪون ﻣﺮز، ﭘﺎرﻟﻤﺎن ﭼﻨﺪﻣﻠﻴﺘﻲ، ﮔﺴﺘﺮش ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ و واﺣﺪ ﭘﻮﻟﻲ ﻣﺸﺘﺮك ﻋﻴﻨﻴﺖ ﺑﺨﺸﻴﺪه و ﮔﺎمﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪي درزﻣﻴﻨﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ و اﻣﻨﻴﺖ و ﺟﻬﺖدﻫﻲ ﺑﻪ ﻣﻘﺮرات ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﺮداﺷﺖه است. اﻳﻨﻚ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪه‌اي ازﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﻠﻲ ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻋﻀﻮ اﺗﺤﺎدﻳﻪ ﺧﺼﻮﺻﺎً در ﺣﻮزهﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي در ﺑﺮوﻛﺴﻞ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد. ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺮﻛﺰي اروﭘﺎ ﻛﻨﺘﺮل ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﭘﻮﻟﻲ اروﭘﺎﻳﻴﺎن را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارد و اﺑﻌﺎد ﻣﻬﻢ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﻠﻲ اﻳﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎ از ﻣﻬﺎﺟﺮت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ و ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻛﺸﺎورزي درﻧﻬﺎدﻫﺎي ﻓﺮاﻣﻠﻲ ﻣﻮرد رﺳﻴﺪﮔﻲ ﻗﺮارﻣﻲ ﮔﻴﺮد.

گام بعدی اتحادیه اروپا، ورود ﺑﻪ ﻋﺮﺻﻪﻫﺎي ژﺋﻮﭘﻮﻟﺘﻴﻚ و ﺗﺒﺪﻳﻞ اﺗﺤﺎدﻳﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ اﺑﺮ دوﻟﺖ می باشد چراکه آنان می خواهند تنها در ﻋﺮﺻﻪﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻧﺸﻮﻧﺪ.

در این مسیر اما همه چیز راحت جلو نرفته است. چراکه ﺑﻪ رﻏﻢ آن ﻛﻪ اﺗﺤﺎدﻳﻪ اروپا درﺳﺎلﻫﺎي اﺧﻴﺮ در ﻋﺮﺻﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻪ ﻃﻮر ﻓﺰاﻳﻨﺪه اي ﺑﻪ ﺑﺎزﻳﮕﺮ ﻣﻬﻢ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ، اﻣﺎ در زﻣﻴﻨﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ از وﺣﺪت ﻛﻤﺘﺮي ﺑﺮﺧﻮردار بوده و در ﺣﻮزه ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﺣﺴﺎس اﻣﻨﻴﺘﻲ و دﻓﺎﻋﻲ، کشورها از ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﻣﻠﻲ خود ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﻨﺪ. از اینرو اروﭘﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان وزﻧﻪ ژﺋﻮﭘﻮﻟﻴﺘﻴﻚ، عملاً محقق نگردیده است.

یکی از مشکلات این اتحادیه عدم تصویب قانون اساسی اروپا بوده است. اسپانیا به عنوان اولین کشور، این قانون را به همه پرسی گذاشت، که این قانون به تایید مردم اسپانیا رسید. در سال 2004، این قانون در فرانسه به همه پرسی گذاشته شد که نتیجه آن عدم تایید این قانون بود.این قانون در هلند نیز به سرنوشت فرانسه دچار شد. لوکزامبورک در سال 2005، همه پرسی را برگزار نمود و مورد تایید قرار گرفت لیکن در نهایت این برنامه لغو گردید.

شکست قانون اﺳﺎﺳﻲ دوران ﺗﺎزه اي را در ﺣﻴﺎت ﺳﻴﺎﺳﻲ اروﭘﺎ رﻗﻢ زد و ﺑﺎ ﺗﺤﺖ اﻟﺸﻌﺎع ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻧﺴﺠﺎم و ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ اﺗﺤﺎدﻳﻪ ﻛﻪ در ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ ﻫﺪفﮔﺬاري ﺷﺪه ﺑﻮد، اروﭘﺎﻳﻴﺎن ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﻣﻠﻲﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ ﺗﻮﺟﻬﻲ دوﺑﺎره ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ. دراﻳﻦ ﻓﻀﺎي ﻧﻮﻇﻬﻮر، ﺑﺪﮔﻤﺎﻧﻲ اﻓﻜﺎرﻋﻤﻮﻣﻲ اروﭘﺎﻳﻴﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﺎراﻳﻲ اﺗﺤﺎدﻳﻪ و ﻗﺪرت ﻧﻤﺎﻳﻲ ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي دﺳﺖ راﺳﺘﻲ ﻧﻴﺰ آﺛﺎرﻣﻨﻔﻲ و زﻳﺎن ﺑﺎري ﺑﺮاي آﻳﻨﺪه ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﻫﻤﮕﺮاﻳﻲ ﻓﺮاﻣﻠﻲ اروﭘﺎﻳﻲ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل داﺷﺖ.

