رییس اداره سرطان وزارت بهداشت ضمن تشریح وضعیت سرطان در کشور علل و عوامل آن را برشمرد.

دکتر علی مطلق در گفت‌و‌گو با ایسنا، در توضیح برخی مباحث مطرح شده مبنی بر سونامی سرطان در کشور گفت: باید با واژه های پزشکی با هم صحبت کنیم. ممکن است. موضوعی که وجود دارد این است که ما بر اساس شاخصی به نام "بروز استاندارد شده سنی" میزان بروز سرطان را عنوان می‌کنیم؛ یعنی میزان بروز سرطان در هر ۱۰۰هزار نفر بر اساس هرم جمعیتی استاندارد است. در این شاخص میزان بروز سرطان در هر صد هزار نفر را تعیین و میزان بروز آن را ذکر می‌کنند.

مطلق افزود: بر اساس این شاخص میزان بروز سرطان در ایران میان مردان ۱۳۴ نفر و در زنان ۱۲۸ نفر در هر یکصد هزار نفر است. در حالی که متوسط جهانی ابتلا به این بیماری ۲۰۵ نفر در مردان و ۱۶۵ نفر در زنان را نشان می‌دهد. بنابراین میزان بروز سرطان در ایران کمتر از متوسط جهانی است. طبق آمارهای جهانی در سال ۲۰۰۰ حدود ۱۰ میلیون نفر مبتلا به سرطان وجود داشت و تعداد مبتلایان در سال ۲۰۱۲ به ۱۴ میلیون نفر رسیده است. پیش بینی می‌شود این تعداد در سال ۲۰۲۰ به ۲۰ میلیون و در سال ۲۰۳۰ به ۲۷ میلیون نفر برسد.

وی ادامه داد: به این معنی که میزان بروز سرطان در فاصله بین سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۳۰ یعنی در ۱۸ سال تقریبا دو برابر خواهد شد. ۷۰ درصد این افزایش در کشورهای در حال توسعه است و ایران نیز جزو این کشورهاست. بنابراین میزان بروز سرطان در ایران هم در سال‌های گذشته با شیب آهسته‌ای افزایش یافته و در سال‌های آینده نیز قطعا افزایش خواهد یافت.

وی در ادامه سه عامل اصلی ابتلا به سرطان را برشمرد و اظهار کرد: سه دلیل عمده برای افزایش بروز سرطان در ایران وجود دارد؛ یکی از این علل افزایش سن جمعیت است. برای مثال سن جمعیت ایران حدود ۳۵ سال گذشته حدود ۵۸ سال بوده این درحالیست که در حال حاضر به حدود ۷۴ سال رسیده؛ یعنی تقریبا در یک بازه زمانی ۳۵ ساله امید به زندگی در ایران بین ۱۵ تا ۱۶ سال افزایش یافته است. بنابراین هر چه سن افزایش یابد، احتمال ابتلا به سرطان نیز افزایش می‌یابد. بر این اساس اولین و مهم‌ترین دلیل افزایش سرطان در کشور بالا رفتن امید به زندگی و سن جمعیت است.

مطلق دومین دلیل افزایش بروز سرطان را شاخص‌های محیطی عنوان کرد و ادامه داد: دومین علت افزایش بروز این بیماری عوامل و شاخص‌های محیطی شامل آلودگی هوا، آب و آلودگی‌های محیطی است. به عنوان مثال میزان مصرف انرژی در ایران در سال به ازای هر یک نفر ۲۸۰۰ کیلوگرم بوده که در متوسط جهانی این میزان حدود ۱۷۰۰ کیلوگرم اعلام شده است. بنابراین هرچه مصرف انرژی در جهان و در یک کشور زیادتر باشد، آلودگی‌ها نیز افزایش می‌یابد.

وی افزود: شاخص دیگر میزان تولید گاز so2 است که در ایران سرانه تولید این گاز ۷ تن و در جهان ۴٫۶ تن ذکر شده است؛ یعنی تولید ایران خیلی بیشتر از متوسط جهانی است. همچنین میزان تولید ذرات کمتر از ۱۰ میکرون در ایران و در شهرهای با جمعیت بالای ۱۰۰هزار نفر بیش از متوسط جهانی و آلودگی‌های محیطی نیز در ایران به دلایل مختلف زیاد است.

رییس اداره سرطان وزارت بهداشت، شیوه زندگی ناسالم را از دیگر علل بروز سرطان در کشور دانست و تصریح کرد: در ایران حدود ۱۰ تا ۱۱ در صد مردم سیگار می‌کشند که مصرف آن در مردان بیشتر از زنان است. همچنین افزایش وزن از دیگر شاخص‌های زندگی ناسالم است و زنان بیش از ۵۰ درصد و مردان کمتر از ۵۰ درصد دچار افزایش وزن هستند. مصرف ناکافی میوه و سبزیجات از دیگر عوامل این موضوع است به طوری که تقریبا نزدیک به ۹۰ درصد جمعیت ایران کمتر از ۵ وعده از میوه و سبزیجات استفاده می‌کنند. فعالیت بدنی ناکافی هم از علل زمینه ساز بیماری‌هاست به طوری که حداقل ۳۵ تا ۴۰ درصد جمعیت ایران فعالیت بدنی منظمی ندارند.

مطلق افزود: اگر بخواهیم در مورد نقش یا وزن این شاخص‌ها در بروز سرطان صحبت کنیم باید آمار کلی‌تری داشته باشیم. اول اینکه ۴۰ درصد سرطان‌ها قابل پیشگیری هستند. منظور آن است که بخشی از این قابلیت پیشگیری در اختیار سیاستگذار سلامت و دولت است و بخشی از آن هم مرتبط با بحث‌های خود مراقبتی بوده و در اختیار مردم است.

وی ادامه داد: برای مثال راجع به شیوه زندگی عمدتا نقش مردم موثر بوده، اما بحث آلودگی عمدتا در اختیار دولت است. اما در هر کدام از این شاخص هم نقش مردم و هم نقش دولت وجود دارد؛ مثلا در آلودگی‌های محیطی اگر مردم از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده کنند، آلودگی کم می‌شود اما از طرف دیگر دولت نیز باید زمینه مناسب برای حمل و نقل عمومی را فراهم کند. یا در شاخص شیوه زندگی ناسالم باید گفت اگر مردم کمتر سیگار مصرف کنند ابتلا به سرطان هم کم می‌شود و از طرف دیگر دولت نیز باید با وضع مالیات بیشتر بر دخانیات مصرف آن را کاهش دهد. این موارد نشان می‌دهد که تعامل منظم و موثری باید میان مردم و دولت وجود داشته باشد تا بروز سرطان کاهش یابد.