بجز این، ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﻛﻨﺎر ﻋﻮاﻣﻞ اﻗﺘﺼﺎدي در ﻋﺪم ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ واﺣﺪ اروﭘﺎ ﮔﺬﺷﺖ. ﻳﻜﻲ از وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي اﺗﺤﺎدﻳﻪ آن اﺳﺖ ﻛﻪ اﻋﻀﺎي آن از ﻧﻈﺎمﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﻳﻚ دﺳﺘﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ. ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﮕﺮ، ﻋﻠﻲرﻏﻢ اﻳﻨﻜﻪ ﻫﻤﻪ اﻋﻀﺎ داراي اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺎزار آزاد ﻫﺴﺘﻨﺪ، وﻟﻲ ﻛﺸﻮرﻫﺎي واﻗﻊ در ﺷﻤﺎل اروﭘﺎ و ﻳﺎ ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺳﻮﺳﻴﺎل دﻣﻮﻛﺮات ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺣﺎﻣﻲ ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ دوﻟﺖ در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدي ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ واﺣﺪ، ﺗﺠﻠﻲ دﻫﻨﺪه ﻧﻮﻋﻲ اﻗﺘﺼﺎد ﻟﻴﺒﺮاﻟﻲ ﺑﻮد. ﻋﺎﻣﻞ اﻗﺘﺼﺎدي دﻳﮕﺮ، ﻧﮕﺮاﻧﻲ اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻲ اروﭘﺎ از اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻴﻜﺎري و ﺗﻮرم در ﺻﻮرت ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻣﺘﻦ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ واﺣﺪ ﺑﻮد. ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﺪ اﮔﺮ اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺷﻮد، ﺳﻴﻞ ﻛﺎرﮔﺮان اروﭘﺎي ﺷﺮﻗﻲ وارد اﺗﺤﺎدﻳﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ و اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻠﻲ ﻛﺸﻮرﻫﺎي اروﭘﺎي ﻏﺮﺑﻲ ﺗﻀﻌﻴﻒ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮدﻳﺪ.

با این همه در خلال این سالها، این اتحادیه به ﺑﺰرگ ﺗﺮﻳﻦ ﻗﻄﺐ ﺗﺠﺎري ﺟﻬﺎن تبدیل گردیده است و حدود 30 درﺻﺪ از ﻣﺒﺎدﻻت ﺗﺠﺎري ﺟﻬﺎن را در اﺧﺘﻴﺎر دارد. براساس آمارهای اریه شده در بانک جهانی متوسط نرخ تورم در این اتحادیه از سال 2000 تاکنون حول و حوش 2 درصد  بوده است. بالاترین نرخ تورم در اتحادیه اروپا 3.66 در سال 2001 ثبت گردیده و پایین ترین آن در سال 2010، 0.94 ثبت گردیده است.

بد نیست اتحادیه اروپا را با با کشور ژاپن که در سال 2019، تولید ناخالص داخلی کشور ژاپن 5.082 تریلیون دلار بوده است، داشته باشیم. در حالیکه همواره تولید ناخالص داخلی ژاپن از اتحادیه اروپا پایین تر بوده است لیکن اختلاف این دو در سال 1985، تنها به میزان 1.180 تریلیون دلار بوده است، در سال 2000 میلادی، این اختلاف 2.372 تریلیون دلار و در سال 2019، به 10.544 تریلیون دلار رسیده است. و این میزان بیشترین اختلاف این شاخص در دو مجموعه نمی باشد چراکه در سال 2008، اختلاف تولید ناخالص داخلی این دو به عدد 11.200 تریلیون دلار می رسد.

طبیعی است که در این سالها، انگلستان، علاوه بر اهمیت فوق العاده در این اتحادیه لیکن همواره، ساز خود را زده است و این اتحادیه با مشکلات مربوط به انگلستان مواجه بوده است. تلاش خواهد شد در خصوص بریتانیا، به صورت جداگانه و مستقل یادداشتی تهیه شود. لیکن مطالعه راه طولانی که اتحادیه اروپا را به موقعیت امروز رسانده است، حکایت از خردورزی و تلاش بی پایانی دارد که نخبگان اروپا، در آن نقش اساسی داشته اند.



  • دیدگاهی برای این نوشته ثبت نشده است.
  • افزودن دیدگاه


JahanEghtesadNewsPaper

جستجو


  